WSM Opracowane zagadnienia.pdf

1. Co to są stosunki międzynarodowe, ich cechy, istota, czym się różnią od

stosunków wewnętrznych, uczestnicy stosunków międzynarodowych -

państwowi i pozapaństwowi, uwarunkowania stosunków międzynarodowych.

DEFINICJA SM

Pod koniec XVIII wieku angielski filozof i prawnik Jeremy Bentham 1. raz użył terminu "stosunki

międzynarodowe" (wtedy też zaczęły się nowożytne SM). Najogólniej rzecz biorąc stosunki

międzynarodowe należy utożsamiać z ogółem oddziaływań(interakcji) międzynarodowych,

które zachodzą między ich uczestnikami. SM to przejaw współdziałania, współzawodnictwa lub

walki społeczności w środowisku międzynarodowym. Najbardziej skomplikowana dziedzina

stosunków społecznych.

Z wykładu: SM to stosunki międzypaństwowe (dawniej). SM to aktywność międzynarodowa

wszystkich podmiotów, które mogą oddziaływać na zewnętrzne państwa (dziś).

UCZESTNICY SM

Są to podmioty zdolne do aktywności międzynarodowej.

Państwa + uczestnicy pozapaństwowi:

- narody

- organizacje i ruchy międzynarodowe

- uczestnicy transnarodowi (korporacje, NGOsy, ruchy religijne i polityczne)

- uczestnicy subpaństwowi (np. osoby fizyczne, org społ, partie polit)

Cele państw jako uczestników SM: bezpieczeństwo, rozwój, przeżycie, przetrwanie.

CECHY SM - poliarchiczność, złożoność itp.

1. rzeczywistość międzynarodowa jest bardziej skomplikowana niż rzeczywistość

wewnątrzpaństwowa. Społeczność wewnątrzpaństwowa jest zorganizowana pionowo. Stosunki

międz są zorganizowane poziomo - wszyscy są równi.

2. poliarchia, czyli wielość władz. Towarzyszy temu policentryzm, czyli wielość istniejących

ośrodków oddziaływania.

3. względy bezpieczeństwa sprawiają, że dezinformacja i informacja mieszają się

4. przeważają tendencje heterogeniczne i odśrodkowe. Wszystkie państwa różnią się. Państwo ma

na względzie swój własny interes. Państwa niezaspokojone - istniejący porządek jest przeszkodą.

5. w stosunkach międz brak nadrzędnej władzy: ustawodawczej, wykonawczej czy sądowniczej.

Cechy charakterystyczne współczesnych stosunków międz:

a) przyśpieszenie historyczne - akceleracja zmian, szybkie decyzje. b) systematyczny wzrost liczby

uczestników życia międzynarodowego; c) globalizacja i wzrost współzależności między państwami

d) wyścig zbrojeń; e) rozszerzania się pojęcia bezpieczeństwa o nowe wymiary - odmilitaryzowanie

pojęcia; f) erozja państwowocentrycznej struktury stosunków międz. Przyszłość należy do

niepaństwowych tworów.

ISTOTA SM

a. J. Kukułka: o istocie SM stanowią procesy wzajemnych oddziaływań podmiotów SM .

b. Bruck, Sapin, Snyder: SM to stosunki między oficjalnymi grupami decydentów

c. R. Ku ź niar: SM to wzajemne oddziaływanie wszystkich składników rzeczywistości

międzynarodowej (nie są tylko sumą polityk zagranicznych, SM to też procesy cyrkulacji)

SM A STOSUNKI WEWNĘTRZNE

Polityka wewnętrzna to całokształt działań państwa realizowanych wewnątrz swojego terytorium

narodowego.Stosunki wewnętrzne w państwach są hierarchicznie zorganizowane, centralnie zarządzane.

W stosunkach międzynarodowych brak jest hierarchicznego uporządkowania, brak jest nadrzędnej

władzy. Stosunki międzynarodowe charakteryzują się wielością równorzędnych władz, czyli poliarchią

oraz głęboką decentralizacją. Z tego wynika, że stosunki międzynarodowe cechuje znacznie mniejszy

stopień uporządkowania.

UWARUNKOWANIA SM

Na SM wpływają czynniki zewnętrzne i wewnętrzne.

• Geopolityczny i geoekonomiczny

• Narodowościowy (etniczny) – mniejszości narodowe, stopień jednolitości etnicznej.

• Społeczno-demograficzny – liczba ludności, struktura wiekowa, poziom wykształcenia.

• Ideologiczny - u podłoża tych czynników tkwią struktury społeczno-ustrojowe państw.

Rezultatem są różnice w postrzeganiu procesów mnar, ścieranie się koncepcji

• Religijny (wyznaniowy) - więź religijna między narodami, ruchy nacjonalistyczno-religijne

(syjonizm, nacjonalizm islamski).

• Ekonomiczno-techniczny - potencjał gospodarczy państwa, postęp w nauce i technice,

przepływ kapitału. Potencjał gospodarczy zawsze warunkował pozycję państwa.

