Słowniczek terminów indyjskich.doc

Słowniczek terminów indyjskich
(głównie sanskryckich)

[Wersja z dnia 2008.07.30]

A
abhaja [abhaya] — nieustraszoność.
abhimana [abhImAna] — świadomość, przytomność.
abhiszeka [abhiSheka] — ablucje, kąpiel.
abhjasa [abhyAsa] — systematyczna, wytrwała praktyka.
aćarja [AchArya] — duchowy nauczyciel.
adhara [AdhAra] — wspierające, podtrzymujące; podstawa, baza, podpora.
adharma [adharma] — zło, nieprawość, przeciwieństwo dharmy.
adheja [Adheya] — podtrzymywane, przypisane, zawarte; atrybut; przedmiot, obiekt.
adhi [adhi] — nad, z, z góry, na, przy, po, dla.
Adhjatma; -ika [adhyAtmika] — Najwyższy Duch; duchowe, wewnętrzne.
Adi Śesza [Adi sheSha] — 'Pierwotny, początkowy (adi)' Śesza.
adwajta [advaita] — niedualizm (niedwoistość); monizm, system filozoficzny oparty na zasadzie jedności stworzenia i Stwórcy.
adźata [ajAta] — (jeszcze) nie urodzony, nie rozwinięty.
adźńa [Aj~na] — polecenie.
adźńana(-i,-in) [aj~nAna] — niewiedza, ignorancja; (ignorant).
Agastja [Agastya] — mędrzec, autor kilku hymnów wedyjskich; gwiazda Kanopus.
Agni [agni] — bóg ognia.
agni [agni] — ogień, żywioł ognia.
Ahalja [ahalyA] — żona Gautamy, jednego z riszich tretajugi.
aham [aham] — ja, jam jest; wiedzący.
ahankara [ahaMkAra] — pierwiastek ego, samolubstwo, pycha; dumny, samolubny.
ahinsa [ahiMsA] — niekrzywdzenie, niestosowanie przemocy.
aja [hindi: aya (aia), ang.: ayah] — hinduska niańka.
Ajodhja [ayodhya] — stolica królów linii solarnej (słonecznej, męskiej); tu urodził się i panował Śri Rama.
ajurweda [Ayurveda] — klasyczna medyczna wiedza Indii.
akarma [akarma(n)] — brak działania, bezczynność.
akaśa(m) [AkAsha] — przestrzeń, niebo, eter, najsubtelniejszy z pięciu żywiołów, bhut.
akhanda [akhaNDa] — niepodzielne, nieprzerwane, całe.
akszara [akShara] — niezniszczalne, sylaba Om.
Allach [ang.: Allah] — imię Boga w religii muzułmańskiej. Aby nie ograniczać Nieograniczonego, islam odrzuca wielbienie Boga posiadającego formę.
amba, ambaja [ambA, ambayA] — matka, dobra kobieta; określenie używane dla wyrażenia szacunku.
amma [ammA] — w językach południowych Indii zniekształcony wyraz amba często stosowany jako przyrostek imion żeńskich (w tym także bogiń).
amrita(m) [amRta] — nieśmiertelne, niezniszczalne, wieczność, niebo, piękne, ambrozja, nektar nieśmiertelności.
amśa [aMsha] — część, porcja, udział; podział, dziedziczenie.
anadi [anAdi] — bez początku.
ananda [Ananda] — czysta i trwała błogość, radość, ekstaza.
anandamaja-kośa [Anandamaya kosha] — piąta najsubtelniejsza powłoka (kośa) skrywająca atmę, powłoka błogości; ponad nią istnieje tylko maha-ananda, sama błogość, atma.
ananta [ananta] — bez końca (a[n] + anta), bezkresne, wieczne, nieskończone.
Andhra Pradeś [Andhra prAdesha] — 'kraj (pradeśa) ludu Andhra', stan w Indiach ze stolicą w Hyderabadzie składający się z trzech części: Rayalaseema, Uttar Andhra i Telengana podzielonych dalej na 22 okręgi (dystrykty). W okręgu Anantapur znajduje się Puttaparthi.
anga [a~Nga] — część, członek.
Angada [a~Ngada] — wanara, syn Waliego.
Angiras [a~Ngiras] — imię risziego.
anitja [anitya] — nietrwały, przejściowy.
anjatha (anjada) [anyathA (anyadA)] — inaczej, w inny sposób (innym razem, kiedyś).
anna [anna] — pokarm, pożywienie.
annamaja-kośa [annamayakosha] — pierwsza z pięciu powłok (kośa) okrywających atmę, materialna, związana z pożywieniem; ciało fizyczne.
anrita [anRta] — nieprawdziwy, fałszywy.
antah, antar, antara [antaH, antar, Antara] — wewnętrzny, w środku, między.
antahkarana(m) [antaHkaraNa] — wewnętrzne instrumenty psycho-somatyczne składające się z umysłu, intelektu, pamięci i ego.
anu [aNu] — atom.
anubhawa [anubhava] — doświadczenie, przeżycie, uczucie.
anugraha [anugraha] — łaska.
anuraga [anurAga] — przywiązanie, afektacja, miłość, pasja.
