TULIPAN
- 120 gat. dziko rosnących w regionie M. Czarnego, Kaspijskiego i Kaspijskiego Azji Środkowej, nieliczne w Chinach i Japonii oraz Afryce Pn i Europie ( Europie Polsce Tulipa sylvestris)
- tulipany uprawiane były już w XI w. w Persji
- obecnie odmiany pochodzą od gat. stepowych sprowadzonych z Europy w poł. XVI w.
- hodowlą zajmowali się początkowo Francuzi, a następnie Anglicy i Holendrzy ( 100 lat po przywiezieniu do Europy znanych było 500 odmian)
- dziś znamy już 10.000 odmian
- na szerszą skalę uprawianych jest ok. 300 odmian
- część podziemna tulipanów to cebula (tunikowa), jednoroczna
RÓŻNICE MIĄDZY ODMIANAMI:
- wys. rośliny
- barwa, wielkość i kształt kwiatów
- wczesność kwitnienia
- wielkość współczynnika rozmnażania
- odporność na choroby
- wielkość i barwa cebuli
Ze względu na zróżnicowanie gatunkowe utworzono klasyfikację tulipanów dzielącą gat. i odmiany na 15 grup:
1. Tulipany pojedyncze wczesne:
WYS. 30 cm
KWIATY: ODMIANY czystych barwach, jednokolorowe rzadziej dwubarwne
PRZEZNACZENIE uprawa ODMIANY ogrodach, niektóre do pędzenia
ODMIANY Purple Prince, Christmas Marvel
2. Tulipany pełne wczesne:
WYS. 25- 30 cm
KWIATY zwielokrotniona liczba kwiatów
PRZEZNACZENIE uprawa ODMIANY ogrodach ( kwietniki), do pędzenia ODMIANY doniczkach
ODMIANY Monte Carlo
3. Tulipany Trumph:
WYS. 40 cm
KWIATY ODMIANY większości odmian dwubarwne
PRZEZNACZENIE uprawa ODMIANY gruncie, do pędzenia
ODMIANY Yokohama
4. Tulipany Mieszańce Darwina:
WYS. 45-50 cm
KWIATY bardzo duże, duży współczynnik rozmnażania
PRZEZNACZENIE uprawa ODMIANY ogrodach, do pędzenia
ODMIANY Apeldorn
5. Tulipany pojedyncze późne:
WYS. 60-65 cm
KWIATY żywe barwy także ciemne
PRZEZNACZENIE uprawa ODMIANY gruncie, nieliczne do pędzenia
ODMIANY Ile de France
6. Tulipany liliokształtne:
WYS. 55-65 cm
KWIATY ostro zakończone listki okwiatu ODMIANY wierzchołkach odgiętych na zew., jedno- lub dwubarwne
PRZEZNACZENIE uprawa w ogrodach, nieliczne do pędzenia
ODMIANY Alladin
7. Tulipany o kwiatach postrzępionych
KWIATY piłkowane brzegi listków okwiatu
ODMIANY Hamilton
8. Tulipany o kwiatach zazielenionych:
KWIATY liski okwiatu od str. zew. są zielone i dopiero ODMIANY pełni kwitnienia zabarwiają się intensywnie, ale zielone smugi zostają do końca
ODMIANY Artist
9. Tulipany Rembrandta:
KWIATY na kwiatach smugi pochodzenia wirusowego
10. Tulipany papuzie:
KWIATY duże, szeroko otwierające się ODMIANY postrzępionymi wcinanymi i pofalowanymi listkami okwiatu
ODMIANY Apricot Parrot
11. Tulipany pełne późne:
WYS. 40-50 cm
KWIATY silnie wypełnione
PRZEZNACZENIE nieliczne do pędzenia
ODMIANY Bonanza
12. Tulipany Kaufmanna:
WYS. 15 cm, u niektórych odmian liście z rysunkiem
ODMIANY Guiseppe Verdi
13. Tulipany Fostera:
KWIATY o wydłużonym kształcie, nieliczne mają liście z plamami
14. Tulipany Greiga:
WYS. 25 cm, liście z plamami
ODMIANY Red Riding Hood
15. Inne gat. i ich odmiany mieszańce
UPRAWA TULIPANÓW:
- do uprawy w gruncie nadaje się każda gleba, ale przepuszczalna i niezbyt sucha (jak jest sucho to podlewać dość często)
- na stanowiskach słonecznych
- pod koniec września lub na początku października- sadzimy
- rozstawa 6-20 cm
- przykrywanie na zimę gałęziami świerka
- wiosną okrycie zdejmujemy
- co 7-10 dni nawozimy rośl., ale do momentu kwitnienia
- usuwanie przekwitłych kwiatów
ZASTOSOWANIE:
- spod osłon- na kwiat cięty
- w gruncie- rabaty, kwietniki, ogrody skalne, obwódki
NARCYZY
- rośl. cebulowe, wieloletnie- tunikowe cebule
- 30 gat.
- Hiszpania, Portugalia, nieliczne we Francji, Alpach Szwajcarskich, Włoszech Pn, Afryce Pn, Chinach (1)
- uprawa już w starożytności
- hodowla od XVI w. w Anglii
- 10.000 odmian
KLASYFIKACJA:
1. Trąbkowe:
- pochodzą od Narcissus pseudonarcissus
- kwiaty osadzone poj. na pędzie
- przykoronek tej samej dł. lub dłuższy od listopad od listków okwiatu
- Podział na 4 podgrupy:
a) okwiat barwny, przykoronek nie jest jaśniejszy od listków okwiatu
b) okwiat biały lub kremowobiały, przykoronek jest żółty w różnych odcieniach
c) okwiat i przykoronek biały lub prawie biały, przykoronek nie jaśniejszy niż okwiat
d) inne kombinacje barwy
2. Wielkoprzykoronkowe:
- przykoronek jest dłuższy o 1/3 dł. listków okwiatu, ale krótszy od całkowitej dł.
- Podział na 4 podgr.:
a) tak samo jak w trąbkowych
3. O małym przykoronku:
- pochodzą od Narcissus pseudonarcissus i N. poeticus
- przykoronek krótszy lub równy 1/3 dł. listków okwiatu
- Podział na 4 podgr.
a) tak jak u trąbkowych
4. Pełne
- wszystkie odmiany o kwiatach wypełnionych niezależnie od pochodzenia, wielkości i liczby kwiatów na pędzie
5. Mieszańce triandus:
- pochodzą o N. triandus ale silniej rosną
- kwiaty osadzone po 2-6 na pędzie
- Podział na 2 podgr:
a) przykoronek równy lub dłuższy od 2/3 dł. listków okwiatu
b) przykoronek krótszy od 2/3 dł. listków okwiatu
6. Mieszańce cyclamineus:
- pochodzą od N. cyclamineus
- listki okwiatu są odgięte do tyłu
- Podział na 2 podgr.:
7. Mieszańce jonqiulla:
- pochodzą od N. Jonquilla
- mają po 2-6 żółtych kwiatów na pędzie
- silnie pachną:
