Kościelska- Aktywność zabawowa.doc

KOŚCIELSKA M.: „Oblicza upośledzenia”   --> AKTYWNOŚĆ ZABAWOWA DZ z N.I.

Sposób zabawy jest odzwierciedleniem poziomu rozwoju DZ i wyrazem różnorakich cech jego osobowości. Zabawa jest czynnikiem rozwoju i płaszczyzną kontaktów społecznych.

W jakim stopniu zabawa DZ zależy od dorosłego?
Mówi się, że zabawa DZ upośledzonych umysłowo (UU) jest uboga, prymitywna, właściwa wcześniejszym stadiom rozwojowym. Akcentuje się jej znamiona patologiczne: jest stereotypowa i zawiera elementy destrukcji (niszczycielstwa).
Przedmiot badania: społeczne uwarunkowania zabawy- sprawdzenie, w jakim stopniu charakter zabawy zmienia się w zależności od zachowania dorosłego i materiału zabawowego.
Teren zabaw: zakład dla DZ UU.

Charakterystyka badań (M. Rendeszka):
1. Pytania badawcze:
a. Czy sposób zachowania się dorosłego ma wpływ na społeczny charakter zabawy, wyrażający się w interakcjach zachodzących między dziećmi oraz między DZ-dorosłym?
b. Czy zachowanie dorosłego ma wpływ na poziom zainteresowania się DZ zabawą oