Bulyczow Kir - Wakacje w kosmosie.rtf

Kir Bułyczow

Wakacje w kosmosie czyli Planeta Pięć-Cztery

Kanikuly v kosmose, ili Planeta Pyat'-CHetyre

Przełożyła: Anna Walenko

Wydanie oryginalne: 1996

Wydanie polskie: 1988

iMN

GAJ-DO I JEGO PANI

W naszej Galaktyce jest wiele planet zamieszkanych przez istoty rozumne. W większości przez ludzi. Są też istoty podobne do nich, ale również i takie, które z wyglądu wcale nie przypominają człowieka.

Pewnego razu dyrektor moskiewskiego Kosmicznego Ogrodu Zoologicznego zabrał swoją córkę, Alicję, na konferencję kosmozoologów. Zjechali tam uczeni z trzystu czterdziestu dwóch planet.

Sala obrad urządzona była nader osobliwie.

Amfiteatr zajmowali ludzie oraz istoty podobne do nich wyglądem, przynajmniej na tyle, że mogły siedzieć w fotelach lub na podłodze. Cały parter zamieniono w wielki basen, w którym pływali i pluskali się delegaci przystosowani do życia w wodzie. Balkony przerobiono na akwaria, gdzie ulokowali się delegaci, którzy oddychają metanem, amoniakiem i innymi gazami. A tuż pod sufitem unosili się fruwający delegaci.

W jednych kwestiach kosmozoologowie dochodzili do całkowitego porozumienia, nad innymi wiedli tak zażarte spory, że Alicję ogarniał strach - co będzie, jeśli nagle zrobią użytek ze swoich zębów, pazurów, macek, igieł i dziobów. I rozpocznie się pierwsza zoologiczna wojna.

Do wojny jednak nie doszło.

W konferencji uczestniczył także delegat z planety Wester. Alicja nie zwróciła na niego uwagi, ponieważ mieszkańcy planety Wester różnią się od Ziemian tylko tym, że mają fiołkowe oczy i sześć palców u stóp.

Gdyby wówczas Alicja wiedziała, jaką rolę odegra w jej życiu planeta Wester, podeszłaby oczywiście do profesora z tej planety i spytała, czy nie zna on wynalazcy Samaona Gaja. Profesor zaś by odparł, że spotkał się z nim tysiące razy, ponieważ jest jego najbliższym sąsiadem, i może opowiedzieć wiele interesujących rzeczy o Samaonie i jego córce Irii.

Samaon Gaj mieszkał na przedmieściu, w obszernej willi, której większą część zajmowały laboratorium i pracownia. Zapraszano go do pracy w różnych instytutach, oferowano biura projektowe. „Nie - odpowiadał. - Kiedy obok pracują inni ludzie, nie potrafię się skupić. - I dodawał: - Jak tylko urodzi mi się syn, wychowam sobie pomocnika i we dwóch skonstruujemy statek, który wprawi w podziw całą Galaktykę”.

Samaon marzył o synu. Wymyślił już nawet dla niego imię - Irij, czyli Słoneczny. Samaon zawczasu kupował dla syna zabawki, przede wszystkim zaś przeróżne narzędzia, żeby od razu, ledwie się urodzi, zacząć go przygotowywać do zawodu konstruktora.

Nad pracownią urządził pokój dla syna, gdzie wszystko, od przyrządów gimnastycznych do małego wyciągu i miniaturowej sztangi, wykonał własnymi rękami.

Czekało go jednak wielkie rozczarowanie: żona Samaona urodziła córkę. Normalne, zdrowe, wesołe dziecko. Ale niestety dziewczynkę!

Samaon Gaj uznał, że żona zrobiła to z premedytacją, ponieważ nigdy go nie kochała. Nie omieszkał jej zresztą tego powiedzieć. Co prawda dopiero po dwóch miesiącach, kiedy w ogóle zaczął się do niej odzywać.

W ciągu tych dwóch miesięcy Samaon Gaj doszedł do wniosku, że nie wszystko jeszcze stracone. Skoro nie ma syna, jego miejsce musi zająć córka.

Dał jej na imię Irija, co oznacza, jak się domyślacie, Słoneczna, szybko odizolował ją od matki i umieścił w pokoju nad swoją pracownią. Sam zajął się wychowaniem córki, nikogo do niej nie dopuszczając. Nie podarował jej nigdy żadnej lalki i nie pozwolił nawet tknąć igły do szycia. Zabraniał jej zbierać kwiaty i bawić się z innymi dziewczynkami. Natomiast od dziecka Irija umiała prowadzić samochód, trenowała podnoszenie ciężarów, boks, wolnoamerykankę i skoki ze spadochronem, uczyła się liczyć w pamięci i obsługiwać komputery, a w wolnym czasie piłowała, heblowała i lutowała. Nawet do szkoły jej nie posłał, żeby nie uległa jakimś kobiecym słabostkom.

Matka Irii rzadko widywała córkę. Wolno jej było jedynie zajmować się gotowaniem, szyciem i praniem. Kilkakrotnie zwracała się do męża: „Proszę cię, zdecydujmy się na drugie dziecko!” Ale on odpowiadał: „Wystarczy mi to jedno”. Nic więc dziwnego, że wkrótce matka Irii zmarła ze zgryzoty. Samaon Gaj stał się jedynym opiekunem córki.

Irija nie przypuszczała nawet, że istnieje jakieś inne życie, że są dziewczynki, które nie ćwiczą podnoszenia ciężarów, nie skaczą z dachu na ziemię, nie prowadzą samochodów wyścigowych i nie trenują boksu. Była przekonana, że w ten sposób żyją wszystkie dziewczynki we Wszechświecie.

Z upływem czasu ojciec zaczął przyuczać Iriję do zawodu konstruktora statków kosmicznych. Trudno oczywiście w pracowni zbudować duży pojazd kosmiczny, toteż Samaon Gaj robił tylko makiety, nawiasem mówiąc, tak doskonałe, że wszystkie fabryki zabiegały o nie, aby wykorzystać je do produkcji prawdziwych statków kosmicznych.

Kiedy Irija skończyła dziesięć lat, przypominała bardziej chłopca niż dziewczynkę. Odciski na dłoniach, połamane paznokcie, włosy króciutko ostrzyżone, ruchy kanciaste i energiczne. Największą przyjemność sprawiało jej wycinanie szerokim zakrzywionym nożem drewnianego modelu statku czy miniaturki blasteru. Po zajęciach lubiła pływać, nurkowała z akwalungiem w lecie, a zimą w przeręblu.

Ojcu sprawiało to ogromną satysfakcję. Irija była po stokroć lepsza od każdego chłopca. W dodatku posiadała tak znakomitą pamięć, że miała w głowie całą tablicę logarytmiczną i potrafiła w ciągu dwóch sekund wyciągnąć pierwiastek szóstego stopnia z dziesięciocyfrowej liczby, znała też na pamięć wszystkie podręczniki projektowania, a dystans stu metrów pokonywała w niespełna dziesięć sekund, toteż Samaon Gaj miał wszelkie podstawy uważać, że dopisało mu szczęście.

Ojciec tak starannie separował córkę od świata, że w domu nie było radia ani telewizora, bo przecież czasami mówią tam o miłości. Irija nie chodziła też na uniwersytet. Wykłady prowadzono dla niej w domu. Profesorów wybierał osobiście Samaon i wybierał, rzecz jasna, najstarszych, których nie interesowało nic innego poza nauką.

Największym marzeniem Samaona Gaja było skonstruowanie myślącego statku. Nie, nie robota. Zwykłych robotów, pojazdów kosmicznych, które same obierają kurs, same docierają do wyznaczonej planety, same załadowują się i rozładowują, niemało już krąży we Wszechświecie. Gaj chciał zbudować statek, który miałby rozum człowieka. Zwrotny, zwinny, obdarzony duszą. Taki statek byłby najbardziej przydatny dla niewielkich ekspedycji. Sam dowoziłby naukowców do celu i utrzymywał łączność z bazą, udzielał rad i w razie konieczności sam wykonywał różne zadania. A co najważniejsze, miał być mądrym i życzliwym rozmówcą, oddanym przyjacielem, gotowym poświecić się dla ratowania załogi. Taki statek, mimo niewielkich rozmiarów, powinien być całkiem samodzielny i oprócz zwyczajnych silników posiadać silnik grawitacyjny, żeby mógł wykonywać przeskoki między gwiazdami.

Nad skonstruowaniem takiego statku naukowcy od dawna łamali sobie głowy. Uzyskiwali jednak albo kolos, albo kuter planetarny o małej mocy, albo też zwyczajny statek-robot, który w żadnym razie nie mógł być partnerem do rozmowy czy przyjacielem.

Swój statek Gaj chciał od początku do końca skonstruować własnymi rękami. Od pierwszego arkusza projektu do ostatniego przycisku na pulpicie. Utopił w tym przedsięwzięciu wszystkie oszczędności, poświęcił całą swoją wiedzę i doświadczenie. Mimo to sam, bez syna-córki nie dałby sobie rady.

Trzy lata pracowali wspólnie ręka w rękę. Kiedy Irija skończyła dziewiętnaście lat, statek już stał na pochylni w hangarze. Przez te trzy lata oboje nawet spali w hangarze, żywiąc się wyłącznie kanapkami i lemoniadą. Przez całe trzy lata Irija nie miała jednego wolnego dnia, a jedyne przerwy w pracy poświęcała na zajęcia ze starymi, zrzędliwymi profesorami.

I nagle zdarzyło się nieszczęście.

Samaon Gaj pojechał do miasta, żeby odebrać z fabryki oprzyrządowanie nawigacyjne, ale po drodze miał wypadek samochodowy. W tym czasie kiedy nie ruszał się z domu, w mieście zmieniono ruch z lewostronnego na prawostronny. I jedynym kierowcą, który nie miał o tym pojęcia, był wynalazca Samaon Gaj. Wprowadził potworne zamieszanie w ruchu ulicznym, a skończyło się na tym, że wjechał na ciężarówkę. Zginął na miejscu.

Irija Gaj została sierotą.

Ojciec jednak wpoił jej, że zawsze trzeba umieć wziąć się w garść, więc dziewczyna po pogrzebie Samaona zamówiła zapas kanapek i lemoniady na pół roku, rozpędziła starych profesorów, po czym zamknęła się w hangarze i sama kontynuowała pracę nad budową statku.

Aż wreszcie odniosła sukces. Marzenie jej ojca urzeczywistniło się.

Stateczek, który nazwała „Gaj-do”, co oznacza w języku westerskim „Brat Gaja”, pewnego dnia wzbił się nad planetą.

Był tak szybki, że nawet krążownik patrolowy z trudem by go doścignął. Mógł swobodnie przelecieć pół Galaktyki i wylądować, nie łamiąc nawet źdźbła trawy, na polance wielkości boiska do piłki nożnej. Ale co najważniejsze - był wiernym i jedynym przyjacielem Irii. Rozumieli się w pół słowa. Gaj-do tak dobrze znał swoją panią, że właściwie mógłby zamiast niej chodzić do biblioteki czy do sklepu. Oczywiście tylko teoretycznie, ponieważ mimo wszystko był przecież statkiem kosmicznym.

Przedstawiciele różnych nauk - geologii, archeologii, paleontologii, ekologii i botaniki - z planety Wester byli tak zachwyceni stateczkiem, że prosili Iriję, aby skonstruowała dla nich drugi, identyczny. Ale ona wiedziała, że takiego statku jak Gaj-do nikt nigdy nie zbuduje - zostało w niego włożone całe życie jej ojca i część jej własnego życia.

Nie chcąc jednak rozgniewać naukowców odmową, wyjaśniła, że najpierw nieodzowne są loty próbne.

W rzeczywistości loty próbne wcale nie były konieczne - wiedziała, że Gaj-do umie wykonywać wszystko, co trzeba. Ale atmosfera niesłychanej sensacji, jaką wywołał stateczek, zniechęciła i zmęczyła Iriję. Zrozumiała, że odwykła od ludzi i nie potrafi już z nimi obcować.

Załadowała więc na statek ekwipunek niezbędny do długiej podróży, uzgodniła z geologami, że zbada kilka planet w pustynnym sektorze Galaktyki, i odleciała.

Cały rok latali od jednej planety do drugiej. Dokonali wielu interesujących odkryć, dużo widzieli, ale Gaj-do zauważył, że jego pani staje się coraz bardziej osowiała. Pewnego wieczoru spytała go:

- I co dalej?

- Dalej? - zdziwił się statek. - Będziemy latać od gwiazdy do gwiazdy i nadal badać planety.

- A potem? - spytała Irija.

- Nie rozumiem cię - rzekł statek. - Na pewno z czasem oboje zestarzejemy się i umrzemy. Taki jest los wszystkich ludzi i statków. I to cię gnębi?

- Nie, nie to. Po prostu nie rozumiem, po co to robimy.

- Dla dobra nauki - odparł statek. - Przypomnij sobie swojego ojca. Był człowiekiem godnym najwyższego uznania. Całe życie poświęcił pracy naukowej i w rezultacie stworzył właśnie mnie.

- Tylko że ciebie nawet nie zobaczył, moją mamę wpędził do grobu, sam zginął tragicznie, a ze mnie zrobił dziwoląga.

- Co ty opowiadasz! - żywo zaprotestował stateczek. - Przecież jesteś najsilniejszą i najdzielniejszą kobietą we Wszechświecie!

- I to mnie właśnie dręczy - odparła Irija. Stateczek nie zrozumiał jej, ale zamilkł, ponieważ kiedy ona była w złym nastroju, on także natychmiast tracił humor. Niestety, od tej pory Irija coraz częściej wpadała w przygnębienie.

NA PLANECIE PIĘĆ-CZTERY

Mieli zbadać tylko jeszcze jedną planetę. Potem czekał ich już powrót do domu. Ale prawdę mówiąc ani Irija, ani stateczek nie byli przekonani, czy rzeczywiście tego pragną.

W takich nastrojach zbliżali się do ostatniej planety. Nie miała nazwy. Jedynie numer 456-75-54. Mogli sami wymyślić dla niej nazwę. Temu, kto pierwszy zbada nieznaną planetę, przysługuje takie prawo. Ale planeta okazała się na tyle brzydka i odstręczająca, że nie mieli nawet ochoty wymyślać dla niej nazwy. Między sobą mówili o niej planeta Pieć-cztery, co, oczywiście, nie sposób uznać za prawdziwą nazwę.

Na planecie buchało lawą tysiące czynnych wulkanów, a wygasłe ziały otchłanią kraterów, często wypełnionych gorącą wodą. Tryskały z nich gejzery lub unosiły się pęcherze gazów. Najwidoczniej planetę nawiedzały także trzęsienia ziemi, bo w dolinach zalegały szczątki wulkanów i lawa. Na planecie Pięć-Cztery morza usiane były kamiennymi wyspami i wysepkami, które wyłaniały się spod wody jak owoce z kompotu. Rzeki żłobiły koryta w skałach, niknęły pod ziemią i wytryskały fontannami pośrodku jezior. Dolin właściwie nie było - trudno przecież nazwać dolinami usypiska skał, głazów, kamieni. Ten bezładny, przygnębiający świat oświetlały cztery niewielkie czerwone słońca, tak że nie istniała tam noc, ale też nigdy nie było całkiem jasno. Cienie gór wędrowały po kamieniach i wodzie, zmieniały się w zależności od tego, które słońce świeciło mocniej. Żywych stworzeń było tutaj niewiele, a i te kryły się między skałami lub w morzach, trwożnie oczekując kolejnego trzęsienia ziemi czy wybuchu wulkanu.

Tę planetę mieli zbadać Irija i Gaj-do.

Sporządzić mapę ogólną, mapę geologiczną, wodną i termiczną, pobrać próbki minerałów i fauny...

Postanowili nie lądować, tylko wejść na orbitę. Ponieważ zaś Gaj-do nigdy nie sypia, mógł pracować przez całą dobę. Irija przede wszystkim naszykowała sobie kanapki. Tak przywykła żywić się kanapkami, że zapomniała już nawet, jak smakuje zupa.

Nagle usłyszała głos Gaj-do:

- Na tej planecie niedawno ktoś był.

- Dlaczego tak sądzisz?

- Stosowano tu materiały wybuchowe, a nawet przebijano kopalnie.

- Dziwne - rzekła Irija. - Według wszelkich dostępnych danych, to my pierwsi jesteśmy na Pięć-cztery. A więc ci, co tu byli, nie chcieli, aby dowiedziano się o tym.

Gaj-do wysypał na stół fotografie, które zdążył zrobić, i Irija przekonała się, że jej stateczek jak zwykle ma rację. Niedoświadczone oko nie dojrzałoby zapewne, gdzie kończy się naturalny chaos, a zaczynają ślady ludzkiej ingerencji, ale dla fachowca wszystko było jasne.

Mniej więcej po godzinie dokonali jeszcze bardziej zdumiewającego odkrycia.

Przelatywali właśnie nad posępnym wąwozem, zawalonym skalnymi głazami, gdzie na dnie płynął, to znikając pośród kamieni, to znów pojawiając się na powierzchni, gorący strumień. Nie opodal spokojnie posapywał wulkan.

- Uwaga - odezwał się Gaj-do. - Widzę tu jakiś niezidentyfikowany obiekt.

Irija doskoczyła do ekranu.

Koło strumienia w cieniu skały widniała pomarańczowa plama.

Szybko zniżyli lot.

Pomarańczowa plama okazała się zmiętym, porwanym namiotem.

Gaj-do ostrożnie wylądował w wąwozie. Irija wybiegła na zewnątrz, żeby obejrzeć namiot z bliska.

Zrozumiała, że doszło do katastrofy. Najwidoczniej na planetę przyleciał jakiś badacz lub turysta i trafił na trzęsienie ziemi.

Irija poszła w górę wąwozu i po chwili zobaczyła szczątki roztrzaskanego kutra planetarnego.

Nie znalazła tam jednak śladu człowieka, ruszyła więc dalej z biegiem strumienia, buchającego kłębami pary. I nagle zamarła.

Pod nawisem skalnym leżał młody ciemnowłosy mężczyzna.

Nie poruszał się.

Irija podbiegła do niego, nachyliła się i przytknęła ucho do jego zakrwawionej i poparzonej piersi. Serce młodego człowieka ledwie biło.

- Gaj-do! - zawołała. - On żyje!

W mgnieniu oka Gaj-do znalazł się obok Irii i z jego pomocą dziewczyna przeniosła rannego do wnętrza statku.

Irija umiała udzielać pierwszej pomocy. Obejrzała dokładnie mężczyznę, umyła, opatrzyła rany, dała zastrzyki wzmacniające, ale nic więcej zrobić nie mogła - na pokładzie Gaj-do nie było przecież szpitala.

Podczas gdy Irija krzątała się koło rannego, Gaj-do wspierał ją radami, ponieważ w jego pamięci zakodowana była encyklopedia medyczna. Jednocześnie uważnie rozglądał się po wąwozie, usiłując odgadnąć, co przytrafiło się młodemu człowiekowi. Dlaczego jest ranny i poparzony? Przecież znajdował się dość daleko od roztrzaskanego kutra. Pewnie wylądował w wąwozie, rozbił namiot, po czym udał się w dół wąwozu. I wtedy widocznie musiało się coś wydarzyć. Gaj-do ogarnęły niedobre przeczucia.

- Myślę - odezwał się - że lepiej stąd odlecieć. I to jak najprędzej.

- Dobrze - zgodziła się szybko Irija. - Daj mi tylko jeszcze dziesięć minut: przez ten czas podziałają zastrzyki, a ja przygotuję rannego do lotu,

Gaj-do posłusznie czekał, nadal rozglądając się po wąwozie.

Raptem spostrzegł w zagłębieniu skały dziwny znak: wyryte w kamieniu dwa kółka połączone dwiema liniami.

- Irija! - zawołał Gaj-do.

- Nie przeszkadzaj - odparła Irija.

- Widzę rysunek - oznajmił Gaj-do.

- Milcz, nie zawracaj mi teraz głowy - rzekła Irija. - On może w każdej chwili umrzeć.

Gaj-do zamilkł. Ale nie przestał myśleć.

Wiedział, co to za znak. Był to znak tułaczy. Owych tajemniczych tułaczy, którzy kiedyś oblecieli całą Galaktykę. Ślady ich obecności pozostały na wielu planetach. Czasami były to ruiny gigantycznych baszt, czasami wielkie puste podziemia lub rozległe kopalnie. Niekiedy - bazy zaopatrzeniowe.

Sami tułacze zniknęli, według obliczeń uczonych, sto tysięcy lat temu. Zniknęli bez śladu, przypuszczalnie odlecieli poza granice Galaktyki.

Uczonych i poszukiwaczy skarbów najbardziej fascynowały bazy tułaczy. Podobno były tam ukryte niezmierzone bogactwa tej potężnej cywilizacji.

Dotychczas nikt jednak nie natrafił na skarby tułaczy.

Znakiem wskazującym na bliskość bazy były dwa kółka połączone dwiema liniami. Kiedy odkryto taką bazę po raz pierwszy, okazało się, że jest pusta - tułacze wszystko stamtąd wywieźli.

Drugą bazę znaleziono nietkniętą. Ledwie jednak zaczęto otwierać wejście prowadzące do wnętrza, baza natychmiast wyleciała w powietrze. Szczęściem nikt nie został ranny. Za trzecim razem badacze byli już bardziej ostrożni. Nie ruszali nawet wejścia, tylko wydrążyli w skale tunel, przez który dostali się do środka. Ujrzeli tam prawdziwe cuda i nawet zdążyli zrobić parę zdjęć, ale raptem rozległ się sygnał alarmowy, tak donośny i przerażający, że badaczy zawiodły nerwy i wszyscy co tchu uciekli. Zaledwie ostatni z nich opuścił bazę, rozległ się wybuch i baza jakby zapadła się pod ziemię. Uczeni nieraz jeszcze organizowali ekspedycje na najbardziej odległe i dzikie planety, licząc, że natrafią gdzieś na połączone liniami dwa kółka, ale bez rezultatu.

Kiedy Gaj-do spostrzegł ów znak, zaczął omiatać swoimi elektronowymi oczami pobliskie skały w nadziei, że zobaczy wejście do bazy. Był bowiem ogromnie dociekliwym statkiem.

Po chwili ujrzał w głębokiej rozpadlinie czarną wyrwę, a obok kamienną płytę. Zrozumiał, że kiedyś, wskutek trzęsienia ziemi, wejście do bazy zawaliło się, ale wtedy nie było już tutaj tułaczy, którzy mogliby naprawić szkody. Gaj-do skierował promień reflektora na czarną wyrwę i zobaczył mglisty zarys kulistej cysterny. Z relacji uczonych wiedział, że w takich cysternach tułacze przechowywali superpaliwo do statków kosmicznych, które pozwalało osiągać zawrotne szybkości. Gaj-do pomyślał nawet: „Poproszę Iriję, żeby wzięła dla mnie trochę tego paliwa. Przecież dla statku takie paliwo to prawdziwy rarytas”.

Ale w tym samym momencie usłyszał głos swojej pani:

- Gaj-do, natychmiast startujemy.

- Irija - odezwał się Gaj-do - czy nie moglibyśmy jeszcze chwilę tu zabawić? Widzę wejście do bazy tułaczy. Może znajdziemy coś ciekawego.

- Chyba oszalałeś - ostro zaprotestowała Irija. - Od nas zależy życie człowieka. To ważniejsze niż wszystkie bazy tułaczy. Rozkazuję ci startować.

Rzecz jasna, Gaj-do bezzwłocznie wystartował.

Okazało się jednak, że powrót wcale nie będzie taki prosty.