• Militarny – siła wojskowa.

• Organizacyjno-społeczny– organizacja instytucji państwowych i mnar wpływa na SM

(procesy decyzyjne itp)

• Osobowościowy – wybitne jednostki, decydenci.

• Etyczny – wynika z kontroli SM przez media.

2. Polityka zagraniczna państwa - definicja, cele, funkcje.

POLITYKA ZAGRANICZNA A SM

Polityka zagraniczna to całokształt działań państwa w środowisku międzynarodowym. Celem polityki

zagranicznej jest stwarzanie najlepszych warunków do rozwoju cywilizacyjnego państwa i do

zapewnienia bezpieczeństwa narodowego. Polityka zagraniczna prowadzona jest zatem przez

poszczególne państwa (pojedynczych uczestników stosunków międzynarodowych).

Stosunki międzynarodowe obejmują całokształt działań podejmowanych przez różnych uczestników

stosunków międzynarodowych (państwa, narody, organizacje międzynarodowe, korporacje trans

narodowe, partie polityczne itp.). stosunki międzynarodowe są więc rodzajem stosunków społecznych,

które kształtują się ponad granicami państwa i dotyczą relacji między różnymi podmiotami życia

międzynarodowego.

OBOWIĄZUJĄCA DEFINICJA

PZ to zorganizowany i skierowany na zewnątrz wysiłek państwa, podporządkowany osiąganiu jego

interesów, który wyraża się w kształtowaniu jego zewnętrznego otoczenia (tworzeniu i sprzyjaniu relacji

oraz sytuacji korzystnych, zapobieganiu i usuwaniu sytuacji niekorzystnych).

CELE POLITYKI ZAGRANICZNEJ

Cele polityki zagranicznej Karla Deutscha:

1.ochrona niepodległości i bezpieczeństwo – cel egzystencjalny

2.protekcja własnych interesów ekonomicznych, szczególnie tych stref co mają wpłw na politykę

3.zapobieganie szkodliwemu działaniu obcych podmiotów politycznych

4.ochrona wartości

5.ochrona tajemnic

6.kreowanie i promocja wizerunku państwa na arenie międzynarodowej

7. dyplomacja publiczna

Cele wg. Kukułki:

1.egzystencjalne

2.rozwojowe

3.koegzystencjalne

FUNKCJE POLITYKI ZAGRANICZNEJ

(1) ochronna – polityka zagraniczna powinna chronić przede wszystkim trzy elementy państwa

(terytorium, ludność, władza) zapewniając integralność państwa; spełniając ta funkcję ułatwia

spełnianie trzech podstawowych celów państw w środowisku międzynarodowym;

(2) reprezentacyjno-informacyjna – polityka zagraniczna reprezentuje państwo i jako komponenty

państw wobec innych państw; uzasadnienie racjonalności zachowań państwa w środowisku

międzynarodowym oraz przekonywanie przedstawicieli innych państw o słuszności takiego

stanowiska;

(3) negocjacyjno - organizatorska – inicjatywy polityczne, prawne, ekonomiczne i organizacyjne;

każda inicjatywa, której towarzyszą rozmowy i negocjacje (uściślanie porozumień), jest

zgłaszana kanałem dyplomatycznym lub ogłaszana jako inicjatywa publiczna, po pewnym

sondażu dyplomatycznym.

3. Teorie sm – liberalna, realistyczna (kwestia użycia siły w jednej i

drugiej teorii, potęga etc).

DWIE WIZJE SM – REALISTYCZNA (pesymistyczna) I LIBERALNA (optymistyczna)

Realistyczna (powstała w USA po 2 w.św.) – świat jest zły, ludzie egoistyczni, więc trzeba ich

kontroloować, liczy się siła.

• Koncentracja na roli państw (głównie mocarstw) w SM, bo to one mają siłę i są

podstawowym uczestnikiem SM. Ich cel: wzrost potęgi.

• Świat poliarchiczny (zdecentralizowany). Państwa są suwerenne i niezależne.

• Nie ma nadrzędnych reguł sterujących SM – państwa same narzucają reguły gry, brak

ośrodka nadzorującego SM. Powoduje to wzajemną nieufność i poczucie zagrożenia.

Do najważniejszych spraw urastają kwestie bezpieczeństwa.

• SM są grą o sumie zero – silni vs. słabi.

• Mocarstwa nieustannie rywalizują ze sobą o dominację. Liczą tylko na siebie, brak

współpracy mnar.

Liberalna (wywodzi się z myśli XIX-wiecznej, zyskała na znaczeniu po zimnej wojnie) – świat i

ludzie są dobrzy, optymizm, ludzie wolą współpracę od konfliktu.

• Społeczeństwa na arenie międzynarodowej działają poprzez państwa.

• Ludzie żyją w naturalnej harmonii, dopóki otoczenie nie kształtuje zła.

• Państwa demokratyczne są nastawione na pokój, niedemokratyczne wszczynają konflikty.

Trzeba demokratyzować świat, żeby panował pokój. Dwa poglądy: 1. demokratyzować na

siłę. 2. przeczekać, i tak procesy historyczne zmierzają ku demokratyzacji.

• Duże znaczenie organizacji i regulacji mnar w zapobieganiu konfliktom i rozwiązywaniu

ich. Państwa niedemokratyczne i tak będą istnieć, więc trzeba wypracować środki

bezpieczeństwa.

Kwestia użycia siły w wizji realistycznej i liberalnej:

Realiści: państwa posługują się przemocą, gdyż dążą do wzrostu potęgi, a nie ma ośrodka

kontrolującego SM i zapobiegającego konfliktom. Każde państwo liczy tylko na siebie, częste są

konflikty.

Liberałowie: pokój jest stanem naturalnym w państwach demokratycznym, należy zapobiegać

konfliktom demokratyzując świat (wg niektórych nawet przy użyciu siły). Państwa demokratyczne

rozwiązują konflikty pokojowo. Na drodze demokratyzacji nastąpi pewnego pięknego dnia

przejście od świata konfliktu do świata pokoju.

KATEGORIA POTĘGI PAŃSTWA W REALISTYCZEJ WIZJI PAŃSTWA

 Możliwość bezpieczeństwa zależy od potęgi ( materialne i niematerialne składniki)

 potęga państwa ma charakter względny można ją określić tylko przez odniesienie do potęgi innych

państw

 zabieganie w SM o pozycję zwłaszcza wobec sąsiadów

 potęga bezpośredni cel bo dzieki niej inne cele też osiągane lub nie

 dążenie do potęgi nie kwestia wyboru ale konieczności

 power politics- utrzymywanie względnej przewagi

 ma znaczenie ze względu na cel- bezpieczeństwo

 kategoria interesu narodowego definiowana przez pryzmat potegi

 realiści są amoralni ważna jest tylko potęga

 sojusze przeciw komuś silniejszemu

4. teoria transnarodowa, globalizm, konstruktywizm, ekologizm,

feminizm.

INNE WIZJE SM:

• transnarodowa (przypisuje dużą rolę niepaństwowym uczestnikom SM, państwo przestaje

być podstawowym uczestnikiem SM, zacieśnia się związek między polityką wewn i zewn –

polityka zagr ważnym aspektem działania państwa)

• globalizm – wizja związana z marksizmem - (krytyka rządów – władzę sprawują nie

przedstawiciele państwa czy społeczeństwa, ale wpływowych grup społecznych,

realizujących swoje własne interesy -> światem rządzą elity, determinizm ekonomiczny

życia społecznego, kapitał kształtuje SM, podział świata na centra kapitalistyczne, czyli

kraje, gdzie kumuluje się kapitał, peryferia kapitalizmu, czyli obszary zacofane oraz

półperyferia; przekonanie o tym, że ład mnar jest głęboko niesprawiedliwy).

• wizje postmodernistyczne

• konstruktywizm

WIZJA TRANSNARODOWA

W założeniach zbliżona do liberalizmu. Jest krytyką wizji realistycznej. Pojawiła się w latach 60

kiedy pojawiły się wyzwania globalne.

• Państwo przestaje być podstawowym aktorem SM. Wzrasta rola uczestników

pozapaństwowych.

• Rośnie współzależność między uczestnikami SM na skutek nowych kanałów komunikacji

transnarodowej i instytucjonalizacji stosunków.

• Polityka zagr. i wew. coraz bardziej zazębiają się.

• Polityka zagr. przestała być domeną elit. Sprawuje ją wielu uczestników - wszystkie

instytucje państwowe.

• Dyfuzja potęgi – rozproszenie; powstają nowe państwa – coraz częściej aktorami SM są

podmioty poza państwowe.

• Zmiana roli potęgi w SM – już nie wojsko, ale soft-power (siła społeczno-ekonomiczna,

media, propaganda, wpływowość).

GLOBALIZM

Dużo nurtów (m.in. marksistowski). Cechy wspólne:

• Krytyka realizmu w odniesieniu do założenia o unitarności państwa.

• Państwo jest wyrazicielem celów klas grup społecznych. Światem rządzą elity, które mają

wpływ na władzę.

• Deteminizm ekonomiczny życia społecznego.

• Przekonanie o istnieniu światowego kapitalistycznego systemu, który jest podstawowym

uwarunkowaniem SM. Ten system ze względów historycznych jest geograficznie

zróżnicowany. Dlatego mamy podział na:

*Centra kapitalizmu- kraje, w których kumuluje się kapitał

*Peryferia kapitalizmu- kraje gospodarczo i technologicznie zacofane. Obszary biedne

*Półperyferia- obszary przejściowe, powiązane z centrami kapitalizmu, ale też od nich

uzależnione

Centra kapitalistyczne wykorzystują obszary półperyferyjne i peryferie. Kapitał płynie do

centrów.

• Istniejący ład międzynarodowy jest niesprawiedliwy

KONSTRUKTYWIZM (lata 90. XX wieku)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: