GRANIT
1) Powstanie skały
Granit jest to kwaśna skała magmowa – głębinowa, powstała w wyniku krzepnięcia magmy wewnątrz skorupy Ziemi - oraz wg innej hipotezy - w wyniku przeobrażeń metamorficznych skał osadowych.
2) Skład mineralny
Granit jest skałą o strukturze jawnokrystalicznej (na wskutek środowiska głębinowego w jakim powstał), drobno-, średnio- lub grubokrystalicznej, równoziarnistej, niekiedy porfirowatej (tj. takiej w której ziarna skaleni są wybitnie duże w porównaniu z kwarcem i minerałami ciemnymi), teksturze bezładnej, czasami kierunkowej. Granit odznacza się wyraźnym ciosem, zwykle w trzech prostopadłych kierunkach, co ułatwia jego wietrzenie, a także eksploatację, może przybierać różne barwy, takie jak szara, białoróżowa, zielona, czerwona, czarny i inne.
Przeciętnie granit zbudowany jest z 30% kwarcu, 30% skalenia potasowego (ortoklaz lub mikroklin) 30% kwaśnego oligoklazu i albitu i ok. 10% mik (muskowitu i biotytu). Istnieją granity dwumikowe muskowitowo - biotytowe i jednomikowe biotytowe lub muskowitowe. Najpospolitsze są jednomikowe (biotytowe).
Granity całkowicie pozbawione biotytu nazywa się LEUKOGRANITAMI. Minerałami akcesorycznymi w granitach najczęściej są cyrkon, turmalin, granaty, rutyl.
Ze względu na zawartość SiO2 wyróżniamy wśród granitów:
- TONALIT o zawartości 60% Si02,
- GRANODIORYT o zawartości 65% SiO2,
- HADAMELITY o zawartości 67% SiO2
- typowe GRANITY, w których udział SiO2 jest wyższy od 70%.
3) Występowanie w Polsce
W Polsce granity występują na powierzchni ziemi na Dolnym Śląsku (Sudety) oraz w Tatrach, natomiast w głębokim podłożu również w pasie od Zawiercia do Krakowa i w północno-wschodniej Polsce. Masywy dolnośląskie, to: masyw karkonoski, masyw strzegomski, masyw strzeliński, masyw kłodzko-złotostocki, masyw kudowski oraz masyw Żulowej.
W Polsce obecnie granity eksploatowane są z masywów: karkonoskiego, strzelińskiego, i strzegomskiego (Strzegom-Sobótka).
4) Zastosowanie
Granit ze względu na dostępność dużych bloków, łatwość cięcia i polerowania oraz walory estetyczne jest używany w budownictwie jako kamień budowlany i dekoracyjny.
W niektórych kamieniołomach wydobywa się bloki z których można wyrabiać duże monolityczne elementy a także cokoły, pomniki, nagrobki czy płyty posadzkowe i okładzinowe, używany również do produkcji kostki brukowej, oraz krawężników dla potrzeb drogownictwa.
Granit jest również wykorzystywany w sporcie żużlowym: stanowi nawierzchnię toru, która w dużym stopniu zmniejsza przyczepność kół, przez co sport ten staje się widowiskowy. Jak również w curlingu, jako materiał do produkcji kamieni curlingowych.
Literatura:
A. Bolewski, W. Parachoniak – „Petrografia”;
M. Lorenc, S. Mazurek – „Wykorzystać kamień”
Państwowy Instytut Geologiczny: http://www.pgi.gov.pl/kamienie/index.php?show=3
Wikipedia: http://pl.wikipedia.org/wiki/Granit
darius037