Opodatkowanie świadczeń niepieniężnych.pdf

NR 79 (1188) CZWARTEK 22 KWIETNIA 2004

Praca i Podatki

TYGODNIK DLA KSIĘGOWYCH I KADROWCÓW

TEMAT TYGODNIA

W NUMERZE

Opodatkowanie

świadczeń

niepieniężnych

OPINIE – KOMENTARZE

Terminarz podatnika i płatnika .......................... 2

Ekspert komentuje: Monika Jurkiewicz

Czterobrygadowy system nie zniknął

Ze stron internetowych

Państwowej Inspekcji Pracy ................................2

Dodatek dla zarządzających

Pracodawca w roli służby bhp

Wydłużenie skróconego odpoczynku

TEMAT TYGODNIA

Opodatkowanie świadczeń niepieniężnych ...3-6

Czym jest świadczenie nieodpłatne ...................3

Zwolnienie podróży służbowych .........................3

Dodatek za rozłąkę bez podatku.........................4

Lepsza kwatera czy hotel.....................................5

Zwrot kosztów dojazdu do pracy........................5

Szkolenia pracowników ........................................6

Świadczenia rzeczowe ..........................................6

Nie tylko dla pracowników...................................6

Ekspert wyjaśnia:

Renata Kabas-Komorniczak .............................4–5

Jak są opodatkowane świadczenia pozapłacowe

■

Czym jest świadczenie nieodpłatne

■

Które świadczenia pozapłacowe są opodatkowane

■

Obowiązki pracodawcy w zakresie opodatkowania

świadczeń pozapłacowych

VAT 2004

Deklaracja raz w miesiącu albo co kwartał.....7

Ekspert wyjaśnia: Mariusz Unisk ........................7

W zgodzie z dyrektywą

■

Opodatkowanie świadczeń niepieniężnych VAT

w obecnym stanie prawnym oraz w nowej ustawie

Jak opodatkowany jest sprzęt komputerowy

dla oświaty ..............................................................8

Ekspert wyjaśnia: Marek Gadacz........................8

Tylko część kontraktów menedżerskich z VAT

Zgodnie z brzmieniem art. 11

ust. 1 ustawy o podatku docho-

dowym od osób fizycznych

przychodami ze stosunku pracy

są otrzymane lub postawione

do dyspozycji podatnika w roku

kalendarzowym pieniądze i war-

tości pieniężne oraz wartość

otrzymanych świadczeń w natu-

rze i innych nieodpłatnych

świadczeń. Do przychodów ze

stosunku pracy oraz stosunków

pokrewnych zalicza się nie tylko

wynagrodzenie zasadnicze,

lecz również wartość pieniężną

świadczeń w naturze lub ich

ekwiwalenty, bez względu na to,

czy świadczenie to finansowane

jest przez pracodawcę czy też

ze środków zgromadzonych

w zakładowym funduszu świad-

czeń socjalnych. Niektóre z tych

świadczeń pozapłacowych są

opodatkowane podatkiem do-

chodowym od osób fizycznych,

niektóre są zaś zwolnione od

podatku dochodowego. Opo-

datkowanie świadczeń pozapła-

cowych podatkiem od towarów

i usług ulegnie zasadniczym

zmianom od 1 maja 2004 r.

Temat tygodnia przygotowała

Aneta Mościcka

Więcej str. 3–6

INTERPRETACJE PRAWA

Składki od doktoranta ...........................................9

Wypowiedzenie przez likwidację ........................9

OBOWIĄZKI PRACODAWCY

Niekonsekwentne przepisy ................................10

Rozliczenie roczne ..............................................10

Pracownicy oddelegowani

– tylko z zezwoleniem.........................................11

Czytelnicy pytają – ekspert wyjaśnia...............11

Pensja bez dumpingu

PORADY

INTERWENCJE

DOBÓR KADR

Jakich informacji może żądać pracodawca ..12

Ekspert wyjaśnia: Danuta Klucz........................12

Wydłużenie skróconego odpoczynku

Każde naruszenie prawa do 11-godzinnego dobo-

wego nieprzerwanego odpoczynku zobowiązuje

pracodawcę do udzielenia odpoczynku równo-

ważnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Opodatkowanie świadczeń VAT

Jeśli pracodawca, który jest płatnikiem VAT,

przekazuje swoim pracownikom towary lub

świadczy na ich rzecz usługi, powinien te czyn-

ności zaewidencjonować jako przedmiot opo-

datkowania.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Doktorant bez okresów

składkowych?

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

Za błędy w raportach będą kary ......................13

Czytelnicy pytają – ekspert odpowiada...........13

Korekta kodu tytułu ubezpieczenia

Dopłata do składek

Skorygowanie raportu do zera

uczelni rozpoczął studia w 1979 r.,

które ukończył po 4 latach nauki, nie bro-

niąc doktoratu.

Przez wiele lat był przekonany, że na

podstawie ówcześnie obowiązujących

przepisów okres jego studiów powinien

być traktowany jako składkowy, gdyż lata

aspirantury naukowej są zaliczane do okre-

sów zatrudnienia. Jakież było jego zdziwie-

nie, kiedy w czasie kompletowania doku-

mentacji do kapitału początkowego okaza-

ło się, że Zakład Ubezpieczeń Społecz-

nych nie chce uznać tego okresu nauki ja-

ko składkowego. Powodem zamieszania

było zaświadczenie wydane przez uczel-

nię. Stwierdzono w nim, że szkoła wyższa

nie posiada dokumentów potwierdzają-

cych odprowadzanie składek na ZUS. Nie

wiadomo więc, czy składki były płacone,

a tylko zaginęła dokumentacja, czy też

uczelnia ich nie odprowadzała. Zdaniem

doktoranta, jedno zaświadczenie nie może

być podstawą do przekreślenia czterech lat

nauki na uczelni, tym bardziej że ówcze-

śnie obowiązujące przepisy emerytalne nie

wymagały opłacania składek. A zatem, czy

ZUS ma rację, odmawiając prawa do uzna-

nia tego okresu za okres składkowy? Czy

można po dwudziestu latach wprowadzać

zupełnie nową interpretację wcześniej

obowiązujących przepisów?

PRAWO PRACY

Wypłacanie odpraw emerytalnej i rentowej...14

Ekspert wyjaśnia ..................................................14

Komu przysługuje dodatek za pracę w nocy

Wycofanie raportu

Jeżeli płatnik złożył raport za osobę, za którą

nie powinien tego zrobić, musi skorygować ra-

port do „zera”, tzn. musi go wycofać. . . . . 13

ZUS WYJAŚNIA

Nowy program, inne wyzwania .........................15

Dodatek za pracę w nocy

Każdemu pracownikowi wykonującemu

pracę w porze nocnej przysługuje dodatek

do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy

w nocy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Więcej str. 9

ZMIANY PRAWA

Kalendarium prawne ..........................................16

Ważne adresy........................................................16

D oktorant jednej z warszawskiej

PRACA I PODATKI

GAZETA PRAWNA NR 79 (1188) 22 KWIETNIA 2004

2 Opinie – komentarze

www.gazetaprawna.pl

TERMINARZ PODATNIKA

I PŁATNIKA

EKSPERT KOMENTUJE

◗ rozliczenie miesięczne VAT

(VAT-7).

Zgodnie z art. 10 ustawy

z dnia 8 stycznia 1993 r. o po-

datku od towarów i usług oraz o podatku

akcyzowym (Dz.U. z 1993 r. nr 11, poz. 50

z późn. zm.; dalej ustawa o VAT) podatni-

cy mają obowiązek składać w urzędzie

skarbowym deklaracje podatkowe dla po-

datku od towarów i usług oraz we właści-

wym urzędzie celnym deklaracje podatko-

we dla podatku akcyzowego za okresy mie-

sięczne w terminie do 25 dnia miesiąca

następującego po miesiącu, w którym po-

wstał obowiązek podatkowy. Podatnicy

mogą również składać w urzędzie skarbo-

wym deklaracje podatkowe dla potrzeb

VAT za okresy kwartalne w terminie do 25

dnia miesiąca następującego po kwartale,

w którym powstał obowiązek podatkowy,

po uprzednim pisemnym zawiadomieniu

naczelnika urzędu skarbowego w terminie

do końca kwartału poprzedzającego kwar-

tał, za który po raz pierwszy będzie składa-

na deklaracja.

Warto podkreślić, że z nowej ustawy

o VAT wynika, że I kwartał 2004 r. trwa od

stycznia do końca kwietnia br., a II kwar-

tał od maja do końca czerwca. A więc de-

klarację kwartalną za I kwartał br. należy

złożyć do 25 maja br., a za II kwartał do

25 lipca br.

◗ rozliczenie miesięczne podatku akcyzo-

wego.

Monika Jurkiewicz, aplikant radcowski OIRP w Toruniu, pracownik Kancelarii Radców Prawnych

i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy Sp. jawna

Czterobrygadowy system nie zniknął

Twierdzenie, że od 1 stycznia br. nie ma

możliwości stosowania czterobrygadowej or-

ganizacji czasu pracy w systemie ciągłym nie

jest prawdziwe. Usunięcie pojęcia czterobry-

gadowego systemu czasu pracy ze znoweli-

zowanego kodeksu pracy jest niczym innym,

jak tylko zabiegiem stylistycznym. Reguły

dotyczące wspomnianego systemu pracy nie

zmieniły się. Są wręcz bardziej liberalne, je-

śli chodzi o możliwość pracy w niedziele

i święta przez pracowników. System pracy

zmianowej jest bowiem stosowany bez

względu na przyjęty system czasu pracy.

Brak pojęcia określającego czterobrygado-

wy system pracy w k.p. nie oznacza, że tego

systemu nie można stosować. Wręcz odwrot-

nie. Obecnie „czterobrygadówka” wynika

z ogólnych przepisów dotyczących czasu pra-

cy. Podstawowa norma czasu pracy wynika-

jąca z art. 129 k.p. wynosi 8 godzin pracy na

dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodnio-

wym tygodniu pracy w przyjętym okresie

rozliczeniowym. Trzeba pamiętać przy tym,

że okres rozliczeniowy nie może przekraczać

Brak pojęcia określającego

czterobrygadowy system

pracy w k.p. nie oznacza,

że tego systemu

nie można stosować.

Pracę zmianową określa art. 146 k.p. We-

dług niego dopuszczalna jest praca zmiano-

wa bez względu na stosowany system czasu

pracy. W kontekście tego artykułu „cztero-

brygadówka” jest jak najbardziej dopusz-

czalna. Czterobrygadowy system czasu pra-

cy mieści się bowiem w definicji pracy

zmianowej. Zgodnie z nią, przez pracę

zmianową należy rozumieć wykonywanie

pracy według ustalonego rozkładu czasu

pracy, który przewiduje zmianę pory wyko-

nywania pracy przez poszczególnych pra-

cowników po upływie określonej liczby go-

dzin, dni lub tygodni. Definicja ta więc,

w kontekście podstawowej normy czasu

pracy, określa właśnie czterobrygadowy sys-

tem czasu pracy. Jeśli więc do pracy w da-

nym zakładzie powołane zostaną cztery bry-

gady, które będą się zmieniać po sobie

– w zależności od tego, czy tryb ich zmian

określony zostanie w dniach czy w tygo-

dniach – będą musiały pracować z zachowa-

niem charakterystycznej, wspomnianej

wcześniej podstawowej normy czasu pracy.

czterech miesięcy. Ta podstawowa norma

czasu pracy jest również charakterystyczna

dla pracy w systemie czterobrygadowym.

ZE STRON INTERNETOWYCH PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY

KWIETNIA

2004

◗ wpłaty z zysku przez przed-

siębiorstwa państwowe i jed-

noosobowe spółki Skarbu

Państwa.

Dodatek

dla zarządzających

■ Czy kierownikowi działu w supermarke-

cie, zatrudnianemu w niedzielę lub w świę-

to, jeśli nie są jego dniami pracy, zgodnie

z obowiązującym go rozkładem czasu pra-

cy, przysługuje dodatek do wynagrodzenia,

albo dzień wolny? Czy pracownika takiego

można potraktować jako pracownika za-

rządzającego w imieniu pracodawcy zakła-

dem pracy i nie przyznać mu dodatku za

pracę w godzinach nadliczbowych?

pracy mogło jednak rodzić wątpliwości inter-

pretacyjne, gdyż brakowało definicji pracowni-

ka zarządzającego w imieniu pracodawcy za-

kładem pracy. Definicja taka pojawia się

w zmienionym art. 128 par. 2 pkt 2 kodeksu

pracy, zgodnie z którym pracownikami zarzą-

dzającymi w imieniu pracodawcy zakładem

pracy są pracownicy kierujący zakładem jedno-

osobowo, ich zastępcy lub pracownicy wcho-

dzący w skład kolegialnego organu zarządzają-

cego zakładem pracy oraz główni księgowi.

To oznacza, że pracownik, będący kierow-

nikiem działu, zachowuje prawo do wyna-

grodzenia oraz dodatku za pracę w godzi-

nach nadliczbowych przypadających w nie-

dzielę lub w święto, czyli, zgodnie z przepi-

sem art. 151 1 par. 1 pkt 1 lit. b) kodeksu pra-

cy, dodatku 100 proc.

Pracodawca

w roli służby bhp

■

leniem odpowiednio podstawowym (okreso-

wym) dla pracowników służby bhp – informuje

PIP. Pracodawca nie legitymujący się doku-

mentem potwierdzającym odbycie wspomnia-

nego szkolenia i nie może samodzielnie wyko-

nywać zadań służby. Musi zatem powierzyć je

pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy

lub specjalistom spoza zakładu pracy.

PIP wyjaśnia ponadto, że prawo nie regulu-

je zamiennego uznawania odbytych szkoleń

w dziedzinie bhp, natomiast odbycie przez pra-

codawcę szkolenia dla pracowników służby

bhp zwalnia go ze szkolenia dla pracodawców.

Wydłużenie skróconego

odpoczynku

■ Pracownik zarządzający w imieniu pra-

codawcy zakładem pracy, a także w razie

konieczności prowadzenia akcji ratowni-

czej w celu ochrony życia lub zdrowia

ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska

albo usunięcia awarii, w przypadku naru-

szenia w takich sytuacjach prawa do 11-

godzinnego nieprzerwanego dobowego

odpoczynku, ma prawo w okresie rozlicze-

niowym do równoważnego okresu odpo-

czynku. Jak należy rozumieć ten okres

równoważny?

◗ ostateczny termin złożenia

rocznego zeznania o wysoko-

ści osiągniętego dochodu (po-

niesionej straty) w 2003 r.

przez osoby fizyczne rozliczające się bez-

pośrednio z urzędem skarbowym oraz

wpłacenia różnicy między podatkiem na-

leżnym a sumą wpłaconych zaliczek.

Oprócz wypełnienia samego formula-

rza zeznania oraz odpowiednich załącz-

ników do niego każdy powinien zebrać

odpowiednie dokumenty, na podstawie

których będzie można wypełnić takie ze-

znanie oraz dokonać ewentualnych odli-

czeń od podatku rozliczając się za

2003 r. Bardzo ważne jest, żeby zgroma-

dzone dokumenty przechowywać przez

niemal sześć lat.

