FARMAKOLOGIA
1. TOKSYKOLOGIA 2
2. PENICYLINY 11
3. CHEMIOTERAPIA NOWOTWORÓW 12
4. UKŁAD WEGETATYWNY 13
4.2. UKŁAD PRZYWSPÓŁCZULNY 14
4.3. UKŁAD WSPÓŁCZULNY 18
4.3.2. LEKI UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO 21
4.3.2.1. PODZIAŁ LEKÓW UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO 21
4.3.2.2. SYMPATYKOMIMETYKI 21
4.3.2.3. SYMPATYKOLITYKI 25
4.4. PREPARATY DZIAŁAJĄCE NA ZWOJE AUTONOMICZNE 30
4.4.2. LEKI (GANGLIOPLEGIKI) 30
4.4.3. JADY ZWOJOWE (ŚRODKI NIKOTYNOWE) 31
5. SPAZMOLITYKI 31
5.2. SPAZMOLITYKI BEZPOŚREDNIE 31
5.3. SPAZMOLITYKI POŚREDNIE 33
6. INHIBITORY KONWERTAZY ANGIOTENSYNY 34
7. TLENEK AZOTU (NO) 35
8. LEKI POBUDZAJĄCE C U N 41
9. LEKI ZMNIEJSZAJĄCE NAPIĘCIE MIĘŚNI POPRZECZNIE PRĄŻKOWANYCH (LEKI ZWIOTCZAJĄCE) 42
10. LEKI ZNIECZULAJĄCE MIEJSCOWO 45
(ANESTETYKI LOKALNE) 45
11.LEKI PSYCHOTROPOWE 50
12. LEKI PRZECIWDEPRESYJNE 54
1.1. PODZIAŁ ZATRUĆ
A. Zatrucia umyślne
1. Samobójstwa lub próby samobójcze
2. Zabójstwa
3. Umyślne podawanie trucizny w celu spowodowania rozstroju zdrowia
4. Umyślne podawanie trucizny w celu wywołania poronienia
5. Toksykomania (nałóg)
A. Zatrucia nieumyślne
1. Zatrucia zawodowe (przemysłowe)
2. Zatrucia ekonomiczne
3. Zatrucia medyczne (jatrogenne)
1.2. LECZENIE ZATRUĆ
Leczenie zatruć można podzielić na :
A. Leczenie objawowe – jest stosowane w większości zatruć i polega na podawaniu środków znoszących objawy zatrucia
B. Leczenie przyczynowe – polega na usunięciu trucizny z organizmu
Odtrucie (detoksykacja) zachodzi :
· przez sam organizm
· przez podanie środków farmakologicznych (odtrutek) – niestety jest to możliwe w niewielkiej liczbie przypadków
W praktyce należy stosować głównie zabiegi zmierzające do usunięcia trucizny z organizmu. W tym celu przeprowadza się różnorodne zabiegi nieswoiste i swoiste, przyspieszające eliminację trucizn z organizmu.
Do zabiegów nieswoistych, w zależności od narządu lub tkanki, w której znajduje się trucizna zalicza się :
1. w celu usunięcia trucizny z przewodu pokarmowego :
· płukanie żołądka – u chorych nieprzytomnych należy wykonać je zawsze, po wcześniejszej intubacji, niezależnie od czasu, jaki upłynął od momentu zażycia trucizny ; u chorych przytomnych płukanie żołądka po zażyciu trucizny o charakterze stałym przeprowadza się do 6-8 godzin od momentu zażycia, z wyjątkiem :
Ø grzybów – do 4 godzin po spożyciu;
Ø salicylanów – do 12-24 godzin po zażyciu;
w przypadku trucizn o charakterze płynnym płukanie przeprowadza się do 3-4 godzin od momentu zażycia.
Przeciwwskazania do płukania żołądka to :
Ø wstrząs
Ø świeże zaburzenia rytmu serca
Ø objawy krwawienia z przewodu pokarmowego (z wyjątkiem zatrucia salicylanami)
Ø żylaki przełyku
Ø objawy ostrego brzucha
Ø zatrucia żrącymi zasadami (do 15 minut od chwili wypicia)
Ø zatrucia kwasami (do 30 minut od chwili wypicia)
Ø zatrucia detergentami (przed płukaniem stosujemy Espumisan)
Ø zatrucia ropą naftową, benzyną (po uprzedniej intubacji)
Ø zatrucie strychniną (po farmakologicznym przerwaniu napadu drgawek)
Powikłania po płukaniu żołądka to :
Ø odruchowe zatrzymanie czynności serca
Ø zespół Mendelsona
Ø uszkodzenie górnego odcinka przewodu pokarmowego
Popłuczyny przesyłamy następnie do badania toksykologicznego.
Po zakończeniu płukania żołądka należy podać pacjentowi 30-50 g węgla aktywowanego (nie absorbuje węglowodorów, metali i metaloidów) przez zgłębnik. Często podaje się również 15 g siarczanu sodowego, jako środek przeczyszczający, aby wydalić związaną z węglem truciznę).
Oprócz tego można podać :
Ø KMnO4 - utlenia morfinę do nieczynnych związków, bez znaczenia klinicznego ; stosowany w zatruciach “białą” trutką na szczury
Ø białko jaja kurzego i mleko – wiążą metale ciężkie, tworząc białczany, które są nierozpuszczalne i niewchłanialne
Ø taninę – w zatruciu glikozydami lub alkaloidami – powstają nierozpuszczalne i niewchłanialne związki
Ø roztwór jodu – w zatruciu alkaloidami
Ø skrobię – w zatruciu substancjami żrącymi i jodem
Ø ciekłą parafinę – w zatruciu rozpuszczalnikami organicznymi i truciznami rozpuszczalnymi w tłuszczach (fosfor) – parafina nie wchłania się z przewodu pokarmowego i wszystko, co jest w niej rozpuszczalne jest wydalane w sposób naturalny
Nie należy stosować oleju rycynowego, ponieważ przyspiesza wchłanianie trucizn rozpuszczalnych w tłuszczach.
· prowokowanie wymiotów – jest to zabieg o charakterze pomocy przedlekarskiej.
Jego wady to :
Ø długi czas do zadziałania
Ø odruchowe podrażnienie nerwu błędnego
Do prowokowania wymiotów można stosować :
Ø “metodę słonej wody” – szybkie wypicie 0,75-1 litra słonej wody
Ø 1 łyżkę stołową syropu z korzenia wymiotnicy
· zabiegi przeczyszczające
Należą tu :
Ø podawanie solnych środków przeczyszczających
Ø płukanie jelit – zabieg ten polega na założeniu sondy do żołądka i podaniu przez nią roztworu glikolu polietylenowego i elektrolitów; podczas wykonywania tego zabiegu pacjent musi cały czas przebywać w toalecie
Zabiegi przeczyszczające stosuje się w zatruciach lekami o przedłużonym działaniu, ponieważ mogą one zalegać w jelitach tworząc konglomeraty, z których, przez długi czas, uwalnia się czynna substancja. Do leków takich należą m.in. preparaty żelaza i werapamil o przedłużonym działaniu.
1. w celu usunięcia trucizny z krwi :
oczyszczanie płucne – zabieg ten stosuje się w przypadku zatruć substancjami wydalającymi się przez płuca. Są to : węglowodory nasycone, tetrachlorek węgla, trichloroetylen, tlenek węgla, olejki eteryczne, benzen, ksylen, etery, alkohole, ketony.
· oczyszczanie nerkowe (diureza)
Intensywna diureza powoduje zmniejszenie wchłaniania zwrotnego i wzrost wielkości przesączania kłębkowego. Nie należy jednak przekraczać wielkości 100 ml/ kg m.c.
Diureza osmotyczna polega na podawaniu płynu w ilości 3-4-krotnie przekraczającej zapotrzebowanie fizjologiczne chorego, z równoczesnym podawaniem leków moczopędnych oraz, jeżeli istnieje potrzeba, leków alkalizujących. Metoda ta jest nieskuteczna dla związków, które nie wydalają się przez nerki.
Oczyszczanie nerkowe (diurezę) można podzielić na :
Ø diurezę osmotyczną z alkalizacją – stosuje się ją w zatruciach substancjami o charakterze słabych kwasów, np. fenobarbitalem, salicylanami. Podczas stosowania tego zabiegu należy podawać potas, ponieważ powoduje on hipokaliemię.
Ø diurezę osmotyczną obojętna – do jej przeprowadzenia stosuje się najczęściej roztwory mannitolu, glukozy, chlorku potasu i płyn wieloelektrolitowy
Ø diurezę osmotyczną z zakwaszeniem – stosuje się ją w zatruciach substancjami o słabym charakterze zasadowym, np. chininą, chinidyną. Diureza osmotyczna z zakwaszeniem powoduje hiperkaliemię, dlatego wskazane jest równoczesne podawanie chlorku amonu.
· oczyszczanie pozanerkowe
§ przetaczanie wymienne krwi
Wskazania :
Ø zatrucia powodujące masywną hemolizę
Ø zatrucia substancjami wywołującymi methemoglobinemię, gdy stężenie methemoglobiny przekracza 60%
Ø masywne zatrucia związkami chromu
§ dializa otrzewnowa i hemodializa – jest to zabieg stosowany bardzo często w zatruciach. W zabiegu tym wykorzystuje się jamę otrzewnową pacjenta lub sztuczną nerkę. Istota zabiegu polega na wymianie mało- i średniocząsteczkowych składników, przechodzących z osocza chorego do płynu dializacyjnego.
Zabiegu tego nie można wykonywać u pacjentów z hipotonią.
§ hemoperfuzja – jest to zabieg polegający na przepływie krwi pacjenta przez kolumny absorpcyjne. Hemoperfuzja jest równie skuteczna jak dializa otrzewnowa i hemodializa.
§ plazmafereza – jest to zabieg polegający na wymianie lub oczyszczeniu osocza z równoczesnym odzyskaniem komórek krwi w całości. Plazmafereza jest skuteczna w zatruciach barbituranami, chinidyną, chloramfenikolem, solami chromu, difenylohydantoiną. Jest to najskuteczniejsza metoda w usuwaniu bardzo toksycznego pestycydu o nazwie Paraquat.
Wykonywanie zabiegów swoistych polega na podawaniu swoistych odtrutek, które mają za zadanie usunąć truciznę z organizmu.
Do odtrutek swoistych zaliczamy :
1. Związki chelatujące (BAL)
Przykładem takiego związku jest dwumerkaptopropanol, który był początkowo stosowany do chelatowania luizytu zawierającego arsen, a następnie znalazł zastosowanie w zatruciach parami rtęci metalicznej oraz solami rtęci, bizmutu, miedzi, chromu, arsenu.
Dwumerkaptopropanol może być podawany tylko domięśniowo, ponieważ dobrze rozpuszcza się w tłuszczach.
Kompleks BAL + rtęć nie tylko wydala się przez nerki, ale także odkłada się w tkance mózgowej, działając neurotoksycznie.
Pochodne dimerkaprolu – związki dwutidowe (DMPS – Unithiol , DMS) są rozpuszczalne w wodzie i nie tworzą kompleksów odkładających się w tkance mózgowej. Są one mniej toksyczne od dimerkaprolu, co powoduje, że są one lepsze i częściej stosowane niż BAL.
2. Chelaton (EDTA) – jest to sól CaNa2 kwasu etylenodwuaminoczterooctowego. Ma on właściwości wymiennika jonowego. Wprowadza w miejsce wapnia metal, który łącząc się z kwasem etylenodwuaminoczterooctowym tworzy nietoksyczny związek wydalany przez nerki. Dzięki temu można wydalić z organizmu 30-40 razy więcej jonów metali, niż w warunkach prawidłowych.
Chelaton nie działa w zatruciach rtęcią i arsenem.
3. Penicylamina (Cuprenil) – jest to związek chelatujący jony miedzi, ołowiu, kobaltu, cynku i rtęci. Penicylamina wiąże te jony ze swoją grupą tiolową. Podczas jej stosowania należy równolegle podawać witaminę B6 .
4. Deferoksamina (Desferal) – jest to odtrutka stosowana w zatruciu związkami żelaza. Deferoksamina łączy się z jonem Fe+3 , w wyniku czego powstaje dobrze rozpuszczalna w wodzie ferroksamina. Do przewodu pokarmowego deferoksaminę należy podawać wyłącznie z węglem aktywowanym.
Wskazaniem do stosowania deferoksaminy jest stężenie żelaza w surowicy powyżej 500 µg %, a u dzieci i kobiet w ciąży powyżej 300 µg %.
Deferoksamina powoduje różowe zabarwienie moczu.
Nie zaleca się ciągłego podawania powyżej 24 godzin, ponieważ może to spowodować ARDS.
Siarczan protaminy – jest to związek zobojętniający heparynę. Jednorazowa dawka maksymalna
do 50 mg. 1 mg siarczanu protaminy unieczynnia 100 jednostek heparyny (100 j.=1mg). W
praktyce podaje się 50% wyliczonej dawki protaminy, ponieważ organizm sam również
unieczynnia heparynę
Fizostygmina – jest to lek stosowany w zatruciu etanolem, ale podstawowym wskazaniem do
jego stosowania są zespoły cholinolityczne po spożyciu Aviomarinu, atropiny, muchomorów,
leków przeciwdepresyjnych.
Zespoły cholinolityczne dzielimy na :
· zespół cholinolityczny ośrodkowy – jego objawy to : nadmierna pobudliwość, wzmożona ruchliwość, strach, halucynacje, drgawki, zaburzenia orientacji, majaczenie, otępienie, śpiączka.
· zespół cholinolityczny obwodowy – jego objawy to : zaczerwienienie skóry, suchość skóry, hipertermia, osłabienie perystaltyki jelit, zatrzymanie moczu, zaburzenia rytmu serca, tachykardia, mydriasis, nieskoordynowane ruchy.
1. Flumazenil (Anexate) – jest to swoisty antagonista receptora benzodiazepinowego, sprzężonego z receptorem GABA. Flumazenil jest stosowany w zatruciach pochodnymi benzodiazepiny i lekami nasennymi z grupy cyklopironu.
2. N-acetylocysteina – jest ona donorem glutationu i stosuje się ją w zatruciu paracetamolem (zażycie powyżej 8 g paracetamolu przez dorosłego).
3. Nalokson (Narcan) – jest to swoisty antagonista receptorów opioidowych, stosowany w zatruciach opiatami (morfina, heroina, “kompot”). Nalokson znosi ośrodkowe i obwodowe działanie tych związków.
Wchłania się po podaniu i.v., i.m., s.c..
4. Alkohol etylowy – stosowany jest w zatruciu metanolem i glikolem etylenowym (“Borygo”). Stosuje się go i.v., w dawce 50 ml 76% etanolu w 500 ml 5% glukozy.
5. Antytoksyna jadu żmii – jest ona podawana w ciężkich zatruciach jadem żmii zygzakowatej.
...
maniek____