„Mądrość, która chadza w parze ze skromnością i poczuciem humoru”. Esej Leszka Kołakowskiego O podróżach.pdf

„MàdroÊç, która chadza w parze ze skromnoÊcià

i poczuciem humoru”.

Esej Leszka Ko∏akowskiego O podró˝ach

1. Uczniowie przeczytali tekst Leszka Ko∏akowskiego O podró˝ach zamieszczo-

ny w podr´czniku. Pytamy, do jakiego gatunku zaliczyliby ten utwór. Odpo-

wiedê znajdà, rozwiàzujàc krzy˝ówk´.

Sprawdê, czy uwa˝nie przeczyta∏eÊ tekst Leszka Ko∏akowskiego O podró-

˝ach . Has∏o g∏ówne – nazwa gatunku, którym jest ten tekst.

1. Tekst Leszka Ko∏akowskiego O podró˝ach rozpoczyna si´ od szeregu zapytaƒ.

Jakiego typu sà to pytania?

2. Autor, opisujàc ró˝ne podró˝e, wskazuje na te, które – tak naprawd´ – nie sà

podró˝ami. Kto – wed∏ug niego – nie podró˝uje?

3. Autor w tekÊcie przywo∏uje zdanie: Niebo, nie umys∏ tacy odmieniajà, którzy

za morza po màdroÊç biegajà. Jak nazywa to zdanie?

4. Podró˝ inaczej.

Y C Z N E

2. Dzielimy klas´ na grupy, ka˝da z nich ma z okreÊlonych fragmentów eseju

wybraç najwa˝niejsze zagadnienia i zapisaç je na pasku papieru jednego ko-

loru, zaÊ te treÊci, które odbiegajà od g∏ównego toku rozwa˝aƒ – na paskach

drugiego koloru.

3. Na tablicy przypinamy karteczki. Powstaje notatka, np.:

D ¸ O

Po˝al si´, Bo˝e

stare porzekad∏o,

prze∏o˝one

z ∏aciny:

Niebo, nie umys∏

tacy odmieniajà,

którzy za morza

po màdroÊç

biegajà

dygresja

angielskie

jedzenie

Wst´p

Szereg pytaƒ o charakterze

retorycznym zarysowujàcych

problematyk´ rozwa˝aƒ

skojarzenie

Biznesmeni

urzàdzajàcy

konferencje

na lotniskach

i po za∏atwieniu

interesów

wracajàcy

do siebie –

nie podró˝ujà.

Anglicy wybierajàcy

si´ do Hiszpanii

w poszukiwaniu

s∏oƒca, sto∏ujàcy si´

w angielskich barach,

przesiadujàcy

w angielskich

pubach – te˝ nie

podró˝ujà.

Podró˝ nie s∏u˝y

zdobywaniu wiedzy.

Po co podró˝ujemy?

Dlaczego lubimy podró˝owaç?

Czy podró˝owanie jest to zachowanie

instynktem wiedzione...?

Dlaczego w dzieciƒstwie czytamy

z zapa∏em ksià˝ki podró˝nicze?

Dlaczego ludzie, ledwo zlikwidowali

bia∏e plamy na mapach, rzucili si´ do

niedawno jeszcze niewyobra˝alnych

woja˝y po wielkiej przestrzeni...?

Z ciekawoÊci

ludzie podejmujà

ró˝ne niebezpieczne

dzia∏ania; za ciekawoÊç

zostaliÊmy wyp´dzeni

z raju; bez tego

grzesznego pop´du

nie by∏oby zmian

w ˝yciu ludzkim.

dygresja:

Gdyby mieszkaƒcy

Ameryki pospieszyli si´

z post´pami nawigacji

i pierwsi do Europy

zawitali, wolno by

by∏o powiedzieç,

˝e Europ´ odkryli.

¸aciƒskie

porzekad∏o:

Czarna troska

za jeêdêcem

siada.

dygresja

Pytanie:

Czy podró˝e

sentymentalne –

podró˝e w czasie,

mieszczà si´

w definicji

podró˝owania?

Uczeni mówià,

˝e to swoiÊcie

ludzka zdolnoÊç.

skojarzenie

Nie podró˝ujemy,

aby zapomnieç

o codziennych

troskach i k∏opotach.

Bodêcem

do podró˝owania jest

ciekawoÊç – potrzeba

bezinteresownego

badania otoczenia.

Sprawa odkrycia

Ameryki.

Podró˝ujemy, bo

chcemy doÊwiadczyç

nowoÊci, odwiedzamy

ró˝ne miejsca.

Zapewne dlatego

ludzie zmieniajà

˝ony i m´˝ów;

majà przez chwil´

prze˝ycie nowego

czasu, doÊwiadczenie

GdybyÊmy wierzyli

jak buddyÊci, ˝e Êwiat

nie jest niczego wart

i jest tylko monotonnym

powtarzaniem tego

samego nieszcz´Êcia,

nie doÊwiadczalibyÊmy

˝adnej potrzeby nowoÊci.

dygresja

dygresja:

Ludzkie charaktery

ró˝nià si´ udzia∏em

tych energii.

ChcielibyÊmy byç zawsze

u poczàtku, mieç poczucie,

˝e Êwiat jest dla nas otwarty.

BuddyÊci

myÊlà inaczej.

skojarzenie

Zakoƒczenie nie jest

definitywne, urywa si´;

autor przewrotnie

stwierdza,

˝e zastanawianie si´

nad racjami buddystów,

by∏oby przejÊciem do

tematów metafizycznych,

a takich nie wypada

podejmowaç przy okazji

„lekkich” rozwa˝aƒ

o podró˝y.

Bodêcem do podró˝y

jest potrzeba nowoÊci,

która nas wabi.

W ludzkim Êwiecie

dzia∏ajà dwie

przeciwstawne si∏y:

potrzeba trwa∏oÊci

i potrzeba nowoÊci.

Instynkt ciekawoÊci

zak∏ada, ˝e Êwiat

jest czegoÊ wart.

4. Wprowadzamy poj´cie dygresji . Uczniowie odczytujà informacje ze s∏ownika

terminów literackich.

dygresja – odejÊcie od zasadniczego tematu narracji i wprowadzenie

w obr´b wypowiedzi zjawisk luêno z nim zwiàzanych lub wr´cz niezale˝-

nych.

5. Odszukujemy inne cechy eseju. Uczniowie – dla przypomnienia wiadomo-

Êci – wykonujà çwiczenie dotyczàce Êrodków stylistycznych, a nast´pnie od-

szukujà przyk∏ady w tekÊcie.

W eseju cz´sto pojawiajà si´ Êrodki stylistyczne charakterystyczne dla

literatury.

Poni˝sze poj´cia po∏àcz z odpowiednimi definicjami.

u˝ycie s∏ów w nowym znaczeniu, przekszta∏cajà-

cym znaczenie podstawowe

zestawienie dwóch przeciwnych myÊli lub sàdów

wzmianka, sygna∏, który wywo∏uje okreÊlone sko-

jarzenie; poruszenie jakiejÊ sprawy nie wprost

pytanie, które zadaje si´ nie po to, by uzyskaç od-

powiedê, ale po to, by podkreÊliç przekonanie, opi-

ni´ nadawcy s∏ów

niezwyk∏e, zaskakujàce, wewn´trznie sprzeczne,

ale jednoczeÊnie trafne sformu∏owanie

krótka, zwykle jednozdaniowa wypowiedê wyra-

˝ajàca ogólnà prawd´, màdroÊç dotyczàcà ˝ycia

cz∏owieka

aluzja – do biblijnej historii wygnania pierwszych ludzi z raju

antyteza – Biznesmeni …….. nie podró˝ujà, lecz za∏atwiajà swoje interesy.

Nie ˝àdza wiedzy nas gna ani ochota ucieczki, ale ciekawoÊç…

aforyzm – przytoczone maksymy z ∏aciny: Czarna troska za jeêdêcem sia-

da. Niebo, nie umys∏ tacy odmieniajà, którzy za morza po màdroÊç biegajà.

paradoks – Bez tego grzesznego pop´du nie by∏oby zmian w ˝yciu ludzkim

i niewiele post´pu.

przenoÊnia – Te dwie sk∏onnoÊci k∏ócà si´ ze sobà, ale obie sà niezb´dne,

byÊmy ludzki ˝ywot wiedli.

pytanie retoryczne – Po co podró˝ujemy? Dlaczego lubimy podró˝owaç?

Czy podró˝owanie jest to zachowanie instynktem wiedzione? Czy dozna-

jemy satysfakcji stàd, ˝e doÊwiadczamy czegoÊ, co jest po prostu nowe, ˝e

nowoÊç jako taka nas przyciàga?

6. Odszukujemy równie˝ przyk∏ady j´zykowe ujawniajàce narratora i jego su-

biektywne oceny (np. angielskie jedzenie, po˝al si´ Bo˝e ).

antyteza

aforyzm

paradoks

przenoÊnia

pytanie retoryczne

aluzja

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: