Rewalidacja.doc

Rewalidacja – oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej sprawności. Jest procesem wychowawczym, z zaplanowanymi celami, uwzględniającym wiedzę teoretyczną i działanie skierowane na osobę niepełnosprawną. Usprawnianie zaburzonych funkcji rozwojowych
i intelektualnych.

W obecnych czasach rewalidacja w swym zakresie obejmuje szereg oddziaływań natury pedagogicznej i społecznej mających za cel przywrócenie w miarę możliwości jednostce niepełnosprawnej możliwości funkcjonowania w społeczeństwie. Należy tu zróżnicować charakter oddziaływań skierowanych na osoby o niepełnosprawności fizycznej oraz intelektualnej jak i uwzględnić ich wiek. Pewne procesy w strukturach korowych powstają jako składowa ciągu zdarzeń i oddziaływań środowiskowych jak i wychowawczych oraz emocjonalnych. W sytuacji, gdy minie już wiek, w którym te struktury w mózgu się powinny kształtować ich odtworzenie jest tylko fragmentaryczne mniej lub więcej.

Oto niektóre z metod stosowane w rewalidacji dzieci upośledzonych umysłowo:

·         ośrodków pracy Marii Grzegorzewskiej

·         wczesnej integracji społecznej Marii Montessori

·         ośrodków zainteresowań O. Declory

·         wpływu osobistego

·         rozwijające aktywność własną

·         dydaktyczne

·         relaksacyjne

·         komunikacji wspierającej i wspomagającej

·         czynnościowe

·         inne metody terapeutyczne

Formy postępowania wychowawczo-terapeutycznego w procesie rewalidacji upośledzonych umysłowo:

·         usprawnianie

·         korektura

·         kompensacja

·         indywidualizacja

·         profilaktyka

·         wspieranie i wspomaganie

Rewalidację można określić jako wychowanie specjalne jednostek upośledzonych, zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju.

Zasady rewalidacji wg Lipkowskiego:

1. zasada akceptacji – polega na kształtowaniu stosunku społeczeństwa do jednostek upośledzonych umysłowo, aby uznając trudności rozwojowe tych osób nie zaniedbywano wszelkich form opieki i pomocy dla nich, czyli aby obowiązki społeczne były podejmowane w pełni gotowości w stosunku do potrzeb osób odchylonych od normy;
2. zasada pomocy – to dbałość o aktywizację sił biologicznych wychowanka, usamodzielnienie go; kształtowanie właściwej atmosfery i odpowiednich warunków wychowawczych w środowisku;
3. zasada indywidualizacji – dostosowanie nauczania do indywidualnych właściwości dziecka oraz uwzględnienie jego własnego celu kształcenia;
4. zasada terapii pedagogicznej – czyli najpierw poznanie dziecka i opracowanie diagnozy, następnie wspólna praca ze środowiskiem, aby polepszyć sytuację;
5. zasada współpracy z rodziną – zasada wspólnego, uzgodnionego działania szkoły
   i domu, aby wspomagać każdy wysiłek dziecka na drodze ku usprawnianiu
   i rozwojowi.”

Zasady rewalidacji wg Dykcika:

1. Personalizacji – traktowanie osoby niepełnosprawnej podmiotowo
2. Wczesnej diagnozy i nrmalizacji życia – wczesne wykrycie choroby i zastosowanie specjalnych metod i środków (aby osoba żyła normalnie) np. specjalna dieta u chorych na fenyloketonurię
3. Odpowiedzialności – osoby powinny być samodzielne, ale także odpowiedzialne
   za swoje wybory
4. Pomocniczości – pomoc w samorealizacji, pobudzanie, ale nie wyręczanie
5. Poszerzania autonomii – osoba niepełnosprawna ma prawo do intymności, dokonywania wyborów; jest niezależna od wpływów zewnętrznych
6. Indywidualizacji – dostosowywania pozytywnych postaw i działań dydaktyczno - wychowawczych do kategorii upośledzeń i charakteru osób wychowywanych
7. Wielospecjalistycznego podejścia i współpracy z rodziną – współpraca różnych specjalistów; rodzina ma być źródłem informacji o dziecku.

Cztery drogi rewalidacji:

Kompensacja – to wyrównywanie braków w danej dziedzinie; prowadzi do zredukowania przeszkody utrudniającej rozwój osobowości i doprowadzenie osoby niepełnosprawnej do usamodzielnienia i adaptacji społecznej:

·         biologiczna – przejmowanie funkcji mniej sprawnego organu przez drugi

·         psychiczna – mechanizmy obronne, aby zaakceptować swoją niepełnosprawność, np. poprzez hobby, rozwój zainteresowań; mechanizmy ucieczki, np. zaprzeczenie, obwinianie innych

·         społeczna – nauczanie innego dostępnego zawodu osobę niepełnosprawna

·         samorzutna – organizm sam sobie radzi

·         zewnątrzpochodna – szukanie bodźców zastępujących potrzebne bodźce

·         techniczna – noszenie okularów, aparatów słuchowych, specjalne samochody, protezy

Korektura – poprawianie poprzez zabiegi lecznicze zaburzeń funkcji organicznej, psychicznej, psychofizycznej np. operacje chirurgiczne, mowę poprzez ćwiczenia logopedyczne, wady wzroku, słuchu itd.

Usprawnianie – ćwiczenie i doskonalenie

Wzmacnianie dynamizmu adaptacyjnego jednostki:

·         wzbudzanie motywacji i chęci do osiągania sukcesów

·         dawanie przykładów pozytywnych

·         praca własna jednostki nad sobą, aby sama chciała się zmienić

·         przykład innych osób w podobnej sytuacji (filmy, programy)

·         ważna rola otoczenia, środowiska

Podstawy społeczne rewalidacji:

·         postawy pozytywne: akceptacja, otwartość, empatia, tolerancja, życzliwość, współczucie

·         postawy negatywne: nietolerancja, obojętność, przemoc, izolacja, litość

Podstawy fizjologiczne rewalidacji:

·         związane są ze znajomością fizjologii i anatomii człowieka, prawidłowego rozwoju organizmu

·         dobra znajomość specyfiki danej niepełnosprawności

·         etiologia - poznanie przyczyn

Podstawy psychologiczne rewalidacji: zależą od tego, jaki osoba niepełnosprawna posiada obraz siebie i innych ludzi:

·         obraz siebie – czy jest prawdziwy czy nie, czy obniżony czy nie

·         obraz innych – ludzi są różni,nie ma tylko złych i tylko dobrych, stereotypowe myślenie, przewrażliwienie na temat swojej osoby (wszyscy się na mnie patrzą, wyśmiewają)

Pedagogika specjalna – jest nauką szczegółowa pedagogiki, a jej przedmiotem jej jest opieka, terapia, kształcenie i wychowanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj, stopień i złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych anomalii, zaburzeń, trudności lub ograniczeń.

Cele pedagogiki specjalnej wg. Lipkowskiego:

·         Humanitarny – jednostce upośledzonej i słabszej należy zapewnić szczególne prawa do pomocy w uzyskaniu pełni rozwoju i uznania w środowisku społecznym; każdy człowiek ma prawo do normalnego trybu życia

·         Wychowawczy - jednostkę upośledzoną należy wszechstronnie kształcić i umożliwić jej optymalny rozwój, aby jak najlepiej mogła spełniać swoje zadania społeczne

·         Ekonomiczno - utylitarny – jednostkę upośledzoną należy przygotować jak najlepiej do przyszłych sytuacji w pracy zawodowej (przygotowanie do pracy i życia)

·         Antropologiczny – dążenie do maksymalnego usamodzielnienia jednostki upośledzonej i aktywnego jej udziału w realizowaniu zadań społecznych.

Cele i zadania wg Kościelaka:

·         maksymalne i wszechstronne ukształtowanie całej osobowości jednostki niepełnosprawnej

·         najlepsze przystosowanie jej do życia w społeczeństwie

·         osiągnięcie jak najpełniejszego usamodzielniania we wszystkich jego postaciach i zakresach (samodzielność motoryczna, psychiczna, materialna, zawodowa i terytorialna)

·         docenianie ważność i znaczenia poczucia kontroli i samooceny, które są podstawą adekwatnej do rzeczywistości samoakceptacji, samokierowania, samorealizacji.

Subdyscypliny pedagogiki specjalnej:

·         Logopedia (terapia, rehabilitacja mowy)

·         Oligofrenopedagogika (pedagogika osób z upośledzeniem umysłowym)

·         Pedagogika. Korekcyjna (badania dzieci z mikrouszkodzeniami rozwojowymi, np. dysleksja, dysgrafia, zespół ADHD)

·         Pedagogika. Resocjalizacyjna (zajmuje się osobami niedostosowanymi społecznie)

·         Pedagogika. Terapeutyczna, lecznicza (zajmuje się osobami przewlekle chorymi)

·         Praca socjalna (instytucjonalne wspomaganie osób niepełnosprawnych)

·         Surdopedagogika (zajmuje się osobami z różnymi zaburzeniami słuchu)

·         Tyflopedagogika (zajmuje się osobami niewidomymi)

·         Pedagogika. wybitnie zdolnych

Czynniki warunkujące wzrost zainteresowania odchyleniem od normy:

·         pojawienie się osób z odchyleniami od normy

·         pojawienie się nowych chorób

·         wzrost czynników patogennych

·         rozwój nauki (medycyny, psychologii, techniki, farmakologii, socjologii, prawa, etyki)

·         rozwój cywilizacyjny

·         media (większa świadomość)

·         wzrost zainteresowań problematyką pedagogiki specjalnej

·         idee humanitarne

·         choroby cywilizacyjne (AIDS, nerwice)

Zadaniem Oligofrenopedagogiki jest:

·         ustalenie takich metod i form rewalidacji, które jednostce upośledzonej zapewniłyby optymalny, wszechstronny rozwój

·         przystosowanie do warunków społecznych

·         przygotowanie do zawodu

·         wspieranie autonomii

Upośledzenie umysłowe – to istotne niższe niż normalne funkcjonowanie inteligencji, z jednocześnie występującym ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności przystosowawczych:

Umiejętności:

·         porozumiewania się

·         samoobsługi

·         trybu życia domowego

·         uspołecznienia

·         korzystania z dóbr społecznych, kulturowych

·         samodzielności

·         troski o zdrowie i bezpieczeństwo

·         umiejętności szkolnych

·         organizowania wolnego czasu i pracy

Upośledzenie umysłowe (wg Kostrzewskiego) – istotnie niższy od przeciętnego ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego występujący łącznie z upośledzeniem w zakresie przystosowania się ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym.

Upośledzenie umysłowe ujawnia się przed 18 r. ż.

Dwa podejścia:

·         Podejście statyczne – uważano, że iloraz inteligencji się nie zmienia

·         Podejście dynamiczne – można zmienić iloraz, podnieść; orzekamy aktualny stan, a co będzie potem nie wiemy

Niedorozwój umysłowy (oligofrenia) – ogólne zmniejszenie możliwości rozwojowych spowodowane wcześniejszymi, a jednocześnie nieodwracalnymi zmianami CUN (centralnego układu nerwowego) dziecka. Muszą być przynajmniej dwa odchylenia od normy.

Niepełnosprawność intelektualna – termin stosowany zamiennie z upośledzeniem. Jednak upośledzenie 0 to termin negatywnie brzmiący, a niepełnosprawność intelektualna -jest mniej naznaczająca.

Klasyfikacja – cztery stopnie upośledzenia:

1. 68-52 – lekki
2. 51-36 – umiarkowany
3. 35-20 – znaczny
4. 19-0 – głęboki

Ogólnie przyjmuje się, że liczba dzieci z upośledzeniem umysłowym wynosi od 2%-3 %, w tym głębiej upośledzonych o ilorazie inteligencji poniżej 50 od 0,3 % do 0,4 % ogółu ludności.

Deficyty globalne i parcjalne

Globalne – odnoszące się do całokształtu funkcjonowania rozwoju poznawczego i intelektualnego; poziom zachowania przystosowania jest istotnie niższy o dwa odchylenia standardowe i więcej.

·         upośledzenie umysłowe (zaczyna się od dwóch odchyleń)

·         niedorozwój umysłowy (do 3 r. ż.)

·         ogólne otępienie (demencja) powyżej 3 r.ż. - ogólny rozwój intelektualny dziecka przebiegał od pewnego czasu mniej lub bardziej prawidłowo; występują wyniki obniżania się poziomu funkcjonowania intelektualnego; rozwój może zacząć się cofać; może być okresowe lub stałe do jakiegoś poziomu.

·         zahamowanie – następuje zatrzymanie, pozostanie na pewnym poziomie; nie ma możliwości cofanie się; może mieć charakter trwały lub czasowy

·         obniżenie rozwoju intelektualnego – dziecko przez pewien czas rozwija się na takim samym poziomie (ten rozwój jest niższy), później efekt końcowy może być dobry; dziecko może dojść do rówieśników

·         opóźnienie rozwoju sprawności intelektualnej – można poprawiać; to np. mniej czasu na skupienie

Parcjalne – intelekt jako całość jest w normie; gdy od normy odbiega jedna funkcja, dwie lub wszystko przy prawidłowym ogólnym poziomie funkcjonowania intelektu.

·         upośledzenie określonej funkcji

·         zahamowanie rozwoju określonej funkcji

·         obniżenie poczucia rozwoju określonej funkcji (funkcja sprawna, ale nie czujemy jej)

...