Slajd 1: Prezentacja na temat zachowań agresywnych
Slajd 2: cytat Martina Luther King (urodzony w USA, 1929-1968, pastor baptystyczny, działacz na rzecz równouprawnienia, zniesienia dyskryminacji rasowej szczególnie w stosunku do Murzynów, laureat pokojowej Nagrody Nobla)
Slajd 3: Na początku wyjaśnię co włąściwie oznacza słowo "agresja". Według Internetowej Encyklopedii PWN: agresja to [łac.], psychol. działanie (fiz., słowne, symbol.) zmierzające do spowodowania szkody, wyrządzenia krzywdy fizycznej lub psychicznej, skierowane na inną osobę, przedmiot lub siebie samego (samoagresja); także zamiar takiego działania lub względnie trwała tendencja do takich działań
Slajd 4: Ponadto na temat agresji wypowiadali się także tacy autorzy jak Ranschburg czy Aronson. I tak wg Ranschburg 'a (psycholog i psychiatra z Budapesztu): „Agresją nazywamy każde zamierzone działanie – w formie otwartej lub symbolicznej – mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu.”
A wg Aronson’a (amerykański psycholog, autor Człowiek istota społeczna i innych podręczników psych. Społecznej) definicja ta brzmi następująco: „Agresja jest to zamierzone działanie mające na celu wyrządzenie krzywdy lub spowodowanie przykrości. Działanie to może być fizyczne lub słowne. Jest ono agresją niezależnie od tego, czy osiąga swój cel, czy nie.(…) Liczy się intencja.”
Jak widzimy, definicje te są do siebie zbliżone, przede wszystkim w każdej z nich jest zawarty aspekt zamierzenia wyrządzenia owej krzywdy, intencji sprawienia bólu i przykrości. Osoba przejawiająca agresję z jakiegoś powodu chce użyć przemocy wobec drugiej osoby, nie jest ważny nawet rezultat – czy faktycznie tej osobie się udało osiągnąć zamierzony cel. Aronson w swej książce przytacza przykład tego aspektu spostrzegania agresji: jeśli rozwścieczony znajomy rzuci butelką od piwa w Twoją strone a ty się uchylisz dzięki czemu butelka chybi celu, to mimo wszystko jest to akt agresji. Na tej samej zasadzie jeśli pijany kierowca nieumyślnie potrąci cię kiedy będziesz próbował przejść przez jezdnię to nie jest to akt agresji mimo iż wyrządził ci znacznie większą krzywdę niż butelka która chybiła.
Slajd 5: Zachowania agresywne możemy podzielić na agresję:
Wrogą - akt agresji poprzedzony uczuciem gniewu, którego celem jest zadanie bólu lub zranienie
Instrumentalną - akt agresji służący osiągnięciu innego celu poza zadaniem bólu czy zranieniem
Przykład:
Slajd 6: w swojej książce Aronson zadaje sobie pytanie czy Agresja jest wrodzona czy wyuczona?
o Wg T. Hobbes (ur. 1558-1679, angielski filozof, Lewiatan, 1651)– człowiek w swym naturalnym stanie jest bestią, jedynie zmuszając go do przestrzegania prawa i porządku społecznego możemy okiełznać naturalny instynkt popychający go do agresji.
o Wg J. J. Rousseau (1762, szwajcarski pisarz tworzący w języku francuskim, filozof i pedagog, autor koncepcji swobodnego wychowania. ur.1712-1778) – koncepcja „szlachetnego dzikusa”; ludzie są z natury istotami łagodnymi i dobrymi, to społeczeństwo przez swe restrykcje wyzwala w nich wrogość i agresywność.
o Wg Z. Freud (filozof, twórca psychoanalizy, 1856-1939)– ludzie rodzą się z instynktem życia i równie potężnym instynktem śmierci prowadzącym do agresywnych działań.
