1. Etapy rozwoju historycznego pedagogiki porównawczej:
Okres PREKONSTYTUTYWNY:
§ Początki pedagogiki porównawczej zapisane są w czasach antycznej Grecji i Rzymu
§ Ksenofont - ukazywał różnice między wychowaniem ateńskim a spartańskim.
§ Cyceron - opisywał grecki i rzymski sposób wychowania
§ Tacyt - analizował kulturę i wychowanie Żydów, Galów i Germanów
§ Platon - opisał idealne miasto – państwo
Średniowieczni handlarze, misjonarze, dyplomaci – podróżując do obcych krajów przekazywali swym władcom lub kościołom informacje dotyczące wychowania i oświaty w krajach, w których byli
· Marco Polo – opisał ziemie Orientu, zwracając uwagę na wychowanie
· Aurelio Lippo Brandolini porównanie systemów społecznych w królestwie i republice,
Wielcy uczeni i pedagodzy zapraszani byli przez obcych władców w celu zreformowania tamtejszego szkolnictwa:
· J. A. Komeński - podróżował do Szwecji, na Węgry, do Anglii
· Johann Ignacy Felbiger - przeprowadził reformy szkolnictwa austriackiego
· Johann Gottfried Herder – obserwował sposoby i historię kształcenia we Włoszech, Niemczech, Francji
W okresie prekonstytutywnym rozwoju pedagogiki, wiedza o wychowaniu, kształceniu dzieci i młodzieży narastała w wyniku międzynarodowego handlu, podróży zagranicznych, odkryć geograficznych, dyplomacji, misji religijnych i wypraw wojennych. Informacje zbierane miały charakter nienaukowy, nie była to wiedza usystematyzowana, cechowała się fragmentarycznością i subiektywizmem.
Okres KONSTYTUTYWNY:
· Datowany na początek XIX w.
· Czas podejmowania pierwszych prób systematyzacji teorii i praktyki oświatowej
· Twórca pedagogiki porównawczej – przedstawiciel francuskiego oświecenia Jullien de Paris;
· Inni twórcy tego okresu, którzy mogli zainspirować Jullien’a de Paris:
o Friedrich August Hecht
o Cesar August Basset
· osłabienie wpływu Kościoła
· Rewolucja francuska postulowała o powstanie szkolnictwa obowiązkowego, bezpłatnego i świeckiego;
· W wieku XIX potrzeba stworzenia i rozwoju narodowych systemów nauczania, doprowadziła do zainteresowania rozwiązaniami szkolnymi obowiązującymi za granicą. Pedagodzy podróżowali do obcych krajów by na miejscu studiować problematykę kształcenia.
o Victor Cousin,
o August Niemeyer
o Lew Tołstoj
· Analizując ten okres rozwoju pedagogiki porównawczej podkreśla się dążenie do przygotowania gruntu /podstaw/ pod reformę szkolnictwa. Ten okres nazywa się koncepcją uniwersalizacji praktyki oświatowej, ponieważ przedstawiciele tego okresu dążyli do odkrywania tego, co wspólne, do ujawniania najlepszych rozwiązań po to, żeby sformułować uniwersalne zasady. Analiza praktycznych rozwiązań służyła głównie do odkrywania ogólnych zasad i prawidłowości.
Okres KLASYCZNY:
· Sięga mniej więcej od końca XIX wieku do początku lat 50-tych XX wieku – okres wzrastającej współpracy międzynarodowej w dziedzinie oświaty, okres pierwszych uniwersyteckich zajęć z pedagogiki porównawczej oraz czas powstania jej klasycznych teorii
· Początek tego okresu wyznacza konferencja, która odbyła się w Guildfordzie, przewodniczył jej:
Michael SADLER
- systemy kształcenia muszą być pojmowane w swoim historyczno-społecznym charakterze.
- zwraca uwagę na otoczenie znajdujące się poza szkołą: kościół, ekonomię, rodzinę, mniejszości narodowe, wpływ uniwersytetów, sprawy finansowe i politykę.
- Siła determinująca - pojęcie, określające czynniki wpływające na tworzenie się narodowych systemów kształcenia,
Przedstawiciele:
- Isaac Leon KANDEL
- Friedrich SCHNEIDER
- Sergiusz HESSEN
- Nicholas HANS
Okres analizy historycznej, którego reprezentantami są Sadler, Kandel, Schneider, Hessen i Hans, uważany jest za okres klasyczny w pedagogice porównawczej, za czas jej dojrzałości. Charakteryzuje go poszukiwanie sił, które wpływają na tworzenie narodowych systemów kształcenia. Nazywano je siłami determinującymi (Sadler), ukrytymi zasadami czy czynnikami (Hans), siłami napędowymi (Schneider).
Okres INTERNACJONALIZACJI KSZTALCENIA:
· oprócz doskonalenia jej funkcji praktycznych i teoretycznych - zaczęto realizować z jej udziałem zadania prowadzące do międzynarodowego porozumienia i współpracy.
· zwrócono uwagę na kwestię wykształcenia, kształcenia młodzieży oraz ogólne aspekty związane z edukacją
· po II wojnie światowej problematyka szkolnictwa i jego rozwoju, stała się przedmiotem międzynarodowej współpracy oraz międzynarodowej koordynacji. Pedagogika porównawcza wytworzyła potężną bazę organizacyjną, umożliwiającą stałe kontakty międzynarodowe.
· W roku 1961 odbyła się w Waszyngtonie konferencja OECD na której zajmowano się głównie analizą związku między kształceniem a gospodarką. Wykształcenie określono jako inwestycję
· Konferencja ministrów szkolnictwa w Rzymie – kształcenie jako służba publiczna oraz ważna inwestycja
· Cele wytyczone na konferencji waszyngtońskiej - przedłużenie obowiązku szkolnego od 6 do 15 roku życia. Połączenie szkolnictwa podstawowego i niższego średniego, wprowadzono naukę zawodu równolegle do obowiązku szkolnego. Instytucje kształcące stały się powszechne, nie tylko dla „elit”.
· Nastąpił wzrost liczby studentów przyjmowanych do szkół wyższych
· Włączenie w kształcenie instytucji umożliwiających edukację pomaturalną
· Wzrosło zainteresowanie wychowaniem przedszkolnym
· Wraz ze spadkiem gospodarczym lat 70-tych odbił się na szkolnictwie, które stało się przedmiotem oszczędności budżetowych
· Wzrost znaczenia jakości kształcenia w latach 80-tych,
· Kształcenie wysokiej jakości i przygotowanie do zawodu dla wszystkich
Przedstaw definicję pedagogiki porównawczej według Wincentego Okonia.
dyscyplina pedagogiczna zajmująca się analizą i porównaniem systemów wychowania i oświaty w różnych krajach, w powiązaniu z ich rozwojem ekonomiczno politycznymi społeczno – kulturalnym
PRZEDMIOT PEDAGOGIKI POROWNAWCZEJ
Pedagogika porównawcza stanowi przedłużenie historii wychowania, o tyle że pedagogika porównawcza zajmuje się współczesnymi strukturami i zjawiskami edukacyjnymi na świecie. Można także przyjąć, że pedagogika porównawcza zajmuje się analizą struktur i zjawisk edukacyjnych oraz ich przyczynami społeczno – ekonomicznymi, historyczno – kulturalnymi, psychologiczno – socjologicznymi i polityki oświatowej występującymi dawniej i teraz w Polsce i w innych państwach.
Przedmiotem pedagogiki porównawczej jest analiza całego systemu oświatowego:
· w relacji uczeń – nauczyciel; nauczyciel – rodzic,
· analiza instytucji (szkoły, przedszkola, internatu – zawsze jednej instytucji),
· ujęcie globalne badań (badanie całego systemu w całym państwie – ogólnym).
Wskaż miejsce pedagogiki porównawczej w systemie nauk.
Status pedagogiki porównawczej jako subdyscypliny naukowej jest nieustannie kwestionowany. Szczególnie narażone na ataki są metoda i przedmiot badań, dwa konstytutywne elementy każdej subdyscypliny naukowej. Wśród subdyscyplin pedagogicznych szczególne zastosowanie znalazła metoda porównawcza w historii wychowania, która porównując sposoby wychowania stosowane w różnych epokach, nie może abstrahować od społecznego, ekonomicznego, politycznego i kulturowego kontekstu.
Tradycyjnie definiowanym przedmiotem (tj. zjawiskami wychowania) skrzętnie „podzieliły się” inne subdyscypliny pedagogiczne, takie jak: dydaktyka, teoria wychowania, pedagogika społeczna, specjalna, andragogika, pedeutologia i wiele innych.
Pedagogika porównawcza podejmuje badania obiektów wchodzących tradycyjnie w zakres innych subdyscyplin pedagogicznych. Jeżeli tak, to pedagogika porównawcza powinna zająć się zbieraniem faktów o zjawiskach wychowawczych za granicą i dostarczaniem ich bardziej rozwiniętym subdyscyplinom, które potrafią wykorzystać je do pogłębienia i wzbogacenia podejmowanych analiz.
CELE ZADANIA I FUNKCJE PEDAGOGIKI
A. Według Tadeusza WILOCHA:
Tadeusz J. Wiloch w książce pt. „Wprowadzenie do pedagogiki porównawczej” wyróżnia trzy podstawowe funkcje pedagogiki porównawczej:
- integrującą,
- wartościującą,
- inspirującą.
Funkcja integrująca wynika z konieczności rozległego widzenia zjawisk wychowawczych we wszechzwiązkach z ciągłym przekraczaniem tych granic, które wyznaczają sobie badacze, skupiający swoją uwagę na wybranych odcinkach rzeczywistości, „widzianych” z pozycji reprezentowanych przez siebie dyscyplin. Jeśli przedmiotem pedagogiki porównawczej powinny być w zasadzie wszystkie zagadnienia interesujące pedagogów, to komparatysta musi nawiązać kontakt z różnymi specjalistami, żeby – korzystając z wyników ich badań i nawiązując do ich problemów badawczych – kumulować w wielkiej strukturze wiedzy pedagogicznej to, co niezbędne dla syntezy „dorobku” pedagogiki.
Dążenie do syntezy wymaga zasadniczych wartościowań. Szczególnie w badaniach różnorakich wielostronnie powiązanych zjawisk wychowawczych, których ujmowanie z różnych punktów widzenia często grozi pomyłkami lub świadomym nawet zafałszowaniem. Do spełnienia tej funkcji jest predestynowana pedagogika porównawcza, której podstawowym zadaniem jest przezwyciężanie zaściankowości.
W tych okolicznościach zupełnie oczywista wydaje się trzecia funkcja pedagogiki porównawczej, czyli funkcja inspiracyjna. Wykazując realną szansę niezbędnych zmian, „dostrzeżoną” w toku wielostronnych analiz wartościujących, pedagogika porównawcza przyczynia się do kształtowania aktywnej postawy wobec danej rzeczywistości wychowawczej.
Wg. B. Śliwerskiego
B. Według Mieczysława PĘCHERSKIEGO:
Celem pedagogiki porównawczej jest uchwycenie prawidłowości w kształtowaniu się i rozwoju systemów oświatowych, określeniu tendencji zmian w tych systemach oraz kierunków, w jakich zmiany te zmierzają, a także wyjaśnienie ich przyczyn na podstawie porównywania działania (funkcjonowania) i efektywności systemów oświatowych działających w różnych krajach i w różnych warunkach.
Z celów pedagogiki porównawczej wynikają jej funkcje:
· poznawcza – pozwala nam dowiedzieć się, jak funkcjonuje szkolnictwo w innych krajach; dostarczenie wiedzy w tym zakresie należy do komparatystów,
· wartościująca (decydenci) – prowadząc badania porównawcze uzyskujemy wnioski jakie badania dotyczące oświaty są korzystniejsze, a jakie nie; wprowadzanie tylko dobrych rozwiązań, wprowadzanie tych, które są najbardziej wartościowe,
· inspirująca (komparatyści) – dotyczy podejmowania nowych działań oświatowych w celu inicjowania globalnych zmian, np. modernizowanie,
· integracyjna – wynika z konieczności rozległego widzenia zjawisk wychowawczych, spojrzenie na zjawiska, problemy badawcze w różnych dziedzin; pedagogika porównawcza stwarza płaszczyznę do porozumienia dla osób, które na co dzień zajmują się sprawami wychowania,
· prognostyczna – nawiązuje do planowania oświatowego, gdzie mówi się o zmianach w porównaniu ze współczesnymi tendencjami rozwojowymi w oświacie; pilotowe badanie zjawiska, czy zmiany należy wprowadzać; można powiedzieć decydentom, co nas czeka w najbliższej przyszłości.
C. Według J. Frątczaka:
Celem poznawczym pedagogiki porównawczej jest:
· poznanie podstawowych warunków i czynników determinujących systemy edukacyjne, a zwłaszcza szkolne wybranych trzech wymienionych grup państw,
· poznanie podstawowych kierunków i tendencji ewolucji i prognozy edukacji na świecie.
Celem praktycznym pedagogiki porównawczej jest:
· opanowanie umiejętności dokonywania analizy i wartościowania o charakterze porównawczym, zwłaszcza poziomym, tj. formułowania odpowiedzi na pytania: jak jest tu
i tam, jest tak tu i tam, czy i jak mogłoby być tu i tam, a jak może być tu i tam („tu” tzn.
w Polsce)
· opanowanie umiejętności obserwacji niektórych zjawisk edukacyjnych w szkołach i innych placówkach, których edukacja stanowi zasadniczy lub dodatkowy zakres działalności, a w systemie szkolnym: zjawiska odpadu, odsiewu, furkacji i innych,
· opanowanie umiejętności projektowania odpowiednich struktur organizacyjnych i czynnościowych dla modernizacji i innowacji określonych dziedzin edukacji dzieci, młodzieży i dorosłych.
Celem wychowawczym pedagogiki porównawczej jest:
· kształtowanie postaw przyjaźni międzynarodowej i gotowość współpracy,
· kształtowanie postaw wobec różnych kultur i tendencji edukacyjnych w poznawanych państwach.
Zadania pedagogiki porównawczej:
· zbieranie wiadomości o ustrojach szkolnych i pozaszkolnych oraz danych statystycznych charakteryzujących różne systemy wychowania i nauczania,
· opracowanie monografii poświęconych poszczególnym ustrojom wychowania i nauczania,
· porównywanie różnych ustrojów,
· wykrywanie tego co jest wspólne we wszystkich ustrojach, a więc zmierzanie do odkrycia pewnych zasad budowy i prawidłowości ich rozwoju.
30
Instytucje o charakterze miedzynaroowym:
A. BIE - Bureau International d’Education lub IBE - International Bureau of Education
1. Historia
...
staszekka