matki.pdf

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

Page 1 of 3

pszczoły.pl>Dwumiesięcznik Pasieka Szukaj

W MOJEJ PASIECE ABECADŁO NAUKA W PASIECE CHOROBY W PASIECE PRODUKTY PASIECZNE ARCHIWUM

W MOJEJ PASIECE

W numerze

Jakie matki w pasiece?

"Przy dawnych, prymitywnych sposobach

pszczelarzenia rójka decydowała o

powodzeniu gospodarki. Po przejściu do

gospodarki w ulach rozbieralnych wielu

pszczelarzy przez dłuŜszy czas nie mogło

jeszcze pozbyć się tego "kószkowo

kłodowego" zamiłowania do rójki. Dopiero

stopniowo i opornie zaczęto przyjmować

właściwy pogląd, Ŝe rójka obniŜa

wydajność miodową pasieki. Coraz częściej

juŜ stosuje się róŜnorodne zabiegi

przeciwrojowe."

Oto wypowiedź samego mistrza. Tak bowiem

pisał prof. Antoni Demianowicz w

"Pszczelarstwie" (5/1961), omawiając kierowanie rozwojem rodziny pszczelej przed

rozpoczęciem głównego poŜytku. Czy coś się w ciągu 40 lat zmieniło? Dla wielu

pszczelarzy tak, ale niestety niektórzy stosują ciągle metody gospodarki niewiele

odbiegające od tych sprzed stuleci. Często spotykamy takich, dla których sezon nadal

dzieli się na 3 etapy: rozwojowopoŜytkowy, rójkowy i przedzimowy. AŜ trudno w to

uwierzyć, ale jest wielu pszczelarzy, którzy w tym drugim okresie a trwać on moŜe

ponad miesiąc czatują całe dnie w pasiece, by schwytać wychodzące roje. Tego

samego dnia wieczorem wsypywane są one z powrotem do macierzaka.

A przecieŜ juŜ prawie pół wieku temu uczono, Ŝe do rójki nie naleŜy dopuszczać, bo się

ona po prostu nie opłaci. Niestety, po dziś dzień dla niejednego pszczelarza, i to nie

tylko początkującego, metodą walki z rójką jest zrywanie mateczników. Jest to zabieg

likwidujący skutek a nie przyczynę. Prowadzi do jeszcze większego niepokoju w ulu,

pszczelarzowi zaś zabiera cenny czas, który wtedy powinien być wykorzystany na

odbiór miodu. Ale miodu nie ma, są natomiast mateczniki i pszczoły, które trudno

będzie teraz zmusić do pracy. Dlatego wcześniej naleŜy stosować zabiegi

przeciwrojowe, takie jak ograniczenie matek w czerwieniu, stosownie do potrzeb

wynikających z wielkości bazy poŜytkowej, osłabienie rodzin zamierzających się wyroić

czy zatrudnienie nadmiaru pszczół z takich rodzin przez dodanie plastrów na czerw lub

wywóz pasieki na poŜytek.

Najbardziej pewną, nowoczesną i najwłaściwszą

metodą zwalczania rójki jest utrzymywanie w

pasiece pszczół nierojliwych. Co prawda kaŜdy

pszczelarz powie, Ŝe pszczoła pozostanie

pszczołą, a rok, w którym nie wyszedł Ŝaden

rój, nie zdarzył się i nie zdarzy. Zgoda, ale

jeden pszczelarz sezon, w którym uciekły mu

dwa roje z 10pniowej pasieki, uzna za mało

rojliwy, zaś dla innego rójka w trzech rodzinach

na dwieście w całym gospodarstwie pasiecznym

to sygnał, Ŝe gdzieś został popełniony błąd.

Wszystkie rodziny prowadzone były tak samo,

skąd więc w tych trzech nastrój rojowy? MoŜe

coś przeoczono, a moŜe matki były stare lub o

niewłaściwym pochodzeniu. Bo proszę mi

wierzyć, są w Polsce pszczoły, które mimo

zachęcających warunków zewnętrznych nie chcą się roić. Do rójki nie dochodzi dzięki

ustalonym genetycznie dwóm typom zachowań.

Pierwszy, charakterystyczny dla pszczół rasy kraińskiej, polega na ograniczaniu matek

w czerwieniu przez pszczoły, które zalewają komórki gniazda nektarem podczas

głównego poŜytku. Efektem jest zmniejszona liczba pszczół, które byłyby bezrobotne

po przekwitnięciu akacji, maliny czy lipy. Taka dobra krainka, regulująca sama swój

rozwój, jest doskonała dla pasiek stacjonarnych o przeciętnych poŜytkach. Dla

pszczelarzywędrowców, wykorzystujących kilka następujących po sobie poŜytków,

będzie natomiast niewłaściwa. Za to krzyŜówki takiej pszczoły z trutniami innych ras

będą najbardziej odpowiednie.

Drugi rodzaj zachowania, który określić moŜna jako nierojliwość właściwą, polega na

tym, Ŝe pszczoły mimo najbardziej sprzyjających warunków nie chcą się roić. Rodzina

mimo ciasnoty, przerwy w poŜytku, nadmiaru pszczół wszystkich kategorii wiekowych

Wydarzenia

Jubileusz profesora

Jerzego Woyke

Apimondia 2009

Kamiańskie klimaty

W mojej pasiece

fot. Jerzy Jóźwik

Zimowa pasieka

Drzewa i krzewy dla

naszej pasieki

Ul leŜak dla hobbysty,

cz. 1.

Moja metoda

zintegrowanej walki z

Varroa destructor

Pozyskujmy pierzgę

Kalejdoskop

Miody pitne, sycone

czy niesycone?

Z Pasieką w świat

4 000 000 kilo miodu

w 6 tygodni

Międzynarodowe

Kongresy

Pszczelarskie

Apimondii

Nauka w pasiece

Monitorowanie

mikroklimatu rodziny

pszczelej

system WMA, cz. 1.

Wszystko, co o

plastrze i wosku

pszczelim wiedzieć

naleŜy, cz. 4.

fot. Jerzy Jóźwik

Pasieka poleca

Miód i produkty

pszczele dla zdrowia,

urody i podniebienia

Z pasieki do kuchni

Ptysie, sernik z pianką

Historia

Saga rodu Kurpielów

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

2010-01-13

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

Page 2 of 3

Kącik dla dziadków

i wnuczków

O pszczole, kociczce

Kundzi i kocurku

Tetroniuszu

nie podejmuje typowych działań prowadzących do wyjścia roju. Prędzej osypie się z

głodu w okresie bezpoŜytkowym, niŜ się wyroi, co wydaje się być działaniem

nieracjonalnym, bo przecieŜ, rojąc się, zarówno macierzak, jak i nowa rodzina miałyby

większe szanse na przeŜycie. Właśnie takie, irracjonalne zachowania utrwalone zostały

przez dobrych hodowców w procesie hodowli. W efekcie otrzymano pszczołę plenną i

nierojliwą, a do tego pracowitą i łagodną. Nadaje się ona do pasiek wędrownych, a jeśli

pszczelarz w jakimś czasie nie potrzebuje zbyt duŜej liczby pszczół, to moŜe okresowo

ograniczyć czerwienie matki. Bardzo wartościowe pszczoły moŜna nabyć w obiegu

nadzorowanym przez Krajowe Centrum Hodowli. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na

dopasowanie walorów danej linii do naszych warunków poŜytkowych i pogodowych.

Otrzymanie linii pszczół o tak wysokich walorach uŜytkowych było moŜliwe w dość

krótkim czasie dzięki opanowaniu techniki inseminacji, a przez to prowadzenie

planowanego doboru osobników do kojarzeń. Zresztą to, co osiągnięto, to jeszcze nie

wszystko. Obecnie cały hodowlany świat zmierza w kierunku wyhodowania pszczoły

odpornej na warrozę. JeŜeli byłaby linia pszczół, które w taki czy inny sposób

pozbywałyby się roztoczy, mielibyśmy rozwiązane dwa problemy. Po pierwsze

odpadalaby konieczność regularnego leczenia pszczół. JeŜeli nie leczymy, nie ma teŜ

środków roztoczobójczych w produktach pszczelich. To brzmi jak bajka, ale przypomnę,

Ŝe na początku ubiegłego wieku na Wyspach Brytyjskich pszczoły zostały

zdziesiątkowane tak, Ŝe trzeba było importować je z Holandii. Przyczyną był świdraczek

pszczeli, na którego nie znano wówczas lekarstwa. Po wielu latach skrupulatnej pracy

hodowlanej Brat Adam wyhodował pszczoły odporne na tę chorobę roztoczową.

Obecnie została ona prawie całkowicie zapomniana.

Trzeba więc uświadomić sobie, Ŝe osiągnięcia współczesnego pszczelarstwa to w 90

procentach zasługa nowoczesnych metod gospodarki i hodowli. W ciągu ostatnich 50

lat baza poŜytkowa uległa prawie całkowitej przebudowie. Nie ma poŜytków letnich, są

za to wiosenne, wczesne, których kiedyś pszczoły nie mogłyby wykorzystać. Widać to

na przykładnie dzikich pszczół, samotnic i trzmieli, których hodowli nikt nie prowadził.

Apogeum ich rozwoju przypada na lipiec, kiedy dla większości pasiek kończy się

poŜytek towarowy. Pszczoły miodne natomiast zmieniły swe upodobania i rozwijają się

juŜ na rzepak. Tak naprawdę zmienili je hodowcy, dobierając do rozrodu te osobniki,

których potomstwo rozwijało się wcześniej.

Piszę to z myślą o kolegach, którzy wciąŜ są zafascynowani cudowną energią Ŝyciową

pszczół rojowych oraz imponującą plennością ich matek oraz matek z cichej wymiany.

Wiadomo, Ŝe w pszczole połowa cech pochodzi od matki, a reszta od trutni. W

kolejnym pokoleniu będzie to juŜ tylko połowa połowy cech matki wyjściowej i tak

dalej. Jeśli więc nie będziemy prowadzić kontrolowanego doboru, a taki zapewnia tylko

inseminacja, to po trzech latach w całej pasiece będą pszczoły o nieprzewidywalnych

cechach. I niech nas nie łudzi fakt, Ŝe w co dziesiątym ulu jest rekordzistka. JeŜeli

matki we wszystkich rodzinach hodowane byłyby przez pszczelarza, z dobrego

materiału wyjściowego, a nie hodowały się same, wtedy ten poziom osiągnęłyby

wszystkie rodziny.

Niektórzy pszczelarze narzekają na złą kondycję matek hodowlanych. To tylko kwestia

wnikliwości obserwacji. OtóŜ jeŜeli zakupię 5 lub 10 matek inseminowanych, to bacznie

się im przyglądam. W pozostałych rodzinach są matki rojowe, którym winien jestem

duŜą wdzięczność, bo dały się złapać. No i kilka z nich jest dobrych, a jedna nawet

łagodna! To wpływa na subiektywność oceny. W efekcie stwierdzamy, Ŝe te nasze teŜ

mogą być w pasiece, a nawet muszą. Ale sprawa wygląda inaczej. W pasiece powinny

być matki hodowlane, najlepiej inseminowane krzyŜówki. Tą drogą wprowadza się

postęp hodowlany w całym kraju, nie tylko u hodowców. Dochód z pasieki byłby

większy (więcej miodu), kłopoty z sąsiadami mniejsze (mniej uŜądleń), a czasu więcej

(mniej rojów). Same korzyści. Na dodatek Polska to nie jakiś koniec świata, bo właśnie

u nas opracowano najskuteczniejsze techniki inseminacji, a polscy naukowcy byli w tej

dziedzinie prekursorami.

TakŜe u nas juŜ od dwudziestu lat prowadzona

jest masowa inseminacja matek

rozprowadzanych do powszechnego

uŜytkowania. Zresztą mieliśmy sukcesy nie tylko

w dziedzinie hodowlanej, ale i weterynaryjnej.

Na początku lat 60tych udało się rozbudować

sieć terenowych zakładów badania chorób

pszczół. Były one w strukturach Wojewódzkich

Zakładów Higieny Weterynaryjnej. Wraz z

nadzorem Powiatowych Lekarzy Weterynarii i

przy współpracy rzeczoznawców chorób pszczół

była moŜliwość opanowania kaŜdego ogniska

choroby. Struktury te zostały później częściowo

rozbite po kolejnych podziałach

administracyjnych i zmianach ustrojowych. Ale

coś takiego było i to w czasach nie tak

odległych. Dlatego propozycje powrotu do metod gospodarki sprzed stuleci uwaŜać

naleŜy za chybione, szczególnie w kraju gdzie moŜliwość intensyfikacji i

unowocześniania gospodarki wynikają z całkiem niedalekiej historii.

Poruszam ten temat zainspirowany częstymi dyskusjami o wysokiej jakości matek

rojowych. Owszem, matki rojowe potrafią być w dobrej kondycji, ale nie zawsze.

Natomiast wielu hodowców stosuje metodę wychowu w obecności matki, gdzie

bodźcem do odciągania mateczników jest sztucznie wywołany nastrój rojowy. Te matki

Kącik kolekcjonera

Rzeźby i figurki z

motywami

pszczelarskimi

fot. Jerzy Jóźwik

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

2010-01-13

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

Page 3 of 3

hodowlane będą teŜ rojowe, tylko z nierojowym pochodzeniem. Jaka będzie kondycja

matek w rojach schwytanych w mijającym sezonie, przekonamy się juŜ w kwietniu.

DuŜo matek moŜe być słabych i słabo unasiennionych na skutek niekorzystnych

warunków pogodowych w czasie ich wychowu. Prawda Ŝe nie wszystkie matki

wychowane w tym roku przez hodowców były rewelacyjne, ale te mogą mieć

przynajmniej odpowiednie geny, o co trudno u matek z przypadkowych rójek.

Sławomir Trzybiński

Pasieka nr 4/2004

«« powrót

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

2010-01-13

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: