Szymon Sty� poradnik prawny szefa firmy Centrum doradztwa organizacyjno-finansowego vektor Skierniewice 1993 Od redakcji Uwagi! - znaczkiem "�" oznaczono "paragraf" - z uwagi na zmiany dokonane w Kodeksie Pracy ustaw� z dn. 2.02.1996 Dz.U. nr 24896 poz. 110 pomini�to wyci�g z przepis�w Kodeksu Pracy zamieszczony w oryginale, jako nieaktualny; zmiany o kt�rych mowa wy�ej nale�y r�wnie� uwzgl�dni� przy czytaniu tekstu Rozdzia�u 10.1) "Wybrane zagadnienia z prawa pracy" jako pisanego wg. stanu prawnego z roku 1993. 1. Wst�p Rynkowe warunki funkcjonowania jednostek gospodarczych stwarzaj� du�e zapotrzebowanie na informacje z zakresu prawa. Wychodz�c temu naprzeciw Zak�ad Wydawniczy "Framax" przygotowa� poradnik prawny szefa firmy. Wed�ug naszego rozeznania jest to pierwsza tego rodzaju pozycja na rynku wydawniczym. Poradnik zawiera podstawowe informacje z wybranych dzia��w prawa, pogrupowane w bloki tematyczne obejmuj�ce: wprowadzenie, wybrane przepisy oraz przyk�adowe wzory. Dob�r materia��w w poszczeg�lnych blokach tematycznych dokonano pod k�tem potrzeb szefa firmy oraz jego funkcyjnych doradc�w. W cz�ci wprowadzaj�cej w poszczeg�lne bloki tematyczne, przedstawiono og�ln� charakterystyk� danego dzia�u prawa zwracaj�c uwag� na bardziej powszechne w praktyce podmiot�w gospodarczych instytucje prawne oraz siatk� poj�ciow�, w tym metod� regulacji. W szeregu przypadkach funkcjonowanie przepisu zobrazowano przyk�adem, oczywi�cie jednak, w uproszczonej postaci. W cz�ci dotycz�cej tre�ci przepis�w przedstawia si� wyci�gi z niekt�rych akt�w normatywnych wybieraj�c przepisy, kt�re n. zd. mog� stanowi� podstaw� zachowa� czynnych szefa firmy z punktu widzenia jego interes�w. W cz�ci dotycz�cej wzor�w um�w i pism procesowych, w spos�b zamierzony nadano im pozornie konkretn� posta�. Chodzi nam bowiem o to, by poprzez operowanie przyk�adowym stanem faktycznym u�ytkownicy poradnika mogli zrozumie� istot� prawn� danej umowy, czy te� pisma procesowego oraz spos�b zabezpieczania interes�w firmy, wzgl�dnie prowadzenia wywodu natury prawnej. Z tych te� wzgl�d�w wyja�niamy, �e przytoczone w umowach i wzorach pism, nazwy, nazwiska, adresy, z wyj�tkiem oznacze� s�d�w i stany faktyczne s� konstruowane przyk�adowo i ewentualny zbieg nazw czy fakt�w jest tylko przypadkowy. Pragniemy r�wnocze�nie zwr�ci� uwag� szef�w firm na to, �e w zamiarach wydawcy i autora poradnik ten nie ma na celu zast�powania radc�w prawnych, a przeciwnie, poprzez przybli�enie szefom problematyki prawnej, jej z�o�ono�ci, obszaru oraz metod stosowania prawa, pom�c w pog��bianiu wiadomo�ci z tej dziedziny, oraz w wypracowaniu p�aszczyzn i form wsp�pracy. Wyra�amy pogl�d, �e im wi�ksza b�dzie wiedza prawna szef�w firm, tym lepsze b�d� rezultaty pracy radc�w prawnych w ochronie interes�w firmy. 2. Wykaz skr�t�w B.N. - bran�owa norma Dz.U. - Dziennik Ustaw Dz.Urz.M.P. - Monitor Polski J.t. - jednolity tekst K.c. - kodeks cywilny K.k. - kodeks karny K.p. - kodeks pracy K.p.a. - kodeks post�powania administracyjnego N.S.A. - Naczelny S�d Administracyjny O.w.u.s. - og�lne warunki um�w sprzeda�y oraz um�w dostawy P.N. - polska norma Por. - por�wnaj P.p. - przedsi�biorstwo pa�stwowe Rozp. - rozporz�dzenie S.N. - S�d Najwy�szy Z.N. - zak�adowa norma 3. Wybrane zagadnienia dotycz�ce ustroju prawnego podmiot�w gospodarczych, w tym rejestr�w Jednym z przejaw�w gospodarki rynkowej jest wielo�� funkcjonuj�cych na rynku podmiot�w gospodarczych. Ich istnienie w czasie jest zr�nicowane m.in. poprzez dzia�anie prawa konkurencji. W p�aszczy�nie prawnej stwarza to stan ogromnej ilo�ci stosunk�w prawnych, kt�rych podmiotowa ocena szczeg�lnie w profesjonalnym obrocie gospodarczym ma zasadnicze znaczenie. Prowadzi to w konsekwencji do potrzeby zajmowania si� zdolno�ci� prawn� podmiot�w gospodarczych, przede wszystkim w tych sytuacjach, w kt�rych od razu nie dochodzi do wykonania umowy (tzw. �wiadczenia z r�ki do r�ki). W stosunkach mi�dzy osobami fizycznymi nie prowadz�cymi profesjonalnej dzia�alno�ci gospodarczej, praktycznie badanie zdolno�ci do czynno�ci prawnych nie ma miejsca, chocia� mo�e si� okaza�, �e taka czynno�� jest niewa�na, np. kupno roweru od osoby, kt�ra nie uko�czy�a 18 lat, a wi�c nie by�a pe�noletnia (art. 11, 14 i 58 �#a k.c.). W stosunkach z udzia�em os�b prawnych o�wiadczenia woli tworz�ce stosunki prawne sk�adane s� przez osoby wchodz�ce w sk�ad organ�w tej osoby lub pe�nomocnik�w ustanowionych przez te organy. Generaln� norm� w tym zakresie znajdujemy w tre�ci art. 38 k.c. stanowi�cym, �e osoba prawna dzia�a przez swoje organy w spos�b przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. W art. 39 k.c. zawarta jest natomiast norma traktuj�ca o skutkach naruszania przepis�w o zdolno�ci prawnej os�b prawnych. Praktycznie wi�c w stosunkach z osobami prawnymi zawsze nale�y uwzgl�dni� dwa ryzyka a to, czy osoby dzia�aj�ce w ich imieniu s� czynnie legitymowane do tych dzia�a� jako cz�onkowie ich organ�w lub pe�nomocnicy, a tak�e, czy zakres ich umocowania nie zosta� przekroczony. Informacje w tym zakresie uzyskujemy z rejestr�w prowadzonych dla poszczeg�lnego rodzaju os�b prawnych. Nie nale�y jednak przez to rozumie�, �e przy zawieraniu ka�dej umowy, nale�y bada� zdolno�� prawn�. Celowo�� taka b�dzie natomiast uzasadniona przy zawieraniu um�w na targach gie�dach, z kontrahentem zagranicznym, czy te� przy podejmowaniu decyzji odnosz�cych si� do bytu prawnego danego podmiotu, czy te� wkraczania w t� sfer�. Z omawianych wzgl�d�w osoby reprezentuj�ce w takich sprawach podmioty gospodarcze winny posiada� wyci�gi z rejestr�w i na nie si� powo�ywa�. Na wst�pie nale�y zwr�ci� uwag�, �e u�ywane w j�zyku prawnym terminy: podmiot gospodarczy i osoba prawna nie s� to�same, bowiem w zbiorze podmioty gospodarcze mieszcz� si� zar�wno osoby fizyczne jak i prawne. Definicj� podmiotu gospodarczego znajdujemy w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o dzia�alno�ci gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324; zm.: Dz.U. z 1990 r. Nr 26, poz. 149; nr 34, poz. 198; Nr 86, poz. 504; z 1991 r. nr 31, poz. 128 i nr 41, poz. 179). Stanowi on, �e podmiotem gospodarczym jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie maj�ca osobowo�ci prawnej utworzona zgodnie z przepisami prawa, je�eli prowadzi dzia�alno�� gospodarcz� w celach zarobkowych i na w�asny rachunek. Definicj�, typu blankietowego, os�b prawnych zawiera art. 33 k.c. zaliczaj�cy do takich podmiot�w prawa, Skarb Pa�stwa i jednostki organizacyjne, kt�rym przepisy szczeg�lne przyznaj� osobowo�� prawn�. Z art. 35 k.c. wynika natomiast, �e powstanie, ustr�j i ustanie os�b prawnych okre�laj� w�a�ciwe przepisy, za� organizacje i spos�b dzia�ania tych os�b, reguluje tak�e ich statut opracowany na podstawie tych przepis�w. Przepisy szczeg�lne zbudowane s� w uk�adzie podmiotowym dla okre�lonych grup os�b prawnych. 1) Sp�ek prawa handlowego - rozp. Prez.Rz. z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 z.p�n. zm.). W przyj�tej klasyfikacji (os�b prawnych) interesuj� nas tylko sp�ki kapita�owe, a mianowicie: a) z ograniczon� odpowiedzialno�ci� - art: 158-306 b) akcyjne - art. 307-497 W tej grupie znajduj� si� r�wnie� sp�ki powsta�e w wyniku przekszta�cenia przedsi�biorstwa pa�stwowego w sp�k� (ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsi�biorstw pa�stwowych, Dz.U. Nr 51, poz. 298; rozdz. 2). Organem reprezentuj�cym sp�k� jest zarz�d sk�adaj�cy si� z jednego lub wi�kszej liczby cz�onk�w; uregulowania w tym zakresie zawarte s�: a) w odniesieniu do sp�ki z o.o. - w umowie, b) w odniesieniu do sp�ki akcyjnej - w statucie. Wsp�lnicy mog� udzieli� prokury maj�cej charakter pe�nomocnictwa, upowa�niaj�cego do wszystkich czynno�ci s�dowych i pozas�dowych zwi�zanych z prowadzeniem sp�ki. Prokura ujawniana jest w rejestrze handlowym. Przez zarejestrowanie sp�ka nabywa osobowo�� prawn� (art. 17 i art. 335 kh). Sp�ki prawa handlowego wpisywane s� do rejestru handlowego (art. 13 k.h.) Rejestr handlowy prowadzi s�d gospodarczy dzia�aj�cy w miejscowo�ci, w kt�rej ma siedzib� s�d wojew�dzki (art. 1 oraz art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez s�dy spraw gospodarczych (Dz.U. Nr 33, poz. 175; zm.: Dz.U. z 1990 r. Nr 14, poz. 88). Rejestr handlowy (podobnie zreszt� jak inne rejestry) jest jawny przez co rozumie si� prawo przegl�dania zawartych w nim wpis�w pod nadzorem sekretarza s�dowego. Przepisy o rejestrze handlowym znajduj� si� w dz. Ii k.h. (art. 13-25) oraz rozp. Min. Sprawiedl. z dnia 1 lipca 1934 r. o rejestrze handlowych (Dz.U. Nr 59, poz. 511 z p�n. zm). 2) Przedsi�biorstw pa�stwowych - ustawa z dnia 25 wrze�nia 1981 r. o przeds. pa�stw. (j.t. Dz.U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80). Organem reprezentuj�cym p.p. jest dyrektor. Zast�pcy dyrektora oraz pe�nomocnicy dzia�aj� w granicach umocowania. Przy czynno�ciach obejmuj�cych rozporz�dzenie prawem lub rodz�cych zobowi�zanie o warto�ci powy�ej 50 milion�w z�. do skuteczno�ci o�wiadczenia woli wymagane jest wsp�dzia�anie co najmniej dw�ch os�b (art. 50 i 51). Zakres umocowania dyrektora wynika ze statutu, a w zakresie w nim nie uregulowanym, z w�a�ciwych przepis�w, natomiast pe�nomocnik�w - z pe�nomocnictwa, kt�rego tre�� ujawniana jest w rejestrze p.p. Przepisy o rejestrze zawarte s� w rozdziale 5 ustawy o p.p. oraz w rozp. Rady Min. z dnia 30 listopada 1981 r. w sprawie prowadzenia rejestru p.p. (Dz.U. Nr 31, poz. 171; zm. Dz.U. z 1983 r. Nr 9, poz. 47; i Nr 75, pot. 335). Rejestry p.p. prowadz� r�wnie� s�dy gospodarcze. 3) Sp�dzielni - ustawa z dnia 16 wrze�nia 1982 r. Prawo sp�dzielcze (Dz.U. Nr 30, poz. 210 z p�n. zm.). Organem reprezentuj�cym sp�dzielni� jest zarz�d sk�adaj�cy si� co najmniej z trzech os�b (art. 48 i 49). O�wiadczenia woli za sp�dzielni� sk�adaj� przynajmniej dwaj cz�onkowie zarz�du lub jede...
antonif