Artykuł 151 4 kodeksu pracy nie przyznaje

pracownikom zarządzającym w imieniu praco-

dawcy zakładem pracy prawa do wynagrodze-

nia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach

nadliczbowych za pracę poza normalnymi go-

dzinami pracy bez względu na charakter dnia,

w którym praca taka jest świadczona – wyja-

śnia Państwowa Inspekcja Pracy. Kierownik

działu nie jest jednak pracownikiem zarządza-

jącym w imieniu pracodawcy zakładem pracy.

Dotychczasowe brzmienie przepisów o czasie

Czy w związku z nowym brzmieniem art.

237 11 kodeksu pracy każdy pracodawca,

który nie posiada ukończonego szkolenia

niezbędnego do wykonywania zadań służ-

by bezpieczeństwa i higieny pracy, zatrud-

niający np. 2 pracowników, ma obowiązek

powierzenia wykonywania zadań służby

bhp pracownikowi zatrudnionemu przy in-

nej pracy lub specjalistom spoza zakładu

pracy? Czy pracodawca posiadający szko-

lenie, o którym mowa w art. 237 3 par. 2 1

k.p., wykonujący obowiązki służby bhp

zgodnie z art. 237 11 par. 1 kodeksu przejść

dodatkowe szkolenie dla służby bhp? Czy

szkolenie dla służby bhp nie zwalnia go ze

szkolenia dla pracodawców?

01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72,

tel. (22) 530 40 35, 530 40 40, fax 530 40 39,

w Internecie: www.gazetaprawna.pl,

e-mail: gp@infor.pl

Praca i Podatki

Jak zamówiç

prenumerat´

Każde naruszenie prawa do 11-godzinnego

dobowego nieprzerwanego odpoczynku w ta-

kich sytuacjach zobowiązuje pracodawcę do

udzielenia odpoczynku równoważnego. Jak

wyjaśnia PIP, równoważenie to polega na

udzieleniu odpowiednio dłuższego odpoczyn-

ku dobowego, czyli dłuższego o liczbę godzin,

które skróciły dobowy odpoczynek. Na przy-

kład, jeżeli pracownik świadczył pracę przez

15 godzin (przy założeniu, że dobowy odpo-

czynek pracownika wynosi 11 godzin), to do-

bowy odpoczynek „naruszyły” 2 godziny (24

godziny doby pomniejszone o 11 godzin daje

w efekcie maksymalnie 13 godzin aktywności).

W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje 13

godzin dobowego nieprzerwanego odpoczyn-

ku w innym terminie w przyjętym okresie roz-

liczeniowym.

Redaktor prowadzący:

Małgorzata Jankowska, tel. 530 42 48.

Sekretarz redakcji:

Krystyna Kanecka, tel. 530 40 44.

Biuro Reklamy: 01-042 Warszawa,

ul. Okopowa 58/72,

tel.: (0–22) 530 44 61, 530 40 26–29,

fax (0-22) 530 40 25.

Fotoskład: Jacek Obrusiewicz,

tel. (0–22) 530 41 23;

Produkcja: Elżbieta Stamler,

tel. 530 42 24.

Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27,

03-230 Warszawa

ZADZWO¡

0 801 626 666

pon.-pt. 7.30-17.00

Pracodawca zatrudniający do 10 pracowni-

ków albo zatrudniający do 20 pracowników

i zakwalifikowany do grupy działalności, dla

której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię

ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpiecze-

niu społecznym z tytułu wypadków przy pracy

i chorób zawodowych, może samodzielnie wy-

konywać zadania służby bhp, jeżeli legitymuje

się ukończonym z wynikiem pozytywnym szko-

iwa

KWIETNIA

2004

KWIETNIA

2004

GAZETA PRAWNA NR 79 (1188) 22 KWIETNIA 2004

PRACA I PODATKI

Temat tygodnia Świadczenia pozapłacowe 3

www.gazetaprawna.pl

Opodatkowanie świadczeń

niepieniężnych

Każdy pracujący na etacie ma świadomość, że jego pobory są

pomniejszane o składki na ubezpieczenie społeczne oraz na-

leżny podatek dochodowy od osób fizycznych. Nie bardzo jed-

nak zdaje sobie sprawę z tego, że nie tylko świadczenia z ty-

tułu pracy są opodatkowane. Również dotyczy to innych

świadczeń pieniężnych, jak i niepieniężnych otrzymywanych

od pracodawcy. Odnosi się to również do świadczeń nieod-

płatnych i rzeczowych. Ustawodawca przewidział jednak

w niektórych przypadkach zwolnienie z podatku dochodowe-

go od osób fizycznych.

Czym jest świadczenie

nieodpłatne

Wynagrodzeniem ze stosunku pracy jest nie tylko zasadnicza gaża wypłacana pra-

cownikowi. Do wynagrodzenia zalicza się również inne stałe i zmienne składniki

pensji oraz wszystkie wartości pieniężne i niepieniężne otrzymane od pracodawcy.

Zwolnienie podróży służbowej

W katalogu zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych znajdują się

przepisy dotyczące diet i innych należności za czas podróży służbowej. Jednak

obecne brzmienie tych przepisów zostało zmodyfikowane, obejmując swoim za-

kresem również osoby niebędące pracownikiem.

Aby jednak przedstawić w precyzyjny i zro-

zumiały sposób istotę zmian w przepisach do-

tyczących diet, wrócić należy do poprzednie-

go brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 16 u.p.d.o.f.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 16

u.p.d.o.f. – w brzmieniu obowiązującym do

końca 2002 r. – wolne od podatku docho-

dowego były diety i inne należności za czas

podróży służbowej do wysokości określo-

nej w odrębnych ustawach lub przepisach

wydanych przez właściwego ministra.

Od 1 stycznia 2003 r. brzmienie powyż-

szego przepisu uległo zmianie i przez cały

2003 r. ze zwolnienia korzystały jedynie die-

ty i inne należności za czas podróży służbo-

wej pracownika – do wysokości określonej

w przepisach w sprawie wysokości oraz wa-

runków ustalania należności przysługują-

cych pracownikowi zatrudnionemu w pań-

stwowej lub samorządowej jednostce sfery

budżetowej z tytułu podróży służbowej na

obszarze kraju oraz poza granicami kraju.

Te przepisy, do których odwołuje się po-

wołane powyżej zwolnienie przedmiotowe,

zawarte są w:

◗ rozporządzeniu ministra pracy i polityki

społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r.

w sprawie wysokości oraz warunków usta-

lania należności przysługującej pracowni-

kowi zatrudnionemu w państwowej lub sa-

morządowej jednostce sfery budżetowej

z tytułu podróży służbowej na obszarze

kraju (Dz.U. nr 236, poz. 1990),

◗ rozporządzeniu ministra pracy i polityki

społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r.

w sprawie wysokości oraz warunków usta-

lania należności przysługującej pracowni-

kowi zatrudnionemu w państwowej lub sa-

morządowej jednostce sfery budżetowej

z tytułu podróży służbowej poza granica-

mi kraju (Dz.U. nr 236, poz. 1991).

Od 1 stycznia 2004 r. brzmienie art. 21 ust.

1 pkt 16 ponownie uległo zmianie i w obecnym

stanie prawnym wolne od podatku dochodowe-

go są diety i inne należności za czas podróży

służbowej pracownika, jak również osoby

niebędącej pracownikiem do wysokości okre-

ślonej w odrębnych ustawach lub w przepisach

wydanych przez ministra właściwego do spraw

pracy w sprawie wysokości oraz warunków

ustalania należności przysługujących pracowni-

kowi zatrudnionemu w państwowej lub samo-

rządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu

podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza

granicami kraju, z zastrzeżeniem ust. 13.

