Maria Moskała
Patrycja Jurzak
Plastry i przylepce opatrunkowe i lecznicze.
Plastry to preparaty złożone przeznaczone do stosowania zewnętrznego. Jest to głównie kawałek materiału pokryty substancją samoprzylepną . W sprzedaży dostępne są plastry różnych kształtów, najczęściej z opatrunkiem, jak i plastry w postaci kilkumetrowej zwiniętej rolki. Plastry chronią ranę i zapobiegają dalszemu zakażeniu ale także mogą zawierać substancje lecznicze, które działają przeciwbakteryjnie lub przyspieszają gojenie. Substancja lecznicza zawarta w plastrze może również leczyć schorzenia i pomagać w różnego typu terapiach. Wyróżnia się trzy grupy plastrów: przylepce, plastry opatrunkowe i plastry lecznicze.
Przylepce – Składają się z materiału pokrytego jednostronnie masą lepną, materiał ten stanowi podłoże plastra, Wytwarzane są w postaci arkuszy izolowanych folią lub papierem silikonowym albo w postaci taśm nawijanych na szpule. Masa lepna musi być na trwale połączona z podłożem, nie może się oddzielać od niego przy zdejmowaniu foli lub papieru silikonowego. Nie powinna zawierać substancji miejscowo drażniących i uczulających. Podstawowym składnikiem masy kauczukowej jest kauczuk naturalny lub syntetyczne polimery o właściwościach zbliżonych do kauczuku. Bywa on zmiękczony lanoliną, tłuszczami bądź olejami mineralnymi. Dodatek żywic nadaje właściwości lepne. W skład masy kauczukowej wchodzą także wypełniacze, które pozwalają na mniejsze zużycie kauczuku. Są to głównie substancje nieorganiczne, takie jak tlenek cynku. Kauczuk pod wpływem czynników zewnętrznych ulega naturalnemu utlenieniu i aby temu zapobiec dodaje się przeciwutleniacze i stabilizatory. Oprócz mas kauczukowych używane są też masy akrylowe, które otrzymuje się przez kopolimeryzacje monomerów akrylowych. Produkcja tych plastrów polega na wytworzeniu masy lepnej, powleczenie nimi materiału podłożowego a na końcu konfekcjonowanie plastrów.
Najpierw wytwarza się klej kauczukowy w mieszalniku z płaszczem wodnym, przez rozpuszczenie wstępnie uplastycznionego i rozdrobnionego kauczuku, żywic, środków przeciwstarzeniowych, wypełniaczy oraz środków zmiękczających. Powstałą masę rozcieńcza się do pożądanej lepkości i filtruje. Powlekanie materiałów podłożowych klejem polega na naniesieniu określonej grubości warstwy kleju na wstęgę podłoża, która poddawana jest suszeniu i nawijaniu na tuleje. Natomiast klej akrylowy najpierw nanoszony jest na podłoże antyadhezyjne a po wysuszeniu zostaje połączony z podłożem właściwym.
Przylepce są cięte na odpowiedni wymiar i nawijane na szpulki.
Do mas plastrowym podłożem najczęściej jest tkanina bawełniana lub z domieszką włókien sztucznych lub sztuczny jedwab. Mogą być też wiskozowe lub poliestrowe włókniny albo folie polimerowe. Korzystnie jest stosować materiały, które przepuszczają parę wodną i powietrze, takie materiały uzyskamy przez perforowanie. Przylepce, które są wykonane z materiału rozciągliwego i elastycznego umożliwiają dokładne dopasowanie się do ciała i nie krępują ruchów. Nie adsorbują promieni Roentgena więc nie musza być usuwane przy prześwietleniu. Po zdjęciu nie pozostawiają resztek kleju.
Mogą być stosowane do podtrzymywania opatrunków wszelkiego rodzaju, do mocowania sond, kaniul, cewników.
Przykładowe rodzaje przylepców i ich zastosowanie:
* Przylepce z białej włókniny, pokryte klejem z syntetycznego kauczuku naniesionego paskami stosowane są do pokrycia i podtrzymania opatrunków u pacjentów podatnych na uczulenia. Nie hamują one oddychania skóry ani wydzielania potu. Od strony zewnętrznej są impregnowane hydrofobowo w celu zabezpieczenia przed zawilgoceniem, a przy zdejmowaniu nie pozostawia resztek kleju.
* Są również stosowane przylepce do zamykania małych ran i nacięć chirurgicznych, jako pierwotne zamknięcie rany. Może być stosowany w połączeniu ze szwami chirurgicznymi, do zmniejszania napięcia brzegów rany i stabilizacji świeżych blizn. Wykonane są z pasków włókniny w kolorze cielistym pokryte hipoalergicznym klejem poliakrylowym. Przepuszczają powietrze i parę wodną. Są odpowiednie także dla pacjentów o nadwrażliwej skórze. Charakteryzują się wysoką przyczepnością, konieczną do niezawodnej i bezpiecznej stabilizacji brzegów ran. Usuwa się je bezboleśnie bez pozostawienia resztek przylepca.
* Mamy również przylepce do mocowania i pokrywania całej powierzchni opatrunku. SA idealne do mocowania opatrunków na stawach, zaokrąglonych i stożkowatych częściach ciała, do mocowania instrumentów pomiarowych, sond, cewników itp. Wykonane są z włókniny. Dzięki przepuszczalności powietrza i pary wodnej funkcje skóry nie ulegają ograniczeniu. Delikatność włókniny jest wspomagana przez zastosowanie hipoalergicznego kleju ze sztucznego kauczuku. Trzyma pewnie a usuwa się bezboleśnie i bez pozostawienia resztek przylepca. Dzięki elastycznej włókninie nośnej da się założyć bez pofałdowania i nie ograniczając możliwości ruchu.
* Przylepce z białego sztucznego jedwabiu stosowane są do podtrzymania opatrunków wszelkiego rodzaju u pacjentów z wrażliwą skórą. Pokryte są klejem ze sztucznego kauczuku naniesionym paskami. Nie wywołuje podrażnień skóry gdyż tak jak inne przylepce przepuszcza powietrze i parę wodną. Także usuwa się go bezboleśnie bez pozostawienia resztek kleju.
* Przylepce z porowatej przezroczystej foli pokryte klejem akrylowym służą do podtrzymania opatrunków wszelkiego rodzaju, do mocowania kaniul, sond , cewników, itp. Przylepiec nie wywołuje podrażnień. Przy mocowaniu kaniul i wężyków, przezroczystość umożliwia w każdej chwili kontrolę stanu płynów.
Plastry lecznicze – w temperaturze pokojowej są stałe, miękną dopiero po nałożeniu na skórę. Stosowane są w celu przedłużonego kontaktu substancji leczniczej ze skórą. Wspomagają leczenie większości chorób cywilizacyjnych, w tym również nowotworowych poprzez detoksykację, jednoczesne usprawnienie systemu immunologicznego oraz pobudzenie regeneracji uszkodzonych tkanek.
Przykładami plastrów mogą być:
v Plastry woskowo – żywiczne otrzymane przez stapianie żywic z woskami i olejami. Przykładem może być plaster nostrzykowy (Meliloti emplastrum) o działaniu przeciwzapalnym. Plaster oprócz kalafonii i wosku, zawiera olejowy wyciąg z nostrzyku. Może być formowany w tabliczki, wałeczki albo smarowany cienką warstwą na odpowiednio dobranych tkaninach.
v Plastry do detoksykacji – uwalniają toksyny z całego organizmu z pominięciem wątroby. Zawierają w swoim składzie sproszkowaną substancje leczniczą umieszczoną w saszetce, którą umieszcza się na plastru i przykleja do skóry (najczęściej jest t o stopa).
v Plastry przeciw odciskom – jego składnikiem leczniczym jest kwas salicylowy dodany do kauczukowej masy lepnej. Kwas działa keratolitycznie na naskórek odcisków.