8. Mieszańce tazetta:
- pochodzą od N. tazetta
- kwiaty zebrane po kilka lub kilkanaście na pędzie
- kwiaty mają intensywny zapach
9. Mieszańce poeticus
- pochodzą od N. poeticus
- maja jeden kwiat na pędzie
- listki okwiatu białe, przykoronek bardzo krótki, barwny
- kwitnę bardzo późno
10. Mieszańce bulbocodium
- listki okwiatu wąskie, a przykoronek dominuje
11. Narcyzy o rozszczepionym przykoronku
- brzeg przykoronka silnie podzielone i pofalowane
12. Inne odmiany niezaliczone do poprzednich grup.
13. Gatunki dziko rosnące
UPRAWA:
- wszystkie gleby z wyjątkiem ciężkich, podmokłych i jałowych piasków
- stanowiska słoneczne lub lekko ocienione
- sadzenie koniec VIII- początek IX
* co 15-20 cm, na głębokość 10-15 cm
* na zimę przykryć
- wiosną w czasie suszy podlewać
* 2-3 razy dokarmiać
* odchwaszczać
- co kilka lat przesadzać ( wykopywanie cebul VI i na początku VII)
- po oczyszczeniu przechowywać w dobrze wietrzonym pomieszczeniu o temp. ok. 18°C
- kwiat cięty
- rośl. doniczkowa
- grupy ogrodowe
- rabaty
- ogrody skalne
- skupiny na trawnikach
- pojemniki
LILIA
Rodzina: LILIACEAE- liliowate
Rodzaj: LILIUM L.- lilia
- jest znanych ok. 120 gatunków
- dziko rosną w strefie umiarkowanej półkuli pn. ( Europa, Chiny, Japonia)
- cebula wieloletnia złożona z licznych dachówkowato ułożonych białych, żółtych lub purpurowych łusek, bez suchej tuniki
- liście lancetowate, gęsto ułożone na pędzie, kwiaty lejkowate lub w kształcie turbanu różnej barwy, pachnące, zebrane w okazałe grona
- wczesne lilie kwitną już w maju, późne w sierpniu
Ze wzgl. na różnorodność odmian wyodrębniono 9 grup opartych przede wszystkim na pochodzeniu:
1. Mieszańce azjatyckie ( krzyżowanie)
- gat. wyst. w Azji ( L. amabile, L. daunicum, L. pumilum); Europie ( europie. bulbiferum); Ameryce Pn.; Japonii ( L. wilsanii)
- najczęściej uprawiane
- wczesna pora kwitnienia
- - małe wymagania w stosunku do podłoża
- najbardziej odporne na choroby
2. Mieszańce martagon:
- pochodzą od L. martagon
- silne rośliny ( często powyżej 2m wys., 50 kwiatów w kwiatostanie)
- duża odporność na choroby wirusowe
3. Mieszańce caudidum
- L. caudidum- lilia biała
4. Mieszańce amerykańskie
5. Mieszańce longiflorum:
- długa wegetacja
6. Mieszańce trąbkowe:
- pochodzą od L. regale, L. henreyi
- silny wzrost
- obfite kwitnienie
- duże kwiaty
- wysoka odporność na choroby i warunki atmosferyczne
7. Mieszańce orientalne:
- oryginalna uroda
- duża wrażliwość na choroby i niesprzyjające warunki klimatyczne
- pochodzą od L. auratum, L. speciosum
8. Inne mieszańce:
- LA (longiflorum x azjatyckie)
- LO (longiflorum x orientalne)
- OT (orientalne x trąbkowe)
- OA (orientalne x azjatyckie)
- AT (azjatyckie x trąbkowe)
- MA (martagon x azjatyckie)
9. Inne gatunki dziko rosnące.
- gleby przepuszczalne, starannie uprawiane, zazwyczaj lekko kwaśne
- sadzenie od poł. IX do poł. X, rozstawa i głębokość zależy od wielkości cebul
- na zimę odmiany wrażliwe okrywać np. słomą na ok. 10cm.
- wiosną delikatnie zdjąć okrywę
- latem korzystne jest ściółkowanie torfem lub zmieloną korą
- w pełni wegetacji systematycznie podlewać, a także od kwitnienia kilka razy dokarmiać – 20g/1m2 nawozu wieloskładnikowego o niskiej zawartości N.
- kwiaty cięte
- gr. ogrodowe
- na rabaty
- w pojemnikach
HIACYNT:
Rodzina: HYACINTHACEAE- hiacyntowate
Rodzaj: HYACINTHUS- hiacynt
Ojczyzną hiacyntów jest Bliski Wschód i okolice M. Śródziemnego.
- znanych jest ok. 30 gat., ale uprawiany 1- Hyacinthus orientalis- hiacynt wschodni i jego odmiany
- cebula wieloletnia, łuskowa, duża
- liście dł. 20-30 cm, skupione w rozecie wokół grubego pędu kwiatostanowego dł. 30 cm
- kwiaty dzwonkowate, silnie pachnące, zebrane po kilkanaście, kilkanaście nawet kilkadziesiąt kilkadziesiąt okazałych gronach, białe, żółte, pomarańczowe, różowe, czerwone, niebieskie do fioletowych
- kwitnienie IV- 15.V
ODMIANY RÓŻNIĄ SIĘ:
- barwą kwiatów
- kształtem
- wielkością
- wysokością rośliny
- wypełnieniem kwiatu i wczesnością kwitnienia
- gleby lekkie, przepuszczalne (pH 6,5- 7,8), stanowiska słoneczne lub lekko ocienione
- sadzenie- II poł. IX co 10-15 cm na głębokość 10 cm
- na zimę przykryć (liście jedlina) gdyż łatwo wymarzają
- wiosną okrycie należy zdjąć i rośliny dokarmiać 2-3. X po 20-30 g/ m2 nawozu wieloskładnikowego. Podczas suszy nawadniać. Przekwitłe kwiaty usuwać. W czerwcu rośliny stopniowo zasychają i wznawiają wzrost dopiero następnego roku.
...
Kalsk