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) dotyczą-

cy podróży osoby niebędącej pracownikiem

będzie stosowany, jeżeli otrzymane świad-

czenia nie zostały zaliczone do kosztów uzy-

skania przychodów i zostały poniesione:

◗ w celu osiągnięcia przychodów, lub

◗

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26

lipca 1991 r. o podatku dochodowym od

osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r., nr 14,

poz. 176 z późn. zm., dalej u.p.d.o.f), przy-

chodami ze stosunku pracy są otrzymane lub

postawione do dyspozycji podatnika w roku

kalendarzowym pieniądze i wartości pienięż-

ne oraz wartość otrzymanych świadczeń

w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wszelkie świadczenia uzyskiwane w ra-

mach stosunku pracy, stosunku służbowego,

pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosun-

ku pracy są dla pracowników przychodem

z pracy. Do przychodów tych zalicza się – na

mocy art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f. – wszelkiego ro-

dzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pie-

niężną świadczeń, a w szczególności:

◗ wynagrodzenie zasadnicze,

◗ wynagrodzenie za godziny nadliczbowe

(np. z tytułu dodatkowych dyżurów),

◗ różnego rodzaju dodatki (np. dodatek za

rozłąkę),

◗ ekwiwalent za niewykorzystany urlop,

◗ wszelkie inne kwoty niezależnie od tego,

czy ich wysokość została z góry ustalona,

a ponadto świadczenia pieniężne ponoszo-

ne za pracowników, jak również wartość

innych nieodpłatnych świadczeń lub

świadczeń częściowo odpłatnych.

Wśród tych przychodów znajduje się war-

tość pieniężna świadczeń w naturze lub ich

ekwiwalenty, bez względu na źródło finanso-

wania tych wypłat i świadczeń. Przychód z te-

go tytułu powstaje zarówno wtedy, gdy świad-

czenie finansowane jest przez pracodawcę,

jak też ze środków zgromadzonych w zakła-

dowym funduszu świadczeń socjalnych.

Ważne jest, że do świadczeń w naturze od-

nosi się wyłącznie pojęcie „otrzymanych”. Za-

tem przychodem w rozumieniu art. 11 ust.

1 u.p.d.o.f. będą tylko wartości otrzymanych

świadczeń w naturze, a nie – jak wymaga tego

przepis w stosunku do pieniędzy i wartości

pieniężnych – również postawionych do dys-

pozycji podatnika (np. wyrok NSA w Szczeci-

nie z 5 lutego 1997 r., SA/Sz 1191/96, niepu-

blikowany).

nej części może zaliczyć do kosztów uzyskania

przychodów. Wyjątkiem są świadczenia socjal-

ne, o których mowa w przepisach ustawy

z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu

świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 1996 r. nr

70, poz. 335 z późn. zm.). Na podstawie art.

23 ust. 1 pkt 42 u.p.d.o.f. pracodawca nie mo-

że uznać za koszty uzyskania przychodów wy-

datków na działalność socjalną, o której mowa

w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń

socjalnych. Jednak kosztem uzyskania przy-

chodów są świadczenia urlopowe wypłacane

zgodnie z przepisami ustawy o zakładowym

funduszu świadczeń socjalnych.

W przypadku wypłat dokonywanych

przez pracodawcę na rzecz pracownika,

obejmujących także świadczenia pozapłaco-

we, na pracodawcy – jako na płatniku – spo-

czywa obowiązek obliczania i pobierania

z tego tytułu zaliczek na podatek dochodo-

wy i odprowadzania ich w ciągu roku na ra-

chunek właściwego urzędu skarbowego. Jed-

nakże niektóre ze świadczeń pozapłaco-

wych, stanowiących przychód ze stosunku

pracy (oraz stosunków pokrewnych), są

przez ustawodawcę objęte zwolnieniem od

podatku dochodowego. Konsekwencją tego

jest fakt, że pracodawca – płatnik nie pobie-

ra od nich zaliczek na podatek dochodowy.

w celu realizacji zadań organizacji i jedno-

stek organizacyjnych działających na pod-

stawie przepisów odrębnych ustaw, lub

◗ przez organy (urzędy) władzy lub admini-

stracji państwowej albo samorządowej oraz

jednostki organizacyjne im podległe lub

przez nie nadzorowane, lub

◗ przez osoby pełniące funkcje obywatelskie,

o których mowa w art. 13 pkt 5 (tzn. oso-

by wykonujące czynności związane z peł-

nieniem obowiązków społecznych lub oby-

watelskich, bez względu na sposób powoły-

wania tych osób) w związku z wykonywa-

niem tych funkcji.

W związku ze zmianą przepisu art. 21 ust.

1 pkt 16, z dniem 1 stycznia 2003 r., niektó-

rzy pracownicy otrzymujący diety na podsta-

wie przepisów ustawowych, odbywający po-

dróż służbową, od dnia 1 stycznia 2003 r.

mieli opodatkowaną część diety. Przykłado-

wo dotyczyło to:

◗ pracowników Najwyższej Izby Kontroli (art.

78 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r.

o Najwyższej Izbie Kontroli; t.j. Dz.U. z 2001

r. nr 85, poz. 937 z późn. zm. – stanowi, że

pracownikowi nadzorującemu lub wykonują-

cemu czynności kontrolne, delegowanemu

służbowo do zajęć poza stałym miejscem pra-

cy, przysługują: zwrot kosztów podróży i za-

kwaterowania oraz diety na zasadach okre-

ślonych w odrębnych przepisach, z tym, że

dieta przysługuje w podwójnej wysokości),

◗ inspektorów izb obrachunkowych (art. 24

ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1992 r.

o regionalnych izbach obrachunkowych –

t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 55, poz. 77 z późn.

zm. – stanowi, że inspektorowi oraz osobie

nadzorującej czynności kontrolne przysłu-

guje dieta w podwójnej wysokości).

Jak wskazałam wyżej, 12 listopada 2003 r. zo-

stała uchwalona ustawa o zmianie ustawy o po-

datku dochodowym od osób fizycznych oraz

niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 202, poz.

1956). Ustawa ta zawiera zmianę art. 21 ust.

1 pkt 16, dotyczącą diet z tytułu podróży służbo-

wych. Jednak ma ona zastosowanie do docho-

dów osiągniętych począwszy od dnia 1 stycznia

2004 roku. Zatem rozwiązanie ustawowe nie

obejmuje diet wypłaconych na podstawie prze-

pisów ustawy w roku 2003, tj. diet wypłacanych

w ciągu jednego roku podatkowego.

Z powyższych względów zasadnym stało

się zaniechanie poboru podatku dochodo-

wego od osób fizycznych od różnicy pomię-

dzy kwotą diety z tytułu podróży służbowej

otrzymaną na podstawie odrębnych ustaw

a kwotą diety zwolnioną od podatku docho-

dowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16

u.p.d.o.f. w odniesieniu do 2003 r.

PRZYPOMINA

Przychodami ze stosunku pracy lub sto-

sunków pokrewnych są wszystkie

świadczenia, które otrzymuje pracow-

nik w związku z pozostawaniem w sto-

sunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Nie jest istotne, czy pracodawca pokry-

wa wypłatę tych świadczeń ze środków

własnych, czy też ze środków zgroma-

dzonych w zakładowym funduszu

świadczeń socjalnych.

Katalog przychodów (dochodów) zwolnio-

nych od podatku dochodowego jest zawarty

w art. 21 i art. 52 u.p.d.o.f. Należy jednak pod-

kreślić, iż znaczna część zwolnień przedmioto-

wych od podatku dochodowego związanych

z wszelkiego rodzaju świadczeniami ponoszo-

nymi przez pracodawcę na rzecz pracowników

została przez ustawodawcę – z dniem 1 stycz-

nia 2004 r. – w znaczący sposób ograniczona.

Poniżej zostaną omówione świadczenia pra-

cownicze, które w dalszym ciągu korzystają

z dobrodziejstwa zwolnienia od podatku do-

chodowego od osób fizycznych, jak również

zmodyfikowane od 1 stycznia 2004 r. przepisy

ustawy o podatku dochodowym od osób fizycz-

nych dotyczące świadczeń pozapłacowych.

PRZYPOMINA

Świadczenie otrzymane przez podatni-

ka, w sytuacji gdy spełniający świadcze-

nie uzyskał lub ma uzyskać w przyszłości

wzajemnie pewną korzyść majątkową –

nie jest nieodpłatnym świadczeniem.

Wydatki poniesione przez pracodawcę

i obejmujące wszelkiego rodzaju świadczenia

wypłacane pracownikom pracodawca w znacz-

PRACA I PODATKI

GAZETA PRAWNA NR 79 (1188) 22 KWIETNIA 2004

4 Świadczenia pozapłacowe Temat tygodnia

www.gazetaprawna.pl

Na podstawie art. 22 par. 1 pkt 1 ustawy

z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podat-

kowa (Dz.U. nr 137, poz. 926 z późn. zm.) mi-

nister finansów w przypadkach uzasadnionych

interesem publicznym lub ważnym interesem

podatników może zaniechać poboru podatku.

W omawianej sprawie minister finansów

skorzystał z tego ustawowego upoważnienia

i 17 marca 2004 r. wydał rozporządzenie

w sprawie zaniechania poboru podatku do-

chodowego od osób fizycznych od niektórych

dochodów (przychodów) (Dz.U. nr 47, poz.

454). Rozporządzenie ma właśnie na celu za-

niechanie poboru podatku dochodowego od

różnicy pomiędzy dietą z tytułu podróży służ-

bowej otrzymaną na podstawie odrębnych

ustaw, a dietą zwolnioną od podatku docho-

dowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 16 u.p.d.o.f.

Zaniechanie poboru podatku – zgodnie z par.

2 rozporządzenia – ma zastosowanie do do-

chodów (przychodów) uzyskanych od

1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2003 r.

Bardzo ważne jest, iż wydane rozporzą-

dzenie służy interesowi podatników, którzy

w związku z pełnieniem obowiązków służ-

bowych otrzymują diety nie na podstawie

przepisów wykonawczych, lecz na podsta-

wie ustaw.

dowego kwot otrzymywanych przez pracow-

ników za używanie samochodów dla po-

trzeb zakładu pracy w jazdach lokalnych.

Jednakże nadal pozostał art. 21 ust. 1 pkt 13

u.p.d.o.f., który stanowi, iż zwolnione od po-

datku dochodowego są ekwiwalenty pienięż-

ne za używane przez pracowników przy wy-

konywaniu pracy narzędzia, materiały lub

sprzęt, stanowiące ich własność. Stąd też

niektórzy eksperci prawa podatkowego wy-

ciągnęli wniosek, iż używanym przez pra-

cowników sprzętem może być samochód.

Jednakże Ministerstwo Finansów zaprote-

stowało przeciwko takiej interpretacji wska-

zując, iż pierwotny tekst ustawy o podatku

dochodowym od osób fizycznych, (opubli-

kowany w Dz.U. z 1991 r. nr 80, poz. 350)

także zawierał ww. niezależne od siebie tytu-

ły zwolnień przedmiotowych. Ustawodawca

nie powielał zatem zwolnienia, które mieści

się już w zakresie innego przepisu. Stąd nie

można uznać, iż zakres zwolnienia określo-

nego w pkt 22 mieści się w przepisie pkt 13.

W związku z tym skreślenie pkt 22 w art. 21

ust. 1 u.p.d.o.f. oznacza likwidację tego zwol-

nienia. Należy zauważyć też, iż od 1 stycznia

2004 r. świadczenia z tytułu kosztów używa-

nia pojazdów samochodowych na potrzeby

zakładów pracy w celu odbycia podróży służ-

bowej będą korzystały ze zwolnienia na mo-

cy art. 21 ust. 1 pkt 16 u.p.d.o.f. – stwierdza

Ministerstwo Finansów.

Należy dodać, iż 30 stycznia br. weszło

w życie rozporządzenie ministra gospodarki,

pracy i polityki społecznej z dnia 28 stycznia

2004 r. w sprawie szczegółowych zasad usta-

lania podstawy wymiaru składek na ubezpie-

czenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 14,

poz. 124). Zgodnie z jego przepisami, z pod-

stawy wymiaru składek na ubezpieczenia spo-

łeczne wyłączono, z mocą od 1 stycznia 2004

r., ryczałty za używanie do celów służbowych

samochodów lub innych środków lokomocji

niebędących własnością pracodawcy.

Dodatek za rozłąkę bez podatku

Ustawodawca przewidział również możliwość zwolnienia z podatku dodatku za

rozłąkę wypłacanego przez pracodawcę w ramach zakładowego układu zbioro-

wego pracy bądź regulaminu wynagradzania.

W art. 21 ust. 1 pkt 18 u.p.d.o.f. określo-

no, iż zwolniony od podatku dochodowego

jest dodatek za rozłąkę wypłacany pracow-

nikom czasowo przeniesionym – do wyso-

kości diet za czas podróży służbowej na ob-

szarze kraju, określonych w przepisach

w sprawie wysokości oraz warunków ustala-

nia należności przysługujących pracowniko-

wi zatrudnionemu w państwowej lub samo-

rządowej jednostce sfery budżetowej z tytu-

łu podróży służbowej na obszarze kraju.

Dodatek za rozłąkę i inne świadczenia wy-

płacane pracownikom czasowo przeniesio-

nym były określone w zarządzeniu ministra

pracy i polityki socjalnej z dnia 14 sierpnia

1990 r. w sprawie świadczeń dla pracowni-

ków czasowo przeniesionych (MP nr 32,

poz. 258 z późn. zm.). Zgodnie z zarządze-

niem, czasowo przeniesionym jest pracow-

nik, który wyraził zgodę na okresowe prze-

niesienie go do pracy na inny teren poza

miejscowość stałego zamieszkania (zakwa-

terowania).

Ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie

ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektó-

rych ustaw (Dz.U. nr 24, poz. 110) został wy-

kreślony art. 79 kodeksu pracy, który stanowił

podstawę dla ministra pracy i polityki socjal-

nej do określenia – w drodze zarządzenia – wy-

sokości dodatku za rozłąkę i innych świadczeń

dla pracowników czasowo przeniesionych.

Oznacza to, że od 2 czerwca 1996 r., tj.

od dnia wejścia w życie zmienionych przepi-

sów ustawy Kodeks pracy, minister pracy

i polityki socjalnej nie określa rodzaju

świadczeń oraz wysokości dodatku za rozłą-

kę pracowników czasowo przeniesionych,

a wszyscy pracodawcy, którzy są zaintereso-

wani zmianami w zakresie zasad i wysokości

przyznanych dodatków za rozłąkę i innych

świadczeń, tzw. rozłąkowych, mogą ich do-

konywać poprzez uregulowanie tych kwestii

w zakładowym układzie zbiorowym pracy

bądź regulaminie wynagradzania (art. 77 1

i art. 77 2 par. 2 kodeksu pracy).

Zgodnie z art. 11 powołanej wyżej usta-

wy z dnia 2 lutego 1996 r., przepisy zarzą-

dzenia ministra pracy i polityki socjalnej

z dnia 14 sierpnia 1990 r. zachowują moc

do czasu objęcia pracowników, których te

przepisy dotyczą i w zakresie przedmiotu

w nich unormowanego – postanowieniami

układu zbiorowego pracy lub innymi prze-

pisami.

W związku z powyższym zarówno pra-

cownicy objęci, jak i nie objęci układem

zbiorowym pracy lub regulaminem wynagra-

dzania, mogą korzystać ze zwolnienia, okre-

ślonego w art. 21 ust. 1 pkt 18 u.p.d.o.f.

w wysokości i w zakresie określonym w po-

wołanym zarządzeniu.

Podsumowując, zwolnieniem podatko-

wym objęta jest jedynie część tego świad-

czenia. Kwotę zwolnienia określa wysokość

diet za czas podróży służbowej pracowni-

ków, określonych rozporządzeniem mini-

stra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia

2002 r. w sprawie wysokości oraz warun-

ków ustalania należności przysługujących

pracownikowi zatrudnionemu w państwo-

wej lub samorządowej jednostce sfery bu-

dżetowej z tytułu podróży służbowych na

terenie kraju (Dz.U. nr 236, poz. 1990).

Stosownie do par. 9 ust. 1 tego rozporzą-

dzenia, od 2004 r. kwota diety (...) ulega

corocznie zmianie w stopniu odpowiadają-

cym planowanemu średniorocznemu

wskaźnikowi cen towarów i usług konsump-

cyjnych ogółem przyjętych w ustawie bu-

dżetowej za dany rok.

Od 1 marca 2004 r. wysokość diety za je-

den dzień krajowej podróży służbowej wyno-

si 21 zł (art. 25 ustawy budżetowej za rok

2004 z dnia 23 stycznia 2004 r. – Dz.U. nr

17, poz. 167).

PRZYPOMINA

Zwolnione od podatku dochodowego

są diety oraz kwoty stanowiące zwrot

kosztów otrzymywane przez osoby wy-

konujące czynności związane z pełnie-

niem obowiązków społecznych i oby-

watelskich – do wysokości nieprzekra-

czającej miesięcznie kwoty 2280 zł.

Ryczałty samochodowe

Warunki ustalania zwrotu kosztów używa-

nia pojazdów do celów służbowych określo-

ne zostały w rozporządzeniu ministra infra-

struktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie

warunków ustalania oraz sposobu dokony-

wania zwrotu kosztów używania do celów

służbowych samochodów osobowych, moto-

cykli i motorowerów niebędących własno-

ścią pracodawcy (Dz.U. nr 27, poz. 271).

Niestety, z dniem 1 stycznia br. wykreślo-

no pkt 22 ust. 1 art. 21 u.p.d.o.f., który był

podstawą do zwolnienia od podatku docho-

PRZYPOMINA

Kwoty ryczałtów za jazdy lokalne wy-

płacone od stycznia br. podlegają opo-

datkowaniu podatkiem dochodowym

od osób fizycznych. Nie nalicza się od

nich jednak składek na ubezpieczenia

emerytalne i rentowe.

Wolny od podatku jest dodatek za rozłą-

kę wypłacany pracownikom czasowo

przeniesionym do wysokości diet za czas

podróży służbowej na obszarze kraju.

Wysokość diety za jeden dzień krajowej

podróży służbowej wynosi 21 zł.

EKSPERT WYJAŚNIA

Renata Kabas-Komorniczak, doradca podatkowy w Instytucie Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy, Sp. z o.o. w Warszawie

Jak są opodatkowane świadczenia pozapłacowe

Jakie zasady obowiązują w za-

kresie opodatkowania świadczeń

tzw. pozapłacowych ponoszonych

przez pracodawcę na rzecz pracowni-

ka?

Ustawa o podatku dochodowym od osób

fizycznych zawiera bardzo szeroką definicję

przychodu ze stosunku pracy. Co do zasady,

wszelkie świadczenia związane ze stosunkiem

pracy podlegają opodatkowaniu. Poza wyna-

grodzeniem zasadniczym, przychodem są

również wszelkiego rodzaju wypłaty pienięż-

ne, takie jak: wynagrodzenia za godziny nad-

liczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody,

ekwiwalenty za niewykorzystany urlop

i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy

ich wysokość została z góry ustalona, a po-

nadto świadczenia pieniężne ponoszone za

pracownika. Poza świadczeniami pieniężny-

mi przychodem jest także wartość innych nie-

odpłatnych świadczeń lub świadczeń częścio-

wo odpłatnych. Katalog rodzajów świadczeń

stanowiących przychody ze

stosunku pracy jest katalo-

giem przykładowym, co ozna-

cza, iż każde świadczenie uzy-

skane przez podatnika pozo-

stające w związku z jego sto-

sunkiem pracy będzie wiązało

się z powstaniem obowiązku

podatkowego w zakresie po-

datku dochodowego od osób

fizycznych.

Jednakże część świadczeń związanych ze

stosunkiem pracy znalazło się w katalogu

zwolnień przedmiotowych od podatku do-

chodowego. Liczba tych zwolnień uległa

z początkiem roku znacznemu uszczupleniu.

Jakie obowiązki spoczywają na

pracodawcy w zakresie opodatko-

wania świadczeń niepieniężnych pono-

szonych na rzecz pracownika?

Obowiązki pracodawcy są analogiczne

jak w przypadku świadczeń pieniężnych.

Zostały one bowiem zrówna-

ne z przychodami ze stosunku

pracy. Najpierw należy ustalić

wartość takiego świadczenia

niepieniężnego. Jeśli przed-

miotem świadczenia niepie-

niężnego są rzeczy lub usługi

wchodzące w zakres działal-

ności pracodawcy, wartość

pieniężną tego typu świadczeń

przekazywanych w naturze

przysługujących pracownikom na podstawie

odrębnych przepisów, ustala się według

przeciętnych cen stosowanych wobec in-

nych odbiorców. Wartość pieniężną innych

nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń

częściowo odpłatnych ustala się według na-

stępujących zasad:

◗ jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi

wchodzące w zakres działalności gospodar-

czej pracodawcy – według cen stosowanych

wobec innych odbiorców,

◗ jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi za-

kupione – według cen zakupu,

◗ jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostęp-

nienie lokalu lub budynku – według równo-

wartości czynszu, jaki przysługiwałby w ra-

zie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub

budynku,

w pozostałych przypadkach – na podstawie

cen rynkowych stosowanych przy świadcze-

niu usług lub udostępnianiu rzeczy lub pra-

wa tego samego rodzaju i gatunku,

z uwzględnieniem w szczególności ich sta-

nu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca

udostępnienia.

Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne,

przychodem podatnika jest różnica pomię-

dzy wartością tych świadczeń, a odpłatnością

ponoszoną przez podatnika.

Po ustaleniu wartości świadczenia, zakład

pracy ma obowiązek pobrać zaliczkę na po-

datek dochodowy. Co do zasady, kwoty zali-

czek podlegają zmniejszeniu o składki na

◗

GAZETA PRAWNA NR 79 (1188) 22 KWIETNIA 2004

PRACA I PODATKI

Temat tygodnia Świadczenia pozapłacowe 5

www.gazetaprawna.pl

Lepsza kwatera czy hotel?

Opłacenie przez pracodawcę kosztów zakwaterowania pracownika w hotelu czy

kwaterze prywatnej będzie podlegało zwolnieniu z podatku. Niestety, w tym przy-

padku limitowaniu podlega zwolnienie w stosunku do zakwaterowania w kwate-

rach prywatnych.

Zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust.

1 pkt 19 lit. b) u.p.d.o.f., dotyczy tylko pracow-

ników zamieszkałych w innej miejscowości niż

ta, w której położony jest zakład pracy i nie-

mających prawa do odliczenia kosztów uzy-

skania przychodów ze stosunku pracy oraz

stosunków pokrewnych, w podwyższonej wy-

sokości. Jeżeli więc podatnik korzysta z wyż-

szych kosztów uzyskania przychodów na pod-

stawie art. 22 ust. 2 pkt 3 i 4 u.p.d.o.f., traci

prawo do korzystania ze zwolnienia. Pracow-

nik może natomiast korzystać ze zwolnienia

z opodatkowania świadczeń na zakwaterowa-

nie, gdy koszt uzyskania przychodu jest obli-

czany na podstawie art. 22 ust. 2 pkt

1 i 2 u.p.d.o.f., tzn. gdy:

◗

2247/99, niepublikowany). W uzasadnieniu

sąd podkreślił, iż zarówno w prawie pracy, jak

i w ustawie o podatku dochodowym od osób fi-

zycznych rozróżnia się stosunek pracy i stosu-

nek służbowy. Przenosząc powyższe na treść

art. 21 ust. 1 pkt 14 u.p.d.o.f., zasadny – zda-

niem sądu – jest pogląd, iż zapis ten dotyczy

wyłącznie kwot otrzymywanych przez osoby fi-

zyczne, których związek z pracodawcą określa

stosunek służbowy. Dodatkowym argumentem

jest fakt, iż kodeks pracy nie zna pojęcia „prze-

niesienie służbowe”. Pojęcie „przeniesienie”

występuje natomiast w ramach stosunku służ-

bowego i jest regulowane w art. 51 ustawy

z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej

(Dz.U. z 1999 r., nr 49, poz. 483 z późn. zm.),

w art. 40 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r.

o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j.

Dz.U. z 1997 r. nr 10, poz. 55 z późn. zm.), czy

w art. 36 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji

(Dz.U. nr 30, poz. 179 z późn. zm.).

Dlatego też – w opinii sądu – wyodrębnie-

nie przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 pkt

1 u.p.d.o.f. w źródłach przychodu: stosunku

służbowego, wynikającego z ustaw zwanych

pragmatykami służbowymi, oraz stosunku

pracy, regulowanego przepisami kodeksu

pracy, powoduje, iż zwolnienie od podatku

dochodowego określone w art. 21 ust. 1 pkt

14 u.p.d.o.f., dotyczące kwot otrzymanych

przez pracowników w związku z przeniesie-

niem służbowym, nie ma zastosowania do

pracowników zatrudnionych na podstawie

stosunku pracy uregulowanego przepisami

kodeksu pracy.

Z treści art. 21 ust. 1 pkt 19 wynika, że rów-

nież zwolniona od podatku dochodowego jest

wartość świadczeń ponoszonych przez praco-

dawcę z tytułu zakwaterowania pracowników w:

◗ hotelach pracowniczych,

◗ kwaterach prywatnych wynajmowanych na

cele zbiorowego zakwaterowania – do wyso-

kości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty

500 zł.

Należy zauważyć, iż przepisy, na mocy któ-

rych została zwolniona od podatku dochodo-

wego wartość świadczeń ponoszonych przez

pracodawcę na rzecz pracowników z tytułu za-

kwaterowania tych pracowników, posługują się

pojęciami, które nie zostały prawnie zdefinio-

wane. Przez hotel pracowniczy – w rozumieniu

przepisu art. 21 ust. 1 pkt 19 u.p.d.o.f. – należa-

łoby rozumieć taki budynek mieszkalny, w któ-

rym znajdują się lokale mieszkalne przeznaczo-

ne dla pracowników i lokalami tymi pracodaw-

ca może rozporządzać na rzecz swoich pracow-

ników. Nie powinno mieć przy tym znaczenia,

kto ten hotel faktycznie prowadzi – czy praco-

dawca, czy też podmiot, któremu pracodawca

powierzył jego prowadzenie. Nie ma też zna-

czenia, do kogo należy budynek, w którym ho-

tel jest prowadzony. Pojęcie zakwaterowania

pracowników w kwaterach prywatnych wynaj-

mowanych na cele „zbiorowego zakwaterowa-

nia”, jakiego używa ustawa o podatku docho-

dowym od osób fizycznych, dotyczy kwater

prywatnych będących zarówno całymi miesz-

kaniami, jak i pomieszczeniami. Wynajmowa-

nie na cele zbiorowego zakwaterowania ozna-

cza, że kwatera prywatna musi być przez praco-

dawcę przeznaczona do wykorzystywania

w tym samym czasie przez więcej niż jednego

pracownika. Nie mogą to być kwatery przezna-

czone do indywidualnego użytku pracownika.

Jednocześnie nie ma znaczenia, że z kwatery

przeznaczonej na cele zbiorowego zakwatero-

wania w danym momencie korzysta tylko jeden

pracownik, na co zwrócił uwagę Paweł Ryba-

czyk („Doradztwo podatkowe” 1997/6/13).

Zwolnione od podatku dochodowego są

również kwoty otrzymywane przez pracowni-

ków z tytułu zwrotu kosztów przeniesienia

służbowego oraz zasiłków na zagospodarowa-

nie i osiedlenie w związku z przeniesieniem,

do wysokości 200 procent wynagrodzenia na-

leżnego za miesiąc, w którym nastąpiło prze-

niesienie, o czym stanowi art. 21 ust. 1 pkt 14

u.p.d.o.f.

Natomiast w myśl art. 22 ust. 2 pkt

3 i 4 u.p.d.o.f. koszty uzyskania przychodów

z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy,

spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy na-

kładczej, w przypadku gdy (...):

◗ miejsce stałego lub czasowego zamieszkania

podatnika jest położone poza miejscowością,

w której znajduje się zakład pracy, a podatnik

nie uzyskuje dodatku za rozłąkę – wynoszą

127 zł 82 gr miesięcznie, a za rok podatkowy

łącznie nie więcej niż 1533 zł 84 gr,

◗ podatnik uzyskuje przychody równocześnie

od więcej niż jednego zakładu pracy, a miej-

sce stałego lub czasowego zamieszkania po-

datnika jest położone poza miejscowością,

w której znajduje się zakład pracy i podatnik

nie uzyskuje dodatku za rozłąkę – nie mogą

przekroczyć łącznie 2300 zł 94 gr za rok po-

datkowy.

Tak więc zwolniona od podatku dochodowe-

go jest jedynie wartość świadczeń ponoszonych

przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pra-

cowników w kwaterach prywatnych wynajmo-

wanych na cele zbiorowego zakwaterowania do

wysokości nieprzekraczającej 500 zł miesięcz-

nie. Jeżeli zakwaterowanie pracownika wynio-

sło więcej niż 500 zł miesięcznie, wówczas nad-

wyżka – jako dochód pracownika ze stosunku

pracy lub stosunków pokrewnych – podlega

opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

miesięczna kwota odliczeń wynosi 102 zł 25

gr, a za rok podatkowy nie więcej niż 1227 zł,

a podatnik uzyskuje przychody od jednego

zakładu pracy,

kwota odliczeń nie przekracza łącznie 1840

zł 77 gr za rok podatkowy, jeżeli podatnik

uzyskuje przychody równocześnie od więcej

niż jednego zakładu pracy.

W odniesieniu do kwestii przeniesienia pra-

cownika istotny pogląd wyraził Naczelny Sąd

Administracyjny (NSA), który stwierdził, iż

kwota stanowiąca zwrot kosztów przeniesienia

pracownika zatrudnionego na podstawie umo-

wy o pracę do pracy na stałe do innej miejsco-

wości oraz kwota rekompensująca pracowniko-

wi koszty wynajmu lokalu mieszkalnego

w związku z takim przeniesieniem nie są wol-

ne od podatku dochodowego od osób fizycz-

nych (wyrok NSA w Katowicach, I Sa/Ka

Zwrot kosztów dojazdu do pracy

Z możliwości zwolnienia z podatku korzystają także podatnicy, którzy otrzymali

zwrot kosztów dojazdu do pracy, ale tylko, gdy podstawę ponoszenia przez pra-

codawcę tych kosztów stanowi ustawa.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 112 zwolniony od

podatku dochodowego jest zwrot kosztów do-

jazdu pracownika do zakładu pracy, jeżeli obo-

wiązek ponoszenia tych kosztów przez zakład

pracy wynika wprost z przepisów innych ustaw.

Istotny pogląd w kwestii tego, czy należy się

zwrot kosztów dojazdu do pracy, wyraził NSA

w Krakowie w wyroku z 23 kwietnia 1998 r. (I

SA/Kr 1147/97, niepublikowany). Sprawa do-

tyczyła zwrotu kosztów dojazdu do pracy sę-

dziego. Sąd stwierdził, iż z punktu widzenia

art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f., zwrot kosztów dojazdu

do pracy, o którym mowa w art. 75 par. 2 usta-

wy o ustroju sądów powszechnych, jest świad-

czeniem nieodpłatnym. W uzasadnieniu sąd

podniósł, iż kodeks pracy w dziale trzecim re-

guluje nie tylko wynagrodzenia za pracę, lecz

i inne świadczenia. Tym innym świadczeniem

jest też zwrot kosztów dojazdu do pracy, o któ-

rym mowa w art. 75 par. 2 ustawy o ustroju są-

PRZYPOMINA

Wartość świadczeń ponoszonych przez

pracodawcę na zakwaterowanie pracow-

ników w hotelach pracowniczych nadal

korzysta w pełni z dobrodziejstwa zwol-

nienia od podatku dochodowego.

ubezpieczenie społeczne, chyba że zostały

wyłączone z „oskładkowania” na podstawie

odrębnych przepisów.

Jak się przedstawia kwestia opo-

datkowania świadczeń pozapła-

cowych VAT?

Opodatkowaniu VAT podlega – zgodnie

z art. 2 ust. 3 ustawy o VAT – przekazanie

przez podatnika towarów oraz świadczenie

usług na potrzeby osobiste podatnika, wspólni-

ków, udziałowców, akcjonariuszy, członków

spółdzielni i ich domowników, członków orga-

nów stanowiących osób prawnych, członków

stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez

niego pracowników oraz byłych pracowników.

Jeśli więc pracodawca, który jest płatnikiem

VAT, przekazuje swoim pracownikom towary

lub świadczy na ich rzecz usługi, powinien te

czynności zaewidencjonować jako przedmiot

opodatkowania. Obowiązek ten związany jest

też z byłymi pracownikami niezależnie od te-

go, jak długo trwał stosunek pracy i kiedy ustał.

Od tej zasady opodatkowania podatkiem

VAT nieodpłatnych świadczeń, przepisy

przewidują wyjątki. W par. 67 ust. 1 pkt 1 lit.

l) rozporządzenia ministra finansów z 22

marca 2002 r. w sprawie wykonania niektó-

rych przepisów ustawy o podatku od towa-

rów i usług (Dz.U. nr 27, poz. 268 z późn.

zm.) zwolniono z VAT usługi związane z wy-

poczynkiem oraz nieodpłatne świadczenia

okolicznościowe, świadczone przez zakłady

pracy na rzecz pracowników i ich rodzin oraz

innych osób, jeżeli te usługi i świadczenia są

finansowane, co najmniej w 30 proc. z fundu-

szy specjalnych, tworzonych na podstawie

odrębnych przepisów. Do takich funduszy

zalicza się m.in. zakładowy fundusz świad-

czeń socjalnych. Również nieodpłatne świad-

czenia okolicznościowe, takie jak upominki

z okazji świąt, paczki dla dzieci, są zwolnio-

ne z VAT, jeśli źródłem ich finansowania, co

najmniej w 30 proc. są fundusze specjalne.

Zasadą jest, iż nie podlegają VAT towary

przekazane pracownikom, jeśli obowiązek

przekazania świadczenia wynika z przepisów

prawa, np. na mocy par. 67 ust. 1 pkt 1 lit. f)

wskazanego wyżej rozporządzenia w sprawie

wykonania niektórych przepisów ustawy

o VAT, zwolniona z VAT jest sprzedaż posił-

ków profilaktycznych.

Artykuł 7 ust. 3 ustawy o VAT zwalnia od

podatku VAT czynności przekazania towa-

rów i świadczenia usług na potrzeby osobiste

pracowników, w przypadku gdy podatnik nie

pomniejszył podatku należnego o kwotę po-

datku naliczonego przy zakupie lub imporcie

towarów przekazanych lub zużytych w ra-

mach tych czynności.

Czy nowa ustawa o VAT, która

wchodzi w życie z dniem 1 maja

br., dokonuje zmian w zakresie opodat-

kowania podatkiem VAT świadczeń po-

zapłacowych ponoszonych na rzecz

pracowników?

Nowe uregulowania w zakresie przekazy-

wania świadczeń pozapłacowych na rzecz

pracowników zawarte w ustawie z dnia 11

marca 2004 r. o podatku od towarów i usług

(Dz.U. nr 54, poz. 535) różnią się w sposób

istotny w stosunku do uregulowań obecnej

ustawy o VAT. Po dniu 1 maja 2004 r. opo-

datkowaniu będzie podlegać przekazanie

przez podatnika (np. pracodawcę) towarów

należących do jego przedsiębiorstwa na cele

inne niż związane z prowadzonym przez nie-

go przedsiębiorstwem, w szczególności:

◗ przekazanie lub zużycie towarów na cele

osobiste podatnika lub jego pracowników,

w tym byłych pracowników, wspólników,

udziałowców, akcjonariuszy, członków spół-

dzielni i ich domowników, członków orga-

nów stanowiących osób prawnych, człon-

ków stowarzyszenia, a także

◗ wszelkie inne przekazanie towarów bez wy-

nagrodzenia, w szczególności darowizny.

Jednakże takie przekazanie będzie podle-

gało opodatkowaniu tylko wówczas, jeżeli po-

datnikowi przysługiwało prawo do obniżenia

kwoty podatku należnego o kwotę podatku

naliczonego od tych czynności, w całości lub

w części. Oznacza to, że:

◗ jeżeli podatnikowi obiektywnie nie przysłu-

giwało prawo do odliczenia (np. ze względu

na fakt, iż przekazywany towar nie stanowił

kosztu uzyskania przychodu w rozumieniu

podatku dochodowego dla pracodawcy

bądź nabycie towaru udokumentowane zo-

stało paragonem), wówczas taka czynność

nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT;

w obecnym stanie prawnym byłaby to czyn-

ność zwolniona z VAT (wiązało się to z wy-

kazaniem obrotu zwolnionego),

◗ jeżeli podatnikowi przysługiwało odliczenie

(niezależnie od tego czy z niego skorzystał

czy nie) – przekazanie to zawsze będzie

podlegać opodatkowaniu VAT.

Rozmawiała Aneta Mościcka

◗

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: