ZAKAŻENIA SZPITALNE  - DANE OGÓLNE I PODSTAWA PRAWNA

REGULACJE PRAWNE W UNII EUROPEJSKIEJ

•                     Decyzją z dnia 22 grudnia  1999 powołano europejskie centrum epidemiologiczne.

•                     Zgodnie z tą decyzją zasady prowadzenia nadzoru mają charakter indywidualny w każdym z państw członkowskich, a  nadzór  nad poszczególnymi jednostkami chorobowymi powinien być dostosowany do ich charakterystyki i powinien uwzględniać względy ekonomiczne (porównywalne koszty nadzoru do jego efektywności). W prawie Unii Europejskiej stwierdza się jednak brak jednorodności w podejściu do problemu epidemiologii szpitalnej.

REGULACJE PRAWNE W POLSCE

•                     Ustawa z  dnia 6 września  2001 r.  o chorobach  zakaźnych i zakażeniach (D. U. Nr 126 poz.1384)

•                     ,,…  kierownicy zakładów opieki zdrowotnej udzielających całodobowych lub  całodziennych świadczeń zdrowotnych  obowiązani są do:

•                     postępowania przeciwdziałającego szerzeniu się zakażeń - przez opracowanie  i  wdrożenie  procedur - w  tym  również kontrolę  stosowanych metod  

     leczenia  i antybiotykoterapii

              - oraz  wprowadzenia systemu badań, identyfikacji i rejestracji szczepów bakteryjnych w celu oceny  stanu   zagrożenia hospitalizowanych  pacjentów i skażenia środowiska….

•                     Rozporządzenie Ministra Zdrowia  z dnia 11.03.2005 r. w sprawie rejestrów zakażeń zakładowych oraz raportów o występowaniu tych zakażeń

•                     Określa ono:

    * sposób prowadzenia rejestrów zakażeń zakładowych,
* sposób sporządzania raportów o występowaniu tych   zakażeń oraz wzory raportów,

     * tryb przekazywania raportów.
 

•                     Rejestry zawierają dane o występujących w zakładzie opieki zdrowotnej:
 

              1) zakażeniach zakładowych;
 

              2) drobnoustrojach chorobotwórczych o       
    szczególnej zjadliwości lub oporności wielolekowej,       
    zwanych ,,drobnoustrojami  alarmowymi”.

ZESPÓŁ KONTROLI ZAKAŻEŃ

•                     Zespół ds. Kontroli Zakażeń Szpitalnych sporządza i  przekazuje kierownikowi zakładu opieki zdrowotnej oraz komitetowi zakażeń zakładowych następujące rodzaje  raportów:
 

              1) raport  półroczny o zakażeniach  zakładowych i
    drobnoustrojach alarmowych,
 

              2) raport roczny o zakażeniach  zakładowych i
    drobnoustrojach alarmowych,
 

              3) raport wstępny o wystąpieniu ogniska epidemicznego,
 

              4) raport  końcowy z czynności podejmowanych w celu
    wygaszenia ogniska epidemicznego.
 

•                      Kwalifikacje wymagane od członków Zespołu Kontroli Zakażeń Zakładowych:

              1. Lekarz, pełniący funkcję przewodniczącego  zespołu:

                  -              posiada co najmniej 3 – letnie doświadczenie w  wykonywaniu zawodu;

                  - posiada tytuł specjalistyczny lub specjalizację II0 w               jednej z  następujących dziedzin 
       medycyny:

                            a) epidemiologia lub higiena i epidemiologia,

                            b) mikrobiologia lub mikrobiologia lekarska

                            c) choroby zakaźne

                            d) zdrowie publiczne

                  -   jest zatrudniony w zakładzie.

•                      Kwalifikacje wymagane od członków Zespołu Kontroli Zakażeń Zakładowych:

              2. Pielęgniarka wchodząca w skład zespołu:

                  - posiada średnie medyczne lub wyższe wykształcenie w 
      dziedzinie pielęgniarstwa;

                  - posiada co najmniej 3 - letnie doświadczenie w zawodzie 
      pielęgniarki lub położnej;

                  - posiada specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa

           epidemiologicznego lub higieny i epidemiologii;

                  - jest zatrudniona w zakładzie.

              (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2004 r w sprawie kwalifikacji członków zespołu kontroli zakażeń zakładowych)

•                     Tryb powoływania Zespołu:

              - Zespół powołuje Dyrektor Szpitala

•                     Lekarze i pielęgniarki wchodzący w skład zespołu są obowiązani do regularnego podnoszenia swoich kwalifikacji w ramach specjalistycznych kursów i szkoleń organizowanych przez uprawnione jednostki

DANE OGÓLNE

•                     Zakażenia szpitalne są bardzo poważnym problemem medycznym, finansowym i prawnym.

•                     Według najnowszych analiz europejskich są bezpośrednią przyczyną zgonów u 3% chorych, a pośrednią u 8%. Powodują cierpienie, ból, kalectwo, zmiany w programie życia pacjenta i jego rodziny oraz dodatkowe obciążenia finansowe.

,,Ocenia  się, że w latach dziewięćdziesiątych XX  wieku z powodu zakażeń szpitalnych  zmarło w Polsce  około 10 000  pacjentów rocznie, zatem więcej niż w wypadkach drogowych.

M.Bulanda,

J. Wójkowska  -  Mach –

,,Przewodnik Menadżera Zdrowia ‘’   2001r.

  „Rocznie w Polsce z powodu zakażeń szpitalnych  tracimy 800 mln  złotych. Przedłużają one bowiem hospitalizację średnio o 20 dni.
Dodatkowo  koszty pośrednie związane ze  zgonami z  powodu zakażeń szpitalnych  wynoszą  440 mln złotych”.

             prof. dr hab.  Jacek Juszczyk - ,,Zakażenia”   1/2003

•                     Kontrola zakażeń szpitalnych jest uznawana we współczesnym szpitalnictwie za najważniejsze kryterium  jakości pracy.

•                     Problem prawny dotyczy konieczności uznania odpowiedzialności szpitali za zakażenia szpitalne i wszystkie jego skutki.

•                     Dążenie do ograniczenia liczby zakażeń szpitalnych należy do podstawowych, etycznych i profesjonalnych obowiązków kierownictwa i personelu służby zdrowia.

•                     Nie jest możliwe uzyskanie pełnej eliminacji zakażeń szpitalnych jako zjawiska, natomiast można i trzeba czynić wszelkie wysiłki dla:

-                      zmniejszania kosztów leczenia,

-                      skrócenia czasu hospitalizacji,

-                      ograniczenia ryzyka związanego z procesem leczenia i skutków odpowiedzialności prawnej.

    Podstawowym problemem jest:

•                     ŚWIADOMOŚĆ

•                     WIEDZA

•                     MOTYWACJA

              Bez nich nic nie da się zrobić. Pieniądze są tylko środkiem do celu. Wydatki na higienę szpitalną zwrócą się jutro.

DEFINICJE ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH

    ZAKAŻENIE SZPITALNE to rozpoznane klinicznie i potwierdzone laboratoryjne zakażenie, które powstaje w czasie hospitalizacji i ujawnia się podczas pobytu w szpitalu lub po wypisaniu chorego do domu.

•                     Postacie kliniczne zakażeń szpitalnych są rożne, a ich prawidłowe rozpoznawanie umożliwiają definicje opracowane przez  Centrum Kontroli  Chorób w Atlancie (Centers for Desease Control  CDC).

•                     Ujednolicenie zasad ich rozpoznawania jest podstawą rejestracji zakażeń szpitalnych i daje szansę na porównywanie częstości ich występowania w rożnych ośrodkach medycznych.

NAJWAŻNIEJSZE DEFINICJE

1. Zakażenie miejsca chirurgicznego

2. Zakażenie miejsca nacięcia chirurgicznego

3. Zakażenie narządów lub jam ciała

4. Zakażenie skóry i tkanek miękkich

5. Zakażenie układu moczowego (ZUM)

6. Zapalenie płuc

7. Zakażenie krwi

8. Zakażenia związane z obecnością cewników naczyniowych

CZYNNIKI ETIOLOGICZNE ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH

•                     BAKTERIE - wywołują 90% zakażeń

      W grupie bakterii odpowiedzialnych za zakażenia szpitalne można wyróżnić:

-                      „stare” patogeny np.Staphylococcus aureus Streptococcus pyogenes

-                      szczepy wielooporne wyselekcjonowane z grupy „starych”patogenów np. gronkowce metycylinooporne (MRSA), penicylinooporne pneumokoki (PRSP),

-                      nowe” patogeny, nie występujące wcześniej w zakażeniach np. Legionelle,

-                      patogeny oportunistyczne, wywołujące zakażenia tylko u osób z obniżoną odpornością np. atypowe prątki oraz bakterie wchodzące w skład flory naturalnej pacjenta.

      Największym problemem są szczepy szpitalne o wysokiej oporności powstałej w wyniku stałej presji antybiotyków i chemioterapeutyków.

•                     Została stworzona lista tzw. „alert-pategnów”- drobnoustrojów nazywanych w języku polskim „alarmowymi” ze względu na ich szczególne znaczenie w wywoływaniu zakażeń szpitalnych.

•                     Należy pamiętać, że występowanie szczepów wieloopornych jest różne w zależności od szpitala, a nawet oddziału i ściśle zależy od stosowanej antybitykoterapii.

WRUSY

Wirusy stanowią 5-6% drobnoustrojów odpowiedzialnych za zakażenia szpitalne.

   Szczególnie istotne to:

-                      Wirusy HBV, HCV (zakażenia krwiopochodne)

-                      Wirusy RSV (zakażenia układu oddechowego),

-                      Rotawirusy (biegunki zimowe u niemowląt i małych dzieci),

...