10 największych przywódców religijnych w historii
Mahomet
Mahomet stworzył jedną z trzech największych religii świata. Na długie wieki, w zasadzie do dzisiaj, jego słowa i czyny stały się motorem działań dla milionów wyznawców islamu.
Mahomet urodził się w Mekce w 570 roku. Nie wyróżniał się niczym szczególnym do czasu, w którym mając lat około czterdziestu ogłosił, że przemówił do niego Bóg (Allah). Swoimi naukami sprawił, że przyłączać zaczęła się do niego coraz większa liczba ludzi.
W przeciwieństwie do Chrystusa, Mahomet stał się też przywódcą politycznym i militarnym. Natchnione i pierwszy raz przez proroka zjednoczone wojska arabskie dokonały ogromnych podbojów. Zajęli Mezopotamię, Syrię, Palestynę, Afrykę Północną, aż wreszcie dotarły na Półwysep Iberyjski.
Do dziś muzułmanie kierują się zasadami Mahometa, zarówno w dziedzinie teologicznej, etycznej, jak i praktycznej. Koran przedstawia oryginalne twierdzenia proroka, który w zasadzie samodzielnie stworzył potężną religię, mającą wpływ także na dzisiejszy świat.
Budda
Budda, książę Siddhartha, urodził się w VI wieku p.n.e. Wychowany w przepychu, w wieku 29 lat, porzucił dotychczasowe życie i stał się, w zasadzie, włóczęgą. Kiedy doznał „oświecenia” (podobno stało się to pod olbrzymim figowcem) rozpoczął nauczanie, wędrując po Indiach. Nauki Buddy nie były zapisywane, choć wyznawcami jeszcze za jego życia zostało tysiące ludzi.
Oryginalne „przykazania”, aby wyzbyć się pragnień i egoizmu (a tym samym własnego nieszczęścia i uczucia braku) trafiały do wyobraźni. Traktowanie każdego człowieka w ten sam sposób podobało się podzielonym na kasty Hindusom. Z czasem, zwłaszcza po tym, jak przyjął buddyzm cesarz Asioka, religia ta przeniknęła ogromne obszary południowo-wschodniej Azji.
Dla buddyzmu pacyfizm jest tak ważny, że w historii nie doczekano się wielkich wojen religijnych z udziałem jego przedstawicieli. Choć z drugiej strony popularne na Zachodzie Europy i w Stanach Zjednoczonych przyjmowanie buddyzmu, często nie ma nic wspólnego z naukami księcia Siddhartha.
Jezus Chrystus
Chrystus sformułował podstawowe, moralne przykazania i tezy chrześcijaństwa. W przeciwieństwie do Mahometa, Jezus nie wikłał się jednak zbytnio w kwestie teologiczne, które rozwinęli dopiero jego następcy, skupiał się natomiast na etyce. Tym samym nie rozwinął swojej grupy religijnej w potężną grupę polityczno-militarną. W zasadzie, w chwili śmierci Chrystusa, chrześcijanie stanowili niewielką sektę, jedną z wielu na terenie Imperium Romanum.
Oczywiście bez osoby Jezusa z Nazaretu nie powstałoby chrześcijaństwo, jednak ówczesny kształt tej religii niewiele ma wspólnego z naukami samego twórcy.
Św. Paweł z Tarsu
Nikt w historii nie wpłynął tak dalece na rozpropagowanie religii chrześcijańskiej, jak zrobił to święty Paweł. Początkowo brał on udział w nękaniu chrześcijan. Po słynnym nawróceniu w Damaszku zmienił jednak swoje postępowanie.
Jako gorliwy rzecznik nowej religii, Paweł intensywnie podróżował. Wbrew innym „rzecznikom Chrystusa” nie nawracał Żydów, lecz zwrócił się do mieszkańców innych narodowości, zyskując miano „Apostoła Pogan”. Pisma Pawła stanowią ważną część Nowego Testamentu, na 27 ksiąg przypisuje mu się co najmniej 14!
To on jako pierwszy napisał między innymi to, że Chrystus jest Bogiem, że umarł za nasze grzechy oraz że cierpienie może nas zbawić. Paweł jest też autorem doktryny o grzechu pierworodnym. Feministki przypisują Pawłowi wykreowanie uznawanego długo w chrześcijaństwie wizerunku kobiety, która ma „uczyć się cichości z całym poddaniem się”.
Mojzesz
O Mojżeszu nie wiadomo prawie nic. Poza fantastycznymi dość przekazami biblijnymi o płonącym krzewie, Morzu Czerwonym, zamianie laskie w węża i czterdziestokilkuletnim wędrowaniu przez pustynię (które według przekazów zaczęło się, gdy Mojżesz miał 80 lat), mamy też do czynienia ze sporem naukowców, czy był on Żydem, czy też Egipcjaninem…
Najważniejsze jednak dla uznania Mojżesza jednym z największych przywódców religijnych – ważniejsze od legend i dogmatycznych sporów – jest to, że niewątpliwie miał wpływ na powstanie żydowskiej Tory oraz na sformułowanie Dekalogu - przykazań, które regulowały życie Hebrajczyków i innych przez wiele lat. Samo to osiągnięcie sprawia, że, kimkolwiek Mojżesz nie był, nie da się go pominąć przy dyskutowaniu o wielkich religiach.
Marcin Luter
Marcin Luter na zawsze zmienił oblicze jednolitego Kościoła europejskiego. Protest przeciw sprzedajności duchowieństwa zaowocował odświeżającą teologiczne umysłu reformacją.
Reformacja, która zaczęła się (ujmując rzecz dość symbolicznie) w 1517 roku, była pierwszą tak wyczerpującą i ostrą krytyką Kościoła. Do tego stopnia, że od razu zyskała rzesze zwolenników, dzięki czemu Luter uniknął losu spalonego sto lat przed nim innego krytyka katolicyzmu, Jana Husa.
Poza zmianą oblicza religii chrześcijańskiej, otworzeniu dyskusji na tematy teologiczne, Luter przetłumaczył także Biblię na język niemiecki. Jednak jego największym dokonaniem, dla jednym pozytywnym, dla innych negatywnym, było uruchomienie fali protestów, która z jednej strony zapoczątkowała wojny religijne, z drugiej – złamała „monopol” Kościoła katolickiego na prawdę.
Jan Kalwin
Drugim najważniejszym reformatorem po Marcinie Lutrze był Jan Kalwin. Dość okrutny i bezwzględny przywódca Genewy, wprowadził w „swoim” mieście surowe obyczaje i nowy sposób patrzenia na rzeczywistość. Pod jego przywództwem stolica Szwajcarii stała się głównym ośrodkiem protestantyzmu w Europie. Kalwin wspierał również protestantów w innych krajach Starego Kontynentu. Znaczenie Kalwina nie wynika z jego polityki, ale z nowych prawd, które przyjęte zostały przez wiele grup chrześcijańskiego świata. Między innymi przypomina się, że to w Genewie wykreowany został „kalwiński etos pracy”, mający wpływ na rozwój kapitalizmu na Zachodzie Europy. Praca i uczciwe dorabianie się przestało być uważane za grzech. Do teologii wróciła zaś idea predestynacji, a więc bycia wybranym przez Boga już w chwili narodzin.
Św. Augustyn
O ile święty Paweł wpłynął na fakt rozprzestrzenienia się chrześcijaństwa, o tyle Augustyn położył podwaliny pod wiele teologicznych kwestii wyznawanych przez Kościół do dzisiaj.
Przyczynił się do wzrostu znaczenia Kościoła twierdząc, że ani Rzym (chylący się wówczas ku upadkowi), ani żadne inne państwo nie ma większego znaczenia. Istotne jest jedynie Państwo Boże, do którego prowadzi Kościół. Doktryna ta legła u źródeł konfliktu władzy świeckiej z duchowną, która trwała całe średniowiecze.
Szczególnie ciekawe wydaje się to, że to Augustyn wyraźnie połączył kwestię grzechu pierworodnego z pożądaniem seksualnym.
Mani
Manicheizm nie jest dziś religią powszechnie znaną, wiele osób mogłoby więc wśród 10 najważniejszych przywódców religijnych wskazać kogoś bardziej znanego. Jednak patrząc na to z perspektywy historycznej, manicheizm miał swoich wyznawców przez ponad tysiąc lat.
Sam święty Augustyn, zanim przeszedł na chrześcijaństwo, był manichejczykiem. Poglądy tej nieznanej już dziś religii wpłynęły zatem na słynnego katolickiego teologa… Prorok Mani pochodził, jak wielu przywódców religijnych, z Bliskiego Wschodu. Charakterystyczny dla niego był przejęty przez zoroastryzm dualizm, czyli przekonanie o tym, że światem rządzi nie jedno bóstwo, ale dwa spierające się ze sobą pierwiastki, dobra i zła.
W chrześcijaństwie, które czerpało z manicheizmu też jest Bóg i Szatan, jednak Mani podkreślał ich równorzędną rolę w panowaniu nad rzeczywistością. W człowieku pierwiastek zła było ciało – stąd być może przekonanie Augustyna o grzechu tkwiącym w seksualnym pożądaniu… Choć manicheizm wygasł, jego wpływ na inne religie z bliskiego mu regionu jest dziś niedoceniany.
Zaratusztra
Irański prorok Zaratusztra (lub Zoroaster) był założycielem religii, zoroastryzmu, która trwała 2500 lat i wciąż ma swoich wyznawców. Religia ta doczekała się też swojej świętej księgi, Awesty.
Religia Zaratusztry podkreśla przede wszystkim znaczenie prawdomówności. Nie uznaje ascezy czy celibatu. Wierzy się natomiast, podobnie jak w manicheizmie, w siły zła, które walczą z dobrem. Z tą różnicą, że uosobieniem zła jest zły duch, zaś jedyny bóg, Ahura Mazda, nawołuje do odkrywania prawdy i do prawdomówności.
Po podbojach arabskich większość ludności stopniowo przechodziła na islam. Około X wieku część pozostałych wyznawców uciekła z Iranu do Indii, gdzie założyli diasporę (parsowie).
Ewa Frączekl/amo
joachim2