ZABAWY RUCHOWE.doc

ZABAWY RUCHOWE

Zabawy ruchowe są formą działalności charakterystyczną dla wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego, najbardziej odpowiadającą potrzebom dziecka, wynikającą z właściwości jego rozwoju. Ich różnorodność, wszechstronność oddziaływania oraz łatwość organizowania wysuwa je na pierwsze miejsce w pracy z dziećmi. Mają dodatni wpływ na rozwój dziecka. Zabawy ruchowe wprowadzają radosny nastrój i dobre samopoczucie, utrwalają wiele pojęć i wiadomości, kształtują nawyki kulturalne, cechy charakteru, oraz umiejętność współżycia w zespole dziecięcym, rozwijają sprawność ruchową, ćwicząc i doskonaląc takie elementy, jak: chód, bieg, podskok, rzut, wspinanie, pokonywanie przeszkód.  Właśnie one stały się kryterium do podziału zabaw na kilka kategorii. Są to:

- Zabawy orientacyjno-porządkowe - przy omawianiu i organizowaniu tego typu zabaw i ćwiczeń chodzi głównie o pobudzenie procesu myślenia. Dzieci uczą się reagować na różnego rodzaju bodźce: słuchowe (głos, instrumenty perkusyjne) i wzrokowe (ruchy rąk, kolory szarf, chorągiewek, tarcz itp.). Ten rodzaj zabawy jest często przygotowaniem do wszystkich innych zabaw ze względu na to, że pozwala odpowiednio ustawić grupę, podzielić dzieci na zespoły, wyuczyć najprostszych form zbiórek i ustawień: rzędem – w kolejce; dwurzędem z chwytaniem rąk – parami; po obwodzie koła – z trzymaniem się za ręce w chwili wiązania koła; w gromadce; w luźnym ustawieniu – w rozsypce. W grupach dzieci starszych stopniowo wprowadzamy element współzawodnictwa oraz staramy się skracać czas reakcji na różnorodne sygnały.

 - Zabawy z elementami równowagi - zabawy i ćwiczenia z elementami równowagi wpływają na doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej. Wykonywanie tego typu ćwiczeń wymaga od dzieci koncentracji uwagi, spokoju, opanowania wewnętrznego. Można je prowadzić w różnorodnych postaciach i zmieniających się warunkach, z jednoczesnym przestrzeganiem zasady stopniowania trudności. Młodszym dzieciom dajemy proste formy zabaw, zadań spotykanych w życiu codziennym. Będą to przede wszystkim przejścia po ziemi z wprowadzeniem zwężenia terenu np. ślady na śniegu, wyznaczona na ziemi wąska dróżka. W miarę zdobywania umiejętności przez dzieci staramy się, aby były bardziej skomplikowane. Zabawy równoważne mogą polegać na przekroczeniu przyborów rozłożonych na podłodze, ziemi, nisko rozpostartych linek, czy przeszkód naturalnych w terenie, np. kopczyków piasku, śniegu. Zabawy te wymagają od dzieci odwagi, dlatego jednostkom mniej sprawnym należy udzielić pomocy, szczególnie przy ćwiczeniach na pewnej wysokości.

 - Zabawy z elementami czworakowania i pełzania- chód na czworakach i pełzanie jest ćwiczeniem siły i przyczynia się do kształtowania postawy ciała (części lędźwiowej kręgosłupa i pasa barkowego). W czasie czworakowania i pełzania należy zwracać uwagę na właściwy układ ciała dziecka (przy wsparciu na całych dłoniach i na palcach stóp) oraz na odpowiednie tempo ruchu. Elementy czworakowania i pełzania w zabawie należy przeplatać momentami krótkiego wypoczynku.

 - Zabawy bieżne - głównym składnikiem ruchowym tego typu zabaw jest bieg. Podczas zabaw bieżnych dziecko doskonali szybkość, zręczność, wytrzymałość. Podczas biegu pobudzana jest czynność serca i płuc oraz przemiana materii. Zabawy bieżne mają szczególne znaczenie w okresie chłodnych dni, gdy najskuteczniej i najszybciej rozgrzewają dzieci. Podczas tego typu zabaw należy zwrócić uwagę, aby bieg odbywał się lekko na palcach, ze swobodną, naturalną pracą ramion. Istnieją różne rodzaje zabaw bieżnych: masowe, z element orientacji, z pościgiem i wyścigi.

 - Zabawy z elementami rzutu, celowania i toczenia- zabawy te mają wpływ na rozwój pasa barkowego oraz mięśni tułowia. Głównym jednak ich zadaniem jest wyrobienie celności, siły, zręczności oraz pewności rzutów i chwytów. Kształcą także zdolność oceny: kierunku, odległości, przyczyniają się do doskonalenia koordynacji nerwowo-ruchowej oka i ręki. Rzuty i chwyty są dla dziecka czynnościami trudnymi, dlatego też elementy rzutu, celowania i toczenia musimy różnicować dzieciom starszym i młodszym. Różnice te wynikają z techniki wykonywanego ćwiczenia oraz rodzaju używanych przyborów.

 - Zabawy z elementami wstępowania, zstępowania oraz wspinania-  tego typu zabawy mają duży wpływ na mięśnie całego ciała, szczególnie na wzmocnienie pasa barkowego, mięśni tułowia i siły ramion. Uczą dzieci pokonywania przeszkód, poprawnego i bezpiecznego chwytu rąk przy wspinaniu się na przeszkody, oswajają z wysokością, wyrabiają zaradność i odwagę, silną wolę i szybką decyzję. W przedszkolu właściwą formą zabaw z tej kategorii jest wspinanie się przy pomocy rąk i nóg np. na drabinki w sali gimnastycznej czy przyrządy ustawione na terenie ogrodu przedszkolnego. Winny one mieć charakter swobodnego pokonywania przeszkód. Służyć mogą do tego: ławki gimnastyczne, krzesełka, wspomniane już drabinki, wieże różnego rodzaju, płotki, schody, obramowanie piaskownicy, kłody drzew, pagórkowate wzniesienia, skarpy.

 - Zabawy z elementami skoku i podskoku - zabawy tego rodzaju wywierają podobny wpływ na organizm dziecka jak zabawy bieżne. Angażują do pracy duże grupy mięśniowe, głównie mięśnie i stawy kończyn dolnych. Wpływają na działalność płuc, przyspieszają krążenie krwi i powodują szybką przemianę materii. Obejmują różnego rodzaju podskoki, przeskoki przez niskie rozłożone lub naturalne przeszkody, skok w dal, skok wzwyż, zeskoki z różnych wysokości (dobranych do wieku dzieci). Wyrabiają elastyczność ruchów, miękkość odbicia i doskoku, zręczność, wytrzymałość i odwagę, zwłaszcza przy pokonywaniu przeszkód terenowych. Celem tego typu zabaw jest rozwijanie umiejętności odbicia się obunóż z miejsca bądź z rozbiegu i miękkiego lądowania.

 - Zabawy ze śpiewem- odgrywają one dużą rolę w procesie umuzykalnienia dzieci oraz w kształtowaniu poczucia rytmu i koordynacji ruchowej. Wpływają korzystnie na prawidłowe utrzymanie postawy ciała. Wraz z rozwojem dzieci wzrastają ich doświadczenia ruchowe i sprawność fizyczna, ruchy wykonywane podczas zabaw ze śpiewem stają się coraz bardziej złożone i intensywne, zmienne pod względem rytmu, z powolnych mogą przechodzić w szybkie. Zabawy wykorzystujące muzykę sprzyjają dobremu nastrojowi, wyzwalają radość, doskonalą płynność wykonywanych ruchów.
 

Przed przystąpieniem do zabawy należy :

- dostosować zabawę pod względem organizacyjnym i ruchowym do możliwości grupy dziecięcej

- przygotować odpowiednie przybory, wyznaczyć teren i wciągnąć dzieci do przygotowania zabawy

- wprowadzić w tematykę zabawy i zainteresować nią.

ĆWICZENIA PORANNE

Głównym zadaniem ćwiczeń porannych jest zorganizowanie i zdyscyplinowanie grupy dziecięcej, przejście w sposób uporządkowany ze swobodnej: dowolnej zabawy do czynności i zabaw grupowych , ożywienie i wytworzenie miłego, pogodnego , radosnego nastroju , wyrobienie umiejętności sprawnego i estetycznego poruszania się , pobudzenie układu krwionośnego i oddechowego do intensywniejszego działania . Ponadto celem tych ćwiczeń jest kształtowanie poprawnej postawy dziecka oraz hartowanie . Ćwiczenia poranne przeprowadza się z dziećmi przed śniadaniem. Czas trwania ćwiczeń jest krótki, wynosi około 5 minut (może trwać od 4,5 do 6 minut, zależnie od sytuacji, nastroju dzieci, od miejsca, gdzie ćwiczenia prowadzimy). Wybór miejsca na ćwiczenia poranne uzależniony jest od pory roku, wyposażenia przedszkola, stopnia organizacji i zrozumienia wartości ćwiczeń na powietrzu. Ćwiczenia poranne następują bezpośrednio po okresie schodzenia się dzieci i po dowolnych zabawach, dlatego powinny być przeprowadzane tam, gdzie to schodzenie i dowolne zabawy miały miejsce. Może to być ogród przedszkolny, taras, sala danej grupy lub też sala gimnastyczna. Ze względu na krótki czas trwania ćwiczeń porannych dzieci nie przebierają się w kostiumy gimnastyczne, lecz ćwiczą w ubraniach. Należy jednak pamiętać o rozgrzewaniu się organizmu w czasie ruchu, o skłonnościach i przyczynach zaziębień, o metodach hartowania, o higienie odzieży i dlatego kontrolować ubiór dzieci — zdejmować swetry i podwójne rajstopy. Należy również zwrócić uwagę na obuwie, aby nie przeszkadzało w czasie wykonywania ćwiczeń (sprawdzić, czy zawiązane są sznurowadła , zapięte guziki itp.). Krótki czas trwania ćwiczeń porannych skłania prowadzącą do wykorzystania ćwiczeń gimnastycznych i zabaw już znanych, niegdyś przerabianych i opanowanych przez dzieci. Odpadają wtedy wyjaśnienia, pokaz, przedłużające czas trwania zajęć.

ĆWICZENIA GIMNASTYCZNE

Zajęcia takie prowadzimy 2 lub 3 razy w tygodniu (zależnie od instrukcji programowej). W grupie średniej czas trwania wynosi co najmniej 15—20 minut, w starszej — 20—25 minut. Zadaniem tych zajęć jest głównie:

─ dostarczenie ustrojowi dziecięcemu bodźca rozwojowego,

─ czuwanie nad harmonijnym rozwojem ciała i korygowanie   

   dysproporcji rozwojowych,

─ wyrabianie poprawności ruchów,

─ rozwijanie naturalnych czynności ruchowych.

Układy ćwiczeń trzeba starannie przemyśleć i przygotować, biorąc pod uwagę podane niżej zasady:

Zasada stopniowania wysiłku

Zasada ta wymaga, aby natężenie ćwiczeń narastało stopniowo, od łatwiejszych do bardziej intensywnych, w czasie których wysiłek mięśniowy jest znacznie większy. Pod koniec ćwiczeń natężenie powinno z powrotem maleć, aby dziecko mogło z pożytkiem przejść do dalszych zajęć.

Zasada wszechstronności

W myśl tej zasady należy w czasie zajęć przećwiczyć wszechstronnie cały organizm, tj. jego funkcje fizyczne i psychiczne. Przejawi się to zarówno w doskonaleniu sprawności ruchowej dziecka, wyrabianiu szybkości, zręczności, zwinności, i siły, jak również egzekwowaniu momentów wychowawczych — rozwijaniu spostrzegawczości, odwagi, opanowania, dokładności i odpowiedzialności przy wykonywaniu poleceń i zadań.

Zasada zmienności pracy mięśniowej

Zasada ta wymaga, aby nie skupiać dużej ilości ruchu o podobnym charakterze. Nie należy więc dawać zbyt wielu ćwiczeń kształtujących, działających na te same grupy mięśniowe; nie stosować kilkakrotnie tej samej pozycji wyjściowej i nie wytrzymywać jej długo; nie wprowadzać bezpośrednio po sobie zabawy bieżnej i skocznej, gdyż obie silnie pobudzają pracę serca i płuc. Wyrazem stosowania tej zasady będzie również przeplatanie ćwiczeń trudniejszych — łatwiejszymi, ćwiczeń wymagających większego wysiłku ─ spokojniejszymi.

Zestaw ćwiczeń posiada trzy części: wstępną, główną i końcową.

Część wstępna ma na celu zorganizowanie dzieci, wytworzenie właściwej atmosfery, nastroju ożywienia i zdyscyplinowania, rozgrzanie organizmu, pobudzenie krążenia i pogłębienie oddechu, jest więc przygotowaniem do ćwiczeń intensywnych. Wprowadzamy w tym celu ruchową zabawę lub ćwiczenie orientacyjno-porządkowe, najczęściej z elementem biegu, oraz ćwiczenie wieloznaczne. Należy stosować je krótko i posługiwać się zabawami znanymi, poprzednio przygotowywanymi.

Część główna ma dać dzieciom pełnię wyżycia ruchowego, winna więc charakteryzować się dużą intensywnością ruchu. Środki, jakie tutaj  stosujemy, powinny wpłynąć korzystnie na ogólny rozwój dziecka, kształtować prawidłową postawę ciała i rozwijać ogólną sprawność ruchową. Do tego celu używamy ćwiczeń kształtujących, przeplatanych ćwiczeniami koordynacji nerwowo-ruchowej, ćwiczeń użytkowych oraz zabaw doskonalących naturalne czynności ruchowe. Ćwiczenia kształtujące, wywierając wpływ w sposób zlokalizowany, odgrywają szczególną rolę w modelowaniu postawy ciała. Jednak krótki czas trwania zajęć uniemożliwia przeprowadzenie
wszystkich rodzajów ćwiczeń kształtujących. Ogółem dajemy ich 4—5. W każdym układzie winny mieć miejsce ćwiczenia mięśni grzbietu. Z ćwiczeń użytkowych uwzględniamy w zestawie ćwiczenia w biegach, skokach, rzutach, wspinaniu, pokonywaniu przeszkód itp. Doskonalą one podstawowe czynności ruchowe oraz główne cechy motoryki dziecka.

Część końcowa ma na celu uspokojenie organizmu dziecka. Stosujemy w niej ćwiczenia uspokajające i rozluźniające w formie ćwiczeń rytmicznych, korowodów oraz ćwiczenia wpływające na poprawę postawy ciała dziecka.

ZABAWY I ĆWICZENIA W TERENIE

Zajęcia w terenie są korzystne dla zdrowia i psychicznego odprężenia dzieci. Są one symbolem swobody i radości. Mają również bardzo duże znaczenie wychowawcze. Wyrabiają zaradność, samodzielność, wytrzymałość, umiejętność zespołowego działania, inicjatywę, pomysłowość, zmysł organizacyjny, stwarzają okazję do szlachetnego współzawodnictwa. Powinny również obudzić zainteresowanie otaczającym światem, umiłowanie i poszanowanie przyrody. Zabawy terenowe uczą orientacji i swobodnego poruszania się w terenie, pokonywania przeszkód przez racjonalne stosowanie naturalnych czynności ruchowych: biegu, skoku, pełzania, wspinania itp.

Teren do zabaw i ćwiczeń powinien być dobrze znany prowadzącej, w miarę możliwości różnorodny, umożliwiający wszechstronne zastosowanie ruchu. Rodzaje ćwiczeń i zabaw sugerują nam pory roku, a ich różnorodność uzależniona jest od terenu, pory dnia, nastroju, zainteresowania dzieci itp.

METODY TWÓRCZE NA ZAJĘCIACH RUCHOWYCH W PRZEDSZKOLU

Stosowanie metod twórczych ma znaczący wpływ na rozwój dziecka w wieku przedszkolnym . Za pomocą tych metod kształtujemy zdrową , sprawną fizycznie i umysłowo jednostkę. Do najistotniejszych cech metod twórczych należą :

- pełna samodzielność dzieci w rozwiązaniu zadań i problemów ruchowych ,

- zadania dla dzieci mają charakter zadań otwartych , tzn . zupełnie nieznany , z którym spotykają się po raz pierwszy ,

- czynnikami motywującymi dzieci do działania są informacje , oczekiwania , wyniki własnych czynności ,                                                                                                                                                            - dziecko stosuje samokontrolę i samoocenę oraz zdobywa podstawy  ustawicznego samodoskonalenia się . 

W . Gniewkowski zastosował systematykę uwzględniającą następujące metody twórcze :

- opowieści ruchowej ,

- A . i M . Kniessów ,

- C . Orffa ,

- gimnastyki twórczej R . Labana .

BIBLIOGRAFIA :

1.      Poradnik „ Przedszkolaki ćwiczą ” .

      2 . „Gry i zabawy ruchowe” – R. Trześniowski

      3 . „ Metoda Weroniki Sherborne „M. Bogdanowicz”

      4 . „Wychowanie fizyczne w przedszkolu” – K. Wlaźnik

4