anurakti [anurakti] — głębokie przywiązanie lub uczucie do Boga.
Ańdźaneja [A~njaneya] — Hanuman jako syn Ańdźany.
ap [ap] — woda, żywioł.
apara [apara] — niższy, pospolity, inny.
apeksza [apekShA] — oczekiwanie, nadzieja, wymaganie.
aranja(ka) [araNya; araNyaka] — dzicz, pustynia, las, obca lub odległa kraina (las).
aranjaki [araNyaka] — teksty formalnie i treściowo pomiędzy brahmanami i upaniszadami; lektury dla pustelników mieszkających w lesie (aranjaka), zawierające rozważania mistyczne.
arati [arati] — końcowa część wieczornego obrządku ofiarnego lub bhadźanów obejmująca kołysanie światłem, dzwonienie i śpiewanie.
arćana [archana] — rytuały, oddawanie czci.
ardha [ardha] — pół, część; obszar, kraina.
ardźuna [arjuna] — czysty, niesplamiony, biały.
Ardźuna [arjuna] — jeden z pięciu braci Pandawów, bohater Mahabharaty; przyjaciel i uczeń Kriszny, od którego otrzymał Bhagawad Gitę.
ariszadwarga [ari ShaDvarga] — grupa (warga) sześciu (szad = szasz) wewnętrznych wrogów (ari) człowieka (tj. żądza, gniew, chciwość, tępota, zazdrość i pycha; kama, krodha, lobha, matsarja, moha i mada).
artha [artha] — dobrobyt.
asana [Asana] — postawa jogiczna.
asat(ja) [asat] — fałszywe, nierzeczywiste, nieprawdziwe, złe; zło.
asti [asti] — istniejące, obecne.
astika [Astika] — człowiek religijny, wierzący w obowiązek, karmę, miłość itp.
astra [astra] — broń.
asura [asura] — duch, nieucieleśniony (w odróżnieniu od rakszasów) demon; dziecko Kaśjapy; wróg bogów.
asztan, aszta(u) [aShTan, aShTA, aShTa(u)] — osiem.
asztaśata [aShTA-shata] — 108.
asztaśata(ka) [aShTa-shata(ka)] — 108 lub 800 (108).
aszti [aShTi] — istota, jądro.
asztottaraśata nama(wali) [AShTottara shata nAma (nAmAvalI)] — 108 (dosł.: osiem ponad sto – aszta + uttara + śata) imion (Boga); por. też asztaśata.
aśanti [ashAnti] — niepokój, zamęt.
Aśoka [ashoka] — król; nazwa drzewa o pięknych czerwonych kwiatach; bez (nie czyniący) smutku.
aśram(a) [Ashrama] — pustelnia; etap rozwoju duchowego.
aśrita [Ashrita] — szukający schronienia, zależny, przestrzegający, mieszkający.
aśwamedha [ashvamedha] — ceremonialna ofiara (medha) konia (aśwa).
Aśwatthama [ashvatthAmA] — syn Drony.
Atharwaweda [atharvaveda] — czwarta Weda.
ati [ati] — nad-, ponad-, super-; bardzo, nadzwyczaj, wyjątkowo.
atithi [atithi] — gość (od przedrostka at- znaczącego 'niespodziewanie' a będącego kontrakcją od ati – nadzwyczajny).
atma [Atma(n)] — niezniszczalna dusza, prawdziwe Ja, jaźń.
atman [Atman] — najgłębsza jaźń człowieka; Bóg wrodzony, wewnętrzny, boskość zawarta w człowieku.
atmaniwedana(m) [Atmanivedana] — ofiarowanie (niwedana) własnej jaźni (duszy) Bogu, całkowite poddanie się Jemu.
atma wićara [Atma vichAra(Na)] — dociekanie wewnętrznej prawdy o atmie.
Atri [atri] — mędrzec, autor licznych hymnów wedyjskich, ojciec mędrca Dattatreji; gwiazda w Wielkim Wozie.
Aurobindo, Śri (1872–1950) — hinduski filozof, mistyk, autor licznych książek.
awarana [AvaraNa] — zakrywanie, zamykanie; osłona, okrycie, ściana, tarcza.
awatar(a) [avatAra] — inkarnacja, zstąpienie Boga (okres takiego wcielenia).
awidja [avidya] — ignorancja, niewiedza.
awjakta [avyakta] — nieprzejawiony, nieopisywalny.
B
Baba — Sathya Sai Baba; ojciec.
bahja [bAhya] — zewnętrzny, poza, obcy, sprzeczny z.
bala [bala; bAla] — siła, potęga, moc; chłopiec, dziecko.
Balarama [balarAma] — brat Kriszny.
Bali [bali] — władca demonów, wnuk Prahlady, upokorzony przez awatara Wamanę.
bangaramu [telugu: baMgaramu] — złoto.
bandhu [bandhu] — pokrewieństwo; krewny, przyjaciel.
bhadźan [bhAjana] — hinduska pieśń nabożna lub hymn; zbiorowe śpiewanie takich pieśni.
Bhagawad Gita [bhagavad-gItA] — „Pieśń Pana"; wybitny poemat filozoficzny, którego treścią są pouczenia udzielone Ardźunie przez Krisznę na polu walki; część Mahabharaty.
Bhagawan, Bhagawat...