v Plaster pieprzowcowy – Collemplastrum Capsici – otrzymuje się go przez naniesienie na tkankę masy kauczukowej z dodatkiem wyciągu z owocni pieprzowca. Stosowany jest w leczeniu miejscowym nerwobólów i mięśniobólów różnego pochodzenia.
v Plastry hormonalne – stosowane są w terapii hormonalnej w celu uzupełnienia niedoboru danego hormonu. Uwalniają one powoli, stałą dawkę, która dostaje się do organizmu przez skórę. Plaster hormonalny składa się z kilku warstw: zewnętrznej powłoki zabezpieczającej (zdejmowanej przed nałożeniem plastra), środkowej warstwy zawierającej hormon, a także powłoki zewnętrznej chroniącej go przed różnymi czynnikami.
Plastry opatrunkowe – otrzymywane są przez stałe nałożenie opatrunku na przylepiec. Jaki materiał opatrunkowy stosowane są włókniny lub tkaniny o dużej chłonności. Mogą zawierać środek bakteriostatyczny np. chlorek benzalkoniowy. Aby opatrunek nie przykleił się do rany, jego włókna pokryte są środkiem adhezyjnym. Przykładem plastra opatrunkowego są cienkie, przezroczyste, elastyczne folie poliuretanowe pokryte jednostronnie hipoalergiczną, akrylową masą lepną. Charakteryzują się dużą przepuszczalnością dla powietrza i pary wodnej. Nakłada się je w postaci jałowej na owrzodzenia, trudno gojące się rany i szwy chirurgiczne a także jako zabezpieczenie wkłutych cewników dożylnych. Są bardzo dobrą barierą przed zakażeniami bakteryjnymi a także zanieczyszczeniami, umożliwiając jednocześnie swobodne oddychanie skóry. To, że opatrunek jest przezroczysty pozwala nam na kontrolowanie gojenia się rany. Do zamykania ran na skórze lub przytrzymywania brzegów rany, po usunięciu szwów chirurgicznych, mogą służyć jałowe paski taśmy z syntetycznej przędzy o dużej wytrzymałości, pokrytej jednostronnie hipoalergiczną, akrylową masą lepną.
Dostępne są także plastry opatrunkowe ze srebrem, które zawierają centralnie umieszczony opatrunek. Pokryty warstwą srebra na foli perforowanej z klejem akrylowym. W historii medycyny udowodniono, że srebro tworzy ochronę antybakteryjną, dlatego znacznie redukuje ryzyko infekcji oraz przyspiesza proces gojenia się rany. Stosowane są do miejscowego leczenia ran zakażonych, zarówno przewlekłych jak i ostrych. Pod wpływem wydzieliny z rany, uwalniane są jony srebra.
Plastry do zaopatrywania pooperacyjnych ran sączących oraz do jałowego opatrywania drobnych skaleczeń są wykonane z hydrofobowej mikrosiateczki stanowiącej warstwę przylegającą do rany, która ułatwia przenikanie wydzieliny i przekazywanie jej do warstwy chłonnej. Mikrosiateczki pozostaje sucha co zapobiega przyklejaniu się opatrunku do rany i przyczynia się do bezbolesnej zmiany. Warstwa chłonna jest z waty bawełnianej, która ma dobre właściwości absorpcyjne oraz działanie wyściełające. Nie ogranicza on naturalnych funkcji skóry. Zewnętrzna strona opatrunku posiada impregnację wodoodporną, chroniącą ranę przed zabrudzeniem i infekcją. Stosowane są także przezroczyste opatrunki z foli poliuretanowej, wyposażone dodatkowo w warstwę chłonną. Warstwa ta dobrze chłonie wydzielinę, ochrania ranę i nie przykleja się do niej. Przezroczysta folia stanowi barierę dla bakterii, chroniąc ranę przed wtórnym zakażeniem. Folia przepuszcza parę wodną i tlen, więc nie zakłóca oddychania skóry. Plaster jest wodoodporny a zastosowany klej jest hipoalergiczny.
tusziba