Zaledwie Gaj-do począł oddalać się od planety, spostrzegł, że ściga go rakieta bojowa.

- Alarm! - oznajmił Irii. - Zostaliśmy zaatakowani!

- Działaj sam - odparła Irija. - Z naszym rannym jest bardzo źle.

Gaj-do i tak zaczął już działać. Błyskawicznie zwiększył szybkość i zmienił kurs. Rakieta nie odstępowała go. W ślad za nią pędziła następna. Nieznani wrogowie nie zamierzali dopuścić do tego, by statek uszedł cało.

Na szczęście nie wiedzieli, jak znakomity statek skonstruowali Samaon Gaj i jego córka. Każdy inny dawno by już przepadł, ale Gaj-do zwinnie wymykał się drapieżnym rakietom.

- Ostrożnie! - krzyknęła Irija.

- Nie mam innego wyjścia - odparł Gaj-do włączając silniki grawitacyjne i szykując się do przeskoku między gwiazdami.

I w ostatniej chwili, gdy rakieta już niemal go dosięgała, Gaj-do zniknął. Jakby się rozpłynął, przestał istnieć, ale oczywiście jego precyzyjna aparatura nadal pracowała, wyliczając ten ułamek sekundy, kiedy trzeba będzie wyłączyć silniki grawitacyjne, żeby stateczek znów pojawił się wśród gwiazd, u granicy swojego układu planetarnego.

Po kilku godzinach dalszego lotu na ekranach Gaj-do pojawiła się znajoma planeta Wester.

ZNIKNIĘCIE IRII GAJ

Gaj-do wylądował koło szpitala i wezwał lekarzy. Rannego zaraz przeniesiono do sali reanimacyjnej. Irija chciała mu towarzyszyć, ale lekarze stanowczo zaprotestowali. Musieli czym prędzej poddać rannego bardzo skomplikowanej operacji, aby ratować mu życie.

Ku zdziwieniu Gaj-do Irija nie zamierzała wracać do domu. Pozostała w szpitalu, na korytarzu, do wieczora, aż operacja się skończyła i chirurg oznajmił jej, że życiu mężczyzny nie zagraża niebezpieczeństwo.

Dopiero wtedy Gaj-do odwiózł Iriję do domu. Zjadła dwie wyschnięte kanapki, które znalazła w lodówce, popiła wodą z kranu i położyła się spać, nie omawiając ze stateczkiem tajemniczych wydarzeń na planecie Pięć-Cztery.

Nazajutrz skoro świt Irija znów pospieszyła do szpitala.

Gaj-do przekonywał swoją panią, że to niemądre. W niczym nie może pomóc młodemu człowiekowi. Lepiej więc zająć się przekazaniem wszystkich zebranych materiałów do zarządu geologicznego i napisać sprawozdanie z wyprawy. Ale Irija ani myślała go słuchać.

Tak minęło kilka dni. Z rana Irija biegła do szpitala, a Gaj-do przez cały dzień czekał w parku otaczającym szpital, podczas gdy ona karmiła chorego łyżeczką i zmieniała mu opatrunki.

Kiedy miody człowiek odzyskał przytomność, Irija dowiedziała się, że ma na imię Tadeusz, jest biologiem, specjalistą od bezkręgowców. Zajmował się problemem pochodzenia życia, a wylądował na planecie Pięć-Cztery, bo wydała mu się niezwykle intrygująca. Postanowił zatrzymać się w dzikim wąwozie, przyniósł ze statku namiot, potem mikroskop i śpiwór i zaczął badać strumień. Był tak pochłonięty pracą, że nie widział niczego dokoła. Nie zauważył nawet znaku dwóch kółek wyrytego w skale, tuż nad jego głową.

Nagle rozległ się straszliwy wybuch. Tadeusz obejrzał się i zobaczył, że z jego statku pozostały jedynie dymiące szczątki. Następny wybuch odrzucił go na bok. Więcej nic nie pamiętał, ocknął się dopiero w szpitalu na planecie Wester. Obok niego siedziała dziwna dziewczyna, którą w pierwszej chwili wziął za chłopaka - krótko ostrzyżone włosy, umięśnione ręce, kształt brody świadczący o stanowczym charakterze, na policzku blizna. Ubrana jak mężczyzna, ruchy miała kanciaste, głos niski. Tadeusz dowiedział się, że właśnie ta dziewczyna uratowała mu życie, i był zdziwiony, kiedy usłyszał od lekarzy, że przez dwa tygodnie nie odstępowała jego łóżka. Ale wtedy spojrzał w ogromne fiołkowe, ocienione czarnymi długimi rzęsami oczy tej ni to dziewczyny, ni chłopaka. I od razu zrozumiał, że wszystko inne to maska, puste pozory. Prawda - to łagodne fiołkowe oczy.

Wyrzekł tylko jedno słowo „dziękuję” - był jeszcze zbyt osłabiony. Resztę dopowiedział spojrzeniem. I Irija Gaj, najdzielniejsza kobieta Galaktyki, nagle poczuła, jak serce jej na chwilę zamarło, a potem zaczęło walić jak karabin maszynowy. Odezwała się:

- Zmienię panu opatrunek, dobrze?

O tym wszystkim stateczek Gaj-do, który posłusznie stał w parku, nic nie wiedział. I nie podejrzewał, jak okrutnie doświadczy go los.

Dwudziestego dnia po operacji Irija oświadczyła:

- Gaj-do, lecę na Ziemię.

- Po co?

- Trzeba odwieźć Tadeusza do jego kraju. Tutejszy klimat nie jest dla niego odpowiedni. A człowiek najszybciej dochodzi do zdrowia u siebie w domu.

- Ale po co masz z nim lecieć? - zdziwił się Gaj-do. - Życiu Tadeusza nic nie zagraża, a my nie zrobiliśmy jeszcze sprawozdania z wyprawy.

- Nic nie rozumiesz - z rozdrażnieniem odparła Irija. - Może to, co robię dla Tadeusza, jest tysiąc razy ważniejsze niż sprawozdania ze wszystkich wypraw razem wziętych.

- Uczyniłaś dla niego wszystko, co było możliwe - rzekł statek. - Niech teraz troszczą się o niego lekarze na Ziemi. I te różne sentymentalne kobietki, które nie nadają się do tego, by prowadzić skuter, trenować boks i zapuszczać się w kratery wulkanów.

- Głupi żelazny bałwan! - wykrzyknęła Trija. - Ty nie rozumiesz, jak teraz żałuję, że trenowałam boks, a nie potrafię ugotować zupy? A Tadeusz, okazuje się, lubi zupę z kluskami. Znam na pamięć tablicę logarytmiczną, ale nie mam zielonego pojęcia, jak przyszyć guzik, i nie umiem zbierać poziomek. A Tadeusz lubi poziomki.

- Tadeusz, Tadeusz - gderliwie powtarzał stateczek. - Świat się nie kończy na tym Tadeuszu! Zwykły biolog od bezkręgowców. Do pięt ci nie dorasta. Założę się, że na sto metrów jesteś lepsza od niego o trzy sekundy.

- Co za beznadziejny żelazny dureń! - zawołała Irija. - Czy naprawdę jeszcze niedawno ja też byłam taka?

- Właśnie dlatego się przyjaźnimy - rzekł stateczek z urazą. - Chociaż nigdy nikomu nie narzucałem się z przyjaźnią.

Tak skończyła się ich rozmowa. Gaj-do zrozumiał, że Irija nie zmieni swojego postanowienia, by odwieźć Tadeusza na Ziemię. Pogodził się z tym i nawet zaproponował, że poleci z nimi, ale Irija oświadczyła - coś podobnego! - że Tadeuszowi niewygodnie będzie w takim małym statku, gdzie nie ma dużej łazienki i wygodnego łóżka.

Przed odlotem Irija uzgodniła z geologami, że podczas jej nieobecności Gaj-do będzie z nimi pracował. Obiecała wrócić, gdy tylko Tadeusz wyzdrowieje, i Gaj-do, chociaż był przygnębiony i urażony, nie dał nic poznać po sobie i poleciał wraz z g...