Piotr Buda, rok III, NTK
Uroczystość Zwiastowania Pańskiego (25 marca)
Powstanie święta
Nie zostało ono wprowadzone przez dekret władzy kościelnej. Powstało w oparciu o refleksję nad historią zbawienia zawartą w Ewangelii. Doprowadziło to z czasem do formalnego ustanowienia święta. O celebracji w liturgii świadczy np. bazylika Zwiastowania zbudowana w Nazarecie w IV w. Do powstania święta przyczyniły się również spory chrystologiczne, pobożność maryjna oraz nurt, który prowadził do utworzenia stałej struktury kalendarza liturgicznego w oparciu o wydarzenia historiozbawcze.
Najstarsze świadectwa obchodzenia uroczystości Zwiastowania Pańskiego:
1. Na Wschodzie:
· Konstantynopol – homilia Abrahama z Efezu (I połowa VI w.)
· Antiochia (koniec VI w.)
· Jerozolima (I połowa VII w.)
2. Na Zachodzie:
· Rzym – papież Sergiusz I wprowadza procesję na obchody święta (VII w.)
· Hiszpania – 10 Synod w Toledo (656 r.)
Dokumenty liturgii gallikańskiej i mediolańskiej z tego okresu nie wspominają o święcie. Liturgia mediolańska zawiera wzmianki o obchodach święta w ramach 6 niedzieli Adwentu (perykopa o zwiastowaniu), natomiast liturgia galijska potwierdza obchodzenie święta w VIII w.
Nazwy święta
1. Euaggelismos – najstarsza związana z homilią Abrahama z Efezu; nazwa używana do dziś w liturgii bizantyjskiej.
2. Annuntiatio sancte Mariae (Zwiastowanie świętej Maryi) – nazwa pochodząca z sakramentarza gregoriańsko – hadriańskiego.
3. Annuntiatio Domini (Zwiastowanie Pańskie) – Liber Pontificalis (pontyfikał).
4. Annuntiatio sanctae Dei Genetricis et passio eiusdem Domini (Zwiastowanie Bożej Rodzicielce i Męki Pana) – sakramentarz gregoriański z Padwy.
5. In festo Annuntiationis Beatae Mariae Virginis (Święto Zwiastowania NMP) – Mszał z 1570 r.
6. In annuntiatione Domini (Zwiastowanie Pańskie) – Mszał Pawła VI.
Data obchodów święta
Święto było szczególnie łączone z dniem równonocy wiosennej, Męką Pana, świętem Dnia Stworzenia, Narodzeniem i Poczęciem Chrystusa i Zmartwychwstaniem. Czas obchodów święta w poszczególnych regionach:
· Rzym – 25 marca i 2 kwietnia (Hipolit); po V w. 21, 26, 28 marca (Wiktorius).
· Afryka Północna – 25 marca (Tertulian); 28 marca i 9 kwietnia (Pseudo-Cyprian); 25 marca (Augustyn).
· Aleksandria – 22 i 25 marca.
· Hiszpania – V w. 22 marca (De ratione Paschae).
Czasem łączy się Zwiastowanie Pańskie ze świętem Bożego Narodzenia jako biologiczne obliczenie (9 miesięcy od poczęcia do narodzenia). Nie można wykluczyć tej teorii, która jakąś rolę odgrywa w liturgii, ale większość nowszych badaczy genezy święta wyklucza ten element. Pierwsi chrześcijanie obchodzili je na przełomie miesiąca marca i kwietnia co niewątpliwie ma związek z wielką wagą przykładaną do dnia 14 Nizan (Paschą).
Teksty modlitw
· Najstarsze teksty modlitw święta znajdujemy w Sakramentarzu galezjańskim (650 r.) i Hadrianum.
· Odmienne teksty podaje Sakramentarz gregoriański.
· Papież Sergiusz I wprowadza w tym dniu procesję w Rzymie (wzmianka w Liber Pontificalis) bez potwierdzenia w dokumentach z XII i XIII w.
· Mszał potrydencki (1570 r.) podaje nowy zestaw modlitw zapożyczając modlitwę po Komunii z Hadrianum. Mszał nie wspomina o procesji.
· Mszał z 1970 roku zapożycza modlitwę nad darami z Hadrianum i wprowadza nowe modlitwy, zwłaszcza prefację własną (wysławia Boga za narodzenie Syna Bożego i uwydatnienie roli Maryi w tym dziele).
pomozchomikowi