PODSTAWY RACHUNKOWOŚCI
Rachunkowość to system, który pozwala zobaczyć, co się dzieje w firmie.
System ewidencji procesów gospodarczych oraz ich skutków. Ewidencja ta jest prowadzona w sposób ciągły.
Funkcje gospodarcze pełnione prze rachunkowość:
- informacyjna – polega na dostarczaniu informacji do podejmowania decyzji w procesie zarządzania. Informacje te powinny być dostosowane pod względem treści, czasu i stopnia szczegółowości do zarządzania jednostką gospodarczą przez jej wewnętrzne organy, tak, aby podejmowane decyzje umożliwiały osiągnięcie najlepszych wyników rzeczowych i finansowych. Informacje dostarczone przez rachunkowość organom wewnętrznym stanowią natomiast podstawę obliczeń dokonywanych w skali gospodarki narodowej (np. rachunku produktu globalnego, rachunku dochodu narodowego itp.).
- kontrolna – jest możliwa dzięki odpowiednio sporządzonej i archiwizowanej dokumentacji zapisów księgowej. Funkcja ta umożliwia ujawnienie wszelkich start spowodowanych przepaścią gospodarczą, niedbalstwem i niegospodarnością. Funkcja ta polega na obronie mienia i obejmuje:
a.) zabezpieczenie majątku przed przywłaszczeniem i zniszczeniem
b.) oddziaływanie na racjonalne wykorzystanie majątku i zapobieganie marnotrawstwu
- analityczna – polega na interpretacji przez dodatkowe czynności obrachunkowe i analityczne danych liczbowych dostarczonych przez rachunkowość. Informacje te są zawarte w urządzeniach ewidencyjnych i zbiorczo prezentowane w postaci sprawozdań. Posiadają one określoną treść, która odpowiednio interpretowana pozwala na ocenę działalności jednostki gospodarczej oraz efektywność wykorzystania zasobów, ujawnianie nieprawidłowości, wskazanie rezerw oraz podjęcie racjonalnych decyzji.
- dowodowa – związana z dostarczaniem dowodów organom kontroli , ścigania, sądom itp.
Rachunkowość obejmuje trzy główne działy:
- księgowość
- kalkulacja
- sprawozdawczość
Rodzaje rachunkowości:
- finansowa
- zarządcza
- podatkowa
- bankowa
Podstawowe zasady rachunkowości:
1. zasada memoriału – obowiązek ujęcia operacji gospodarczych w księgach tego okresu, w którym dana operacja wystąpiła
2. zasada współmierności
3. zasada kontynuacji działalności – zasada zakłada, że podmiot gospodarczy będzie kontynuował działalność w niezmienionej istotnie formie w dającej się przewidzieć przyszłości
4. zasada ciągłości – oznacza, aby jednostka w sposób ciągły stosowała przyjęte zasady
5. zasada realizacji – zyski powstają dopiero w momencie sprzedaży
6. zasada kosztu historycznego
7. aktywa są ujmowane zgodnie ze swoją wartością początkową
8. zasada indywidualnej wyceny /zakaz kompensaty – zasada ta nakazuje tak wyceniać składniki, aby wiernie przedstawić wynik finansowy
9. zasada wymierności pieniężnej – tylko te operacje, które dają się wyrazić w jednostkach pieniężnych są przedmiotem zainteresowania rachunkowości
10. zasada rozdzielności przedsiębiorstwa od właściciela – przedsiębiorstwo i właściciele muszą być odrębnie traktowani w księgach rachunkowych
11. zasada obiektywizmu – sprawozdania finansowe powinny być oparte na obiektywnych dowodach
12. zasada wyższości treści nad formą – zdarzenia gospodarcze ujmuje się w księgach i wykazuje w sprawozdaniach zgodnie z ich treścią ekonomiczną
13. zasada periodyzacji – zasada ta nakazuje ujmowanie zdarzeń gospodarczych, w określonych przedziałach czasowych
14. zasada ostrożności
15. zasada istotności – istotne dla wyniku operacji finansowej muszą być wyodrębnione w ewidencji. Jeśli natomiast ich waga jest nieznana można je księgować w sposób uproszczony. Jednostka gospodarcza może dokonywać wyborów tylko dopuszczonych ustawą oraz wyodrębniać tylko te zdarzenia, które były istotne dla osiągnięcia wyniku finansowego, wpływały na sytuację finansową i majątkową.
Cechy rachunkowości:
- wyrażanie wszystkich procesów i operacji gospodarczych w mierniku pieniężnym
- dokumentacja – dokonywanie zapisów księgowych tylko na podstawie dokumentów źródłowych
- stosowanie do zapisów bieżących specjalnych bieżących urządzeń nazywanych kontami
- realizacja zasady podwójnego zapisu
- zachowanie ciągłości ewidencji
- wzmacnianie rachunkowości poprzez inwentaryzację
Majątek podmiotu gospodarczego
Aktywa – kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnej określonej wartości.
AKTYWA
TRWAŁE OBROTOWE
- wartości niematerialne i prawne - zapasy
- rzeczowe aktywa trwałe - należności krótkoterminowe
- należności długoterminowe - inwestycje krótkoterminowe
- inwestycje długoterminowe
- wartość firmy
- inne WNIP
Wartości niematerialne i prawne – koszty zakończonych prac rozwojowych, wartość firmy oraz inne NIP. Warunki: produkt, technologia zostały ściśle określone a jednostka podjęła decyzje o rozpoczęciu wytwarzania produktów na podstawie odpowiedniej udokumentowanej przydatności produktu.
Rzeczowe aktywa trwałe – środki trwałe i środki trwałe w budowie. Aktywa, których okres użytkowania (ekonomicznego) jest dłuższy niż 1 rok. Zdatne do użytkowania, kompletnie i przeznaczone na potrzeby jednostki.
Należności długoterminowe – dłuższe niż 12 miesięcy.
Inwestycje długoterminowe – aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych z tytułu przyrostu wartości, odsetki, dywidendy, nieruchomości (jeśli nie są użytkowane przez jednostkę) na okres dłuższy niż 12 miesiące od daty zakupu.
Wartość firmy – różnica między ceną nabycia jednostki, a niższą od niej tzw. wartością godziwą.
Inne WNIP – patenty, prawa autorskie, prawa majątkowe, koncesje, prawa do wynalazków, prawa do znaków towarowych, wzorów, wiedza technologiczna
Zapasy:
- materiały
-podstawowe składniki produktu
- pomocnicze umożliwiające produkcję, służące do konserwowania, ale także biurowe
- części zamienne
- paliwo
- opakowania
- odpadki (użytkowe)
- produkcje niezakończone, produkty w toku, półprodukty
- produkty gotowe
- towary
Należności krótkoterminowe – kwoty pieniężne należna jednostce gospodarczej do 12 miesięcy
Inwestycje krótkoterminowe – aktywa finansowe, płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w terminie krótszym niż 12 miesięcy. Zaliczamy do nich:
- udziały lub akcje i inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- środki pieniężne i inne aktywa pieniężne np. odsetki od lokat i innych papierów wartościowych.
Struktura kapitałów różnych jednostek gospodarczych
WŁASNE
- powierzone
- samofinansowanie
KAPITAŁY
OBCE
- zobowiązania
Kapitały powierzone – to wkład finansowy właścicieli
Kapitały samofinansowania – wartość aktywów wygospodarowanych w trakcie prowadzenia działalności
Źródła pochodzenia majątku
Kapitały (fundusze) własne jednostek
Przedsiębiorstwo Spółdzielnia Sp. akcyjna Sp. zoo
Państwowe
- f. założycielski - f. udziałowy - kap. akcyjny - kap. udziałowy
- f. przedsiębiorstwa - f. zasobowy - kap. zapasowy - kap. zapasowy
- kap. rezerwowy - kap. rezerwowy
Przedsiębiorstwo państwowe:
- f. założycielski – środki wniesione przez państwo
- f. przedsiębiorstwa – majątek wygospodarowany przez przedsiębiorstwo w toku działalności
Spółdzielnia:
- f. udziałowy – udziały wniesione przez członków
- f. zasobowy – równowartość udziałów wniesionych przez członków w postaci wpisowego oraz majątek wygospodarowany w toku działalności
Spółka akcyjna:
- kap. akcyjny – 100.000 zł
- kap. zapasowy – z wygospodarowanego zysku na pokrycie ewentualnych start
- kap. rezerwowy - z wygospodarowanego zysku na rozwój spółki
Spółka zoo:
- kap. udziałowy – 5.000 zł
- kap. rezerwowy – z wygospodarowanego zysku na rozwój spółki
Aktywa – składniki majątku
Pasywa - źródła pochodzenia majątku
Aporty – środki trwałe, materiały, patenty, licencje
Klasyfikacja kosztów trwałych:
0 – grunty
1 – budynki – lokale spółdzielcze, własnościowe, prawa do lokali mieszkalnych oraz spółdzielczych
2 – obiekty inżynierii lądowej i morskiej
3 – kotły i maszyny energetyczne
4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty
6 – urządzenia techniczne
7 – środki transportu
8 – narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie
9 – inwentarz żywy
materiały produkcyjne – składowe elementy wyrobów gotowych, które wymagają dalszej obróbki
produkty gotowe – wyprodukowane przez wyroby zdatne do sprzedaży
materiały – nabyte w celu zużycia na własne potrzeby zarówno te zgromadzone już w magazynach jak i te pozostające jeszcze „w drodze”
towary – nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym tzw. wyroby obcej produkcji
Bilans jako element sprawozdania finansowego
Do sprawozdania finansowego należą następujące składniki:
- bilans
- rachunek zysków i strat
- rachunek przepływu środków pieniężnych
- zestawienie zmian w kapitale własnym
- informacje dodatkowe
Pasywa – źródła finansowania. Ich podstawowy podział:
- własne źródła finansowania (kap. własny)
- obce źródła finansowania (kap. obcy) – zobowiązania
Operacje gospodarcze i ich wpływ na strukturę bilansu
Bilans odzwierciedla stan środków gospodarczych i źródeł ich finansowania w ujęciu statycznym. W praktyce stan ten ulega ciągłym zmianom na skutek działalności gospodarczej, która powoduje ruch okrężny środków. W zależności od tego, które składniki bilansu się zmieniają i w jaki sposób, rozróżnia się cztery typy operacji bilansowych.
Operacje – udokumentowane zdarzenia gospodarcze, które podlegają ewidencji księgowej
Typy operacji gospodarczych:
I. (A1+Q)+A2+(A3-Q)+A4+…+An=P lub A=P
II. A=P1+(P2+Q)+(P3-Q)+P4+…+P...
Krzysztofbhp