Slajd 7:
Kryteria grupowania zachowań agresywnych wg Ranschburga
1) Moralna treść zachowania
- agresja społeczna – agresja niszcząca, przeciwko społeczności
- agresja prospołeczna – służąca interesom jednostki i społęczeństwa (kara zastosowana przez nauczyciela z przesłanką socjalizacyjną, w trosce o zdrowy harmonijny rozwój ucznia)
2) Agresja jako narzędzie/cel
- agresja instrumentalna – służy osiągnięciu pewnych określonych przez jednostkę celów(dziecko które uderzy i szarpie kolegę aby odebrać mu zabawke)
- agresja afektywna – służy zadania komuś bólu/przykrości ze względu na własne wew. pobudki, nie związana z żadnymi innymi korzyściami (dziecko które uderzy drugie dziecko z powodu złości że to ono dostało lepszą zabawkę)
3) Charakter atakujący/obronny
- agresja atakująca:
• Agresje wewnątrzgatunkowe – między samcami o samicę
• Agresje międzygatunkowe – między różnymi gatunkami o pożywienie (agresja łupieżcza)
- agresja obronna
• Agresja samca na swoim terytorium
• Agresja samicy w obronie potomstwa
• Agresja samoobrony
wszystkie 3 rodzaje agresji obronnej poprzedzane są próbą ucieczki, która po zbliżeniu się obcego organizmu w rozpaczliwy atak.
Slajd 8: Teraz chciałabym wspomnieć o stosunku do agresji Zygmunta Freuda
Początkowo uważał on że:
Agresja – mechanizm instynktowny, wywołana zawsze przez okoliczności zewnętrzne, w kierunku środowiska
Natomiast w późniejszym czasie zmienił swój pogląd. Wtedy zmienił swoją teorię na następującą:
Agresja – Instynkt życia i śmierci; wywołana przez okoliczności wewnętrzne (niezależne od otoczenia), skierowana przeciw „ja”.
Slajd 9:
Agresja – instynkt czy wpływ zachowania?
o J.P. Scott (behawiorysta)– nie istnieje wrodzona potrzeba do walki: organizm nie dozna żadnej fizjologicznej ani psychicznej szkody w wyniku nieprzejawiania agresji.
o K. Lorenz (austriacki zoolog i ornitolog, twórca nowoczesnej etologii, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii w 1973 roku. Studiował zachowanie zwierząt, zwłaszcza zjawisko wdrukowania u gęsi gęgawy. )– obserwacja zachowania pielęgnic rycerskich (agresywne ryby tropikalne)
o R. Lore (psycholog ze stanów zjedn.) i L. Schultz - agresja wśród kręgowców pełni funkcję przystosowawczą.
Slajd 10:
o Na agresję mają wpływ:
- wrodzone popędy
- opanowane sposoby kontroli zachowania
- cechy sytuacji społecznej
Wniosek:
Naturą agresji jest nie tylko instynkt.
Wpływ na zachowanie agresywne mają także czynniki społeczne i sytuacje, które modyfikują nasilenie i sposób przejawiania
Slajd 11:
Użyteczność agresji w przetrwaniu
o K. Lorenz (austriacki lekarz, zoolog i etolog, )– agresja jest „istotnym elementem organizacji instynktów chroniącej życie.”
o S. Washburn (antropolog) i D. Hamburg (psychiatra) – zdobywanie pokarmu i reprodukcja w obrębie grupy małp – postawa agresywna umożliwia zdobycie pożywienia a także dominację w stadzie, postawa agresywna która powoduje dominację w grupie pozwala na osiąganie wielu przywilejów takich jak dostępność wielu samic do reprodukcji otraz większą ilość pożywienia.
o P. Kropotkin (rosyjski uczony i rewolucjonista, Dylemat więźnia )– wartość współdziałania i wzajemnej pomocy – współdziałanie takie jak np. mrówek, pszczół czy termitów ma duże znaczenie w przetrwaniu.
o E. Aronson – aronson sugeruje ze agresja w dzisiejszych czasach nie ma funkcji przetrwania. Zauważył on że:
Slajd 12:
Przyczyny agresji
o Procesy neuronalne i chemiczne
n Jądro migdałowate – w korze mózgowej, wiąże się z agresywnym zach. zarówno u ludzi jak i u zwierząt. Drażnienie tego miejsca powoduje agresję osobników łagodnych, gdy blokuje się aktywność neuronową, agresja znika u os. agresywnych. Wpływ jądra migdałowatego na agresję może być modyfikowany przez społeczeństwo, otoczenie.
n Testosteron – agresywne działania podwyższa poziom testosteronu a także wysoki poziom testosteronu powoduje zachowania agresywne.
n Alkohol, narkotyki – osłabiaja nasze zahamowania wobec czynów potępianych przez społeczeństwo w tym aktów agresji. Alkohol jednak wcale nie musi powodować agresji.
o Ból i dyskomfort, gdy nie ma dokąd uciec prawie zawsze powoduje atak, przeprowadzono eksperyment na studentach, gdzie trzymali rękę w b.zimnej wodzie – wzrost aktów agresji wobec innych studentów; upał też powoduje agresję.
o Frustracja – główny czynnik powodujący agresję
n Eksperyment R. Bakera, T. Dembo, K. Lewina – pokazywali dzieciom pokój pełen zabawek którymi nie wolno im było się bawić.. Stały one za drucianą siatką i patrzyły z nadzieją na zabawę ciekawymi zabawkami, ale nie mogły ich dosięgnąć. Po długim czasie pozwolono dzieciom się bawić. 1 grupa mogła bawić się zabawkami od począku. Dzieci sfrustrowane niszczyły zabawki które w końcu dostały.
n Nasilenie frustracji – frustracja jest tym większa gdy cel jest blisko a coś/ktoś przeszkadza w dążeniu do niego. Gdy jest to niespodziewana i nieuzasadniona przeszkoda to agresja tym bardziej rośnie
o Społeczne uczenie się
n Obecność „agresorów” - obecność przedmiotów kojarzonych z agresją wzmaga pojawianie się aktów agresji
n Stereotypy i uprzedzenia –
n Środki masowego przekazu – tv odgrywa poważną rolę w procesie socjalizacji dziecka. Im więcej przemocy jest w oglądanej tv tym większe skłonności do agresji wykazują dzieci oglądające ten program.
o Pragnienie zwrócenia uwagi społeczeństwa poprzez np. manifestacje przeciwko sytuacjom niepożądanym i nieodpowiednim wg osoby stosującej przemoc. Działa ona na rzecz dobra społecznego.
Slajd 13:
Agresja w środkach masowego przekazu
o Wpływ na dzieci – oglądanie programów\ przepełnionych przemocą skutkuje agresją nawet w późniejszym życiu
o Wpływ na dorosłych – np.w czasie zbliżającym się do meczu bokserskiego i tydzień po, wskaźnik zabójstw wzrastał.
o Znieczulający efekt oglądania przemocy w środkach masowego przekazu – częste stykanie się z przykrymi i nieprzyjemnymi zdarzeniami w tv ma zwykle znieczulajacy wpływ na wrazliwość w stos. Do tych zdarzeń.
Slajd 14:
Przyczyny nasilenia tendencji agresywnych w wyniku kontaktu z przemocą w mediach
o Osłabienie norm nakazujących kontrolę agresywnych impulsów
o Dostarczenie pomysłów, jak ujawnić własną agresję
o Lepsze uświadamianie sobie własnej złości i szybsze uruchomienie działań agresywnych
o Łatwiejsza akceptacja aktów przemocy
Slajd 15:
Uczucie gniewu i agresja w procesie rozwoju dziecka
0-5 m-c ż. – działanie celem samym w sobie (brak agresji)
5-7 m-c ż. – sięganie po przedmioty w polu widzenia; brak zachowania pierwotnego zamiaru osiągnięcia celu. (brak agresji) gdy dziecko sięga po przedmiot a na jego drodze postawimy zabawkę to najprawdopodobniej dziecko zapomni o swoim celu i zajmie się zabawką. 7 m-c ż. – 2 r.ż.– Przeszkoda w osiągnięciu celu – nieukierunkowany gniew trwający jednak dość krótko, brak zdolności zachowania gniewu (zarty mamy)
2 r.ż. i później– coraz bardziej świadome wybuchy gniewu, wyraźniej skierowane przeciwko komuś/czemuś.
Wiek przedszkolny – agresja wymierzana przeciw rodzicom w formie niedotrzymywania wyuczonych norm higienicznych ponieważ są wg psychoanalizy Freuda w okresie analnym– agresja analna.
Wiek szkolny – różne akcje odwetowe – np. strajk głodowy (świadomy i nieświadomy)
Hipoteza frustracji-agresji – frustracja prowadzi do tendencji agresywnej, a gniew pojawia się, gdy nie ma możliwości otwartej agresji.
Nie zapominajmy, że nie każda agresja ma charakter negatywny!
Slajd 16:
Więcej o gniewie i agresji wśród dzieci
- Dziecko frustruje tylko ta przeszkoda, której pod wpływem cech własnej osobowości przypisuje większe znaczenie. Czyli gdy dziecko nie przywiązuje dużej wagi do pewnych zdarzeń które przeszkadzają mu w osiąganiu celu to nie reaguje na nie gniewem. Jednak jeśli frustracja często się powtarza to próg frustracji może się obniżyć. Gniew występujący wskutek frustracji może przejawiać się nie tylko w formie agresji.
- Przeniesienie agresji, np. agresja symboliczna – gniew którego jednostka nie może okazać w sposób otwrty w stos. Do pierwotnego celu, szuka innej drogi ujścia. np. „wyżycie się” na osobach niewinnych (przykład ojca który zbesztany przez przełożonego i czepia się domowników potem)
- Modele identyfikacyjne: władza społeczna (symbole statusu, sława, autorytet i identyfikacja płciowa) i rola uzupełniająca (w kierunku tej os. skierowana jest większość działań i oczekiwań dziecka)
- Postawy wychowawcze i ich wpływ na agresję u dzieci:
- postawa ciepła pobłażliwa – rodzice kochający, normy które stosują są elastyczne i dopasowywane do sytuacji i osobowości dziecka. Dziecko jest pozytywnie nastawione do otoczenia, jest aktywne, ambitne, przyjacielskie, twórcze. Dziecka ma ograniczoną ilość frustracji więc nie ma tak dużo powodów do agresji. Czasami agresja może być akceptowana i dziecko ją okazuje bo ma przyzwolenie rodziców, nie boi się konsekwencji,
- postawa zimna pobłażliwa – rodzice nie interesują się dzieckiem. Lęk przynależności i otwarte zachowanie agresywne często prowadzą dzieci do gangów młodzieżowych
- postawa ciepła ograniczająca – rodzice silnie kochający dziecko, zbyt opiekuńczy, dziecko jest surowo karane, otwarta agresja w domu surowo zabroniona. Dziecko ukrywa więc uczucie antypatii w stos. Do rodziców i rozwija ja w formę lękową. Zdarza się że agresja poza domem (no gdy syn wdaje się w bójki z kolegami) jest akceptowana a nawet rodzice okazują dumę z syna który zachowuje się jak mężczyzna. Powoduje to wzrost okazywanej agresji. Kiedy jednak żadna forma agresji nie jest aprobowana, dziecko z powodu lęku przed poczuciem winy nie będzie miało możliwości agresji nawet w fantazji, pojawiają się symptomy lękliwości.
- Postawa zimna ograniczająca – rodzice odtrącają dziecko, ograniczają kontakty, ale surowo każą za agresje i inne nieposłuszeństwa. Dziecko reaguje tendencją do agresywności ale nie ma możliwości otwartej agresji. Rodzice wpajają że wszystko robią dla dobra dziecka, a ono nie rozumie tego i czuje poczucie winy z powodu tej niewdzięczności, co powoduje agresję skierowaną na samego siebie.
Slajd 17:
Przemoc, pornografia i akty agresji wobec kobiet
o Przemoc w formie gwałtu – często spotykanym zjawiskiem jest gwałt na randce – osoby znajome popełniają gwałt na osobie którą już znają. Wynikiem może być brak przyjęcia słowa „nie” wypowiedzianego przez kobietę kierując się stwierdzeniem że kobieta mówiąc „nie” myśli „tak”.
o Pornografia nie prowadzi
do zachowań agresywnych. Błędne jest założenie że oglądanie filmów pornograficznych może zwiększyć liczbę gwałtów
o Pornografia + przemoc prowadzi
do zachowań agresywnych. Oglądanie filmów pornograficznych połączonych z przemocą powoduje większą akceptację seksualnej przemocy wobec kobiet, skłonność do wiary w mit gwałtu – kobiety prowokują do gwałtu bo lubią być gwałcone.
Slajd 18:
Jak zmniejszać agresję?
o Katharsis – psychoanalityczna koncepcja Freuda - uwalnianie nagromadzonej agresji poprzez rozładowanie energii, które ma obniżyć prawdopodobieństwo wystąpienia podobnych działań agresywnych w przyszłości
Slajd 19:
W myśl koncepcji katharsis…
o Niektóre sposoby pozbywania się agresji:
n Uczestniczenie w fizycznych formach aktywności - sport
n „Agresja w wyobraźni” - wyobrażanie sobie siebie samego w sytuacjach agresywnych.
n Podejmowanie bezpośrednich zachowań agresywnych- akty agresji i przemocy wobec innych osób
o Po rozpatrzeniu w/w sposobów okazuje się, że:
n Uczestnictwo w rywalizacji sportowej a także kibicowanie nie zmniejsza agresywności, a nawet ją czasowo nasila
n „Agresja w wyobraźni” nie powoduje znacznej redukcji agresji
n Bezpośrednia agresja zwiększa skłonność do dokonywania podobnych czynów w przyszłości; obwinianie ofiary
Większość danych nie potwierdza skuteczności hipotezy katharsis. Stosowanie katharsis zwiększa częstotliwość zachowań agresywnych.
...
marrzec