GEOGRAFIA TURYSTYCZNA.doc

Geografia turystyczna – Andrzej Dziwiński

I. Geografia ogólna

II. Geografia Polski

III. Geografia - Kraje Europejskie

IV. Geografia – Kraje Pozaeuropejskie

1. Miejsce Geografii Turystycznej w systemie nauk.

Geografia – nauka o planecie „Ziemia”. Geos – Ziemia, Grafom – opis;

Współczesna geografia jest nauką badającą zależności między elementami środowiska naturalnego oraz działalnością człowieka w tym środowisku. Elementy środowiska naturalnego:

Martwa warstwa Planety

a. Litosfera – najbardziej sztywna część planety [skały, minerały];

b. Hydrosfera – wodna powłoka Ziemi, para wodna, rzeki, morza, wody mineralne, gruntowe, 3 stany skupienia – ciekła, stała [lądolód, lodowce] i para wodna;

c. atmosfera – gazowa otulina, tlen, azot, ozon, śmieci kosmiczne;

Ożywiona część planety:

d. Pedosfera – gleba

e. Biosfera – roślinność [fitosfera], zwierzęta [zoosfera] i ludzie [antropologia / antropus = człowiek]

2. Podział nauk geograficznych

A. Geografia fizyczna – zajmujemy się strefami na Ziemi, np. geologia, klimatologia, hydrologia

B. Geografia gospodarcza [ekonomiczna] – bada działalność gospodarczą człowieka w środowisku – to geografia np. transportu, przemysłu, rolnictwa, usług;

Geografia usług – transport, oświata i edukacja, służba zdrowia, przemysł, geografia turystyczna;

C. Geografia regionalna – bada elementy środowiska naturalnego i działalności człowieka na określonym terenie;

D. INNE – astronomia, kartografia [nauka o mapach]

3. Na działalność turystyczną możemy patrzeć dwojako:

A. Turystyka jest to atrakcyjny sposób spędzenia wolnego czasu, ważny składnik tego, co nazywamy jakością życia. Może być rozrywką, drogą do wzbogacenia własnej osobowości, do poznania świata i siebie;

B. Turystyka jako nauka gospodarcza, organizacja ruchu turystycznego, działalność gospodarcza w ramach usług, transportu, noclegi, wyżywienie, zajęcia paraturystyczne;

4. Pojęcia w Geografii turystycznej;

Turystyka – zmiana stałego miejsca zamieszkania w celach niezarobkowych. Ruch związany z czasową zmianą środowiska wynikający z motywów rekreacyjnych, zdrowotnych, ludycznych

5. Krajoznawstwo:

Turystyka wzbogacona w treści poznawcze. Cele wewnętrzne krajoznawstwa – poznawcze; badawcze, estetyczne, zdrowotne;

Turystyka – poznawanie kraju, przede wszystkim własnego. W Polsce ma wydźwięk patriotyczny, gdy rozwijała się w XIX wieku pod zaborami. Poznanie walorów kulturowych, krajobrazowych danego kraju.

6.Podział walorów turystycznych

Atrakcyjność turystyczna:

a. walory turystyczne

- krajoznawcze

- wypoczynkowe

- specjalistyczne

b. dostępność komunikacyjna

c. zagospodarowanie turystyczne - komunikacja (transport i łączność, transport drogowy, szynowy, wodny, lotniczy, inny – kolejki górskie, linowe, wyciągi górskie, linowe, krzesełkowe, balony, lotnictwo, dźwigi, windy); baza gastronomiczna, baza noclegowa, usługi  przewodnicka, służba zdrowia, służba porządkowa, zakłady fotograficzne;

d. ukształtowanie terenu – np. góry, obszary nizinne, wyżynne, depresje

Depresja – obszar stałego lądu poniżej poziomu morza

Ukształtowanie terenu zależy od budowy geologicznej i procesów morfologicznych

Nizina – płaska, falista, pagórkowata

e. akweny wodne – morza, jeziora, oceany, rzeki, wody mineralne

f. klimat – lokalny, mikroklimat

Mikroklimat i wody mineralne – dają szansę istnienia uzdrowiskom i kurortom

g. fauna i flora – świat organizmów żywych, formacje roślinne (trawiaste, krzewiaste, drzewiaste), królestwa zwierzęce np. zwierząt australijskich;

1.Specjalistyczne:

-lecznicze

-handlowe

-tereny i szlaki do turystyki kwalifikowanej (np. wyciągi narciarskie, szlaki rowerowe, alpinistyczne, parki wodne)

2.Wypoczynkowe:

-klimat

-krajobraz polno-leśny lub leśno-polny

-urozmaicona rzeźba terenu

3.Krajoznawcze:

-przyrodnicze (23 parki narodowe, 1400 rezerwatów przyrody, ochrona gatunkowa rzadkich roślin i zwierząt, fauna, flora, rzeźba terenu)

-kulturowe (antropogeniczne) – pochodzenia ludzkiego, atrakcje kulturowe – dzielą się na materialne i niematerialne:

a. materialne: zabytki architektury, muzea, zabytki techniki, miejsca pielgrzymek [np. kościoły], ośrodki kultury ludowej

b. niematerialne: tradycje, obyczaje, festiwale kultury, święta sakralne, wydarzenia sportowe koncerty, występy muzyczne.

Atrakcje – cel:

a.       Materialne, specjalistyczne – dostęp dla ludzi;

b.      Materialne, zabytki, kościoły – 1. Funkcja – sakralna; 2 funkcja – walor zabytkowy, historyczny;

7. Kultura Materialna – elementy antropogeniczne stworzone przez człowieka

a. Budownictwo: zamki, pałace, rezydencje – i ich ruiny, domy mieszkalne i użyteczności publicznej, budowle sakralne (meczety, synagogi, kościoły), zespoły urbanistyczne, obiekty przemysłowe, budownictwo drewniane (dworki, chaty, skanseny, kapliczki, młyny, greblarnie);

Skanseny – muzea budownictwa drewnianego na świeżym powietrzu;

8. Kultura Duchowa

- Religie, folklor (zwyczaje, obrzędy, pieśni, stroje, gwara, ubrania, jedzenie tradycyjne, festiwale folklorystyczne np. Tatrzańska Jesień, Biesiady Góralskie)

Turystyka krajoznawcza (zwiedzanie)

Turystyka kwalifikowana

Turystyka zdrowotna - Zielone Płuca Polski

Turystyka lecznicza (uzdrowiska)

Turystyka motywacyjna (insentive)

Turystyka biznesowa

Turystyka kongresowa

Turystyka morska

Turystyka etniczna (polonijna, żydowska)

Turystyka sentymentalna (nostalgiczna, powrót do korzeni)

Turystyka socjalna

Turystyka alternatywna (inna od typowej)

Turystyka pielgrzymkowa

Turystyka kulturalna

Agroturystyka - pobyt w czynnym gospodarstwie wiejskim

Ekoturystyka – ekologiczna turystyka

7.Czynniki rozwoju turystyki

1. Czas wolny

1919 – płatne urlopy w Austrii

1920 – płatne urlopy w Polsce

2. Wzrost zamożności społeczeństwa

3.Urbanizacja

4.Rozwój środków transportu

5.Rozwój informacji turystycznej

6.Konkurencja biur podróży

7.Polityka państw

8.Stabilizacja polityczna

9.Snobizm

8.Funkcje i dysfunkcje turystyki

1.Funkcja wypoczynkowa

2.Funkcja poznawcza

3.Funkcja wychowawcza

4.Funkcja ekonomiczna

5.Funkcja miastotwórcza

6.Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej

7.Funkcja zdrowotna

8.Funkcja lecznicza (uzdrowiska)

Dysfunkcje:

1.Negatywne oddziaływanie na samego turystę

2.Nadużywanie alkoholu

3.Przemęczenie na wycieczkach autokarowych

4.Turystyka prostytucyjna

5.Turystyka narkotykowa

6.Przebywanie w środowisku zatrutym

7.Negatywne oddziaływanie na społeczeństwo

-degeneracja na społeczeństwo

-rozpijanie miejscowej ludności

-zanik uczuć religijnych

-zanik autorytetu rodziców

-utrata zasad moralnych

8.Negatywne oddziaływanie turystyki na miejscową przyrodę

-Zawór ziemi i wody

9. Mapa źródłem informacji turystycznej:

Mapa – symboliczny obraz powierzchni Ziemi (lub innego ciała niebieskiego) narysowany na płaszczyźnie w odpowiednim: odwzorowaniu, skali (podziałce) i przy pomocy umownych znaków;

Odwzorowanie – sposób przeniesienia siatki geograficznej narysowanej na kuli (globusie) na siatkę kartograficzną narysowaną na płaszczyźnie;

Siatka – zbiór południków i równoleżników narysowanych na a. kuli – globusie; b. płaszczyźnie – siatka kartograficzna;

Rodzaje odwzorowań:

a.       płaszczyznowe

b.      stożkowe

c.       walcowe

Przy odwzorowaniach powstają zniekształcenia:

a.       powierzchni

b.      odległości

c.       kątów

Podziałka (skala) – wyraża nam stosunek, ile razy odcinek na mapie został pomniejszony w stosunku do tego samego odcinka w terenie. Powierzchnia ziemi przedstawiana jest na mapie w pomniejszeniu. Miara tego pomniejszenia wyrażana jest w ułamku, który jest właśnie skalą mapy.

1. Rodzaje skal

Skala liczbowa - 1:50 – zapis ten oznacza, że 1 centymetrowi na mapie odpowiada 1000 centymetrów w terenie.

Skala mianowana  - 1 cm – 25 000 cm – zapis ten jest równoznaczny z powyższym. 1 cm na mapie to 25000 cm w terenie

Skala liniowa

Skala liczbowa

1 km = 1000 m

1 m = 100 cm

1 km = 100000 cm

więc na mapie 1:1000

1 cm na papierze odpowiada 100 000 cm w terenie

1 cm na papierze odpowiada 1000 m w terenie

1 cm na papierze odpowiada 1 km w terenie

Generalizacja mapy – im większa skala tym mapa jest mniej szczegółowa i mniej przedstawia;

Wysokość względna – wysokość liczona od jakiejś wysokości do szczytu

Wysokość bezwzględna – wysokość liczona od 0 m.n.p.m do wysokości szczytu

Ćwiczenie: Oblicz rzeczywistą odległość w terenie między punktem A i B.

A = 760m, B = 6,21 m

c2 = a2 x b2

c2 = 38 5641 + 577600

c = √ 963241

c = 62,53

Ćwiczenie: na mapie w skali 1:125 000 odległość wynosi 13 cm. Oblicz odległość w terenie.

1 cm = 1,25 km [125] / 125 000 cm / 1250 m

13 cm = 16,25 km

Ćwiczenie: Porównaj skale i uszereguj je od największej do najmniejszej

a.       1:25000 – 0,25 km – 250 m

b.      1 cm = 50 km – 1:5 000 000

c.       1:1 000 000 – 10 km – 1000 m

d.      1 cm = 250 m 1: 2:500

d a c b

Ćwiczenie:

Znaki umowne – znajdują się w legendzie każdej mapy turystycznej

- skala barw – kolor Czerwony – główny, kolor Czarny – najkrótszy do jakiegoś punktu, dojściowy;

- szlaki letnie – na białym kolorze, szlaki zimowe – na żółtym, dlatego nie ma żółtych szlaków zimowych; kółko – koniec lub początek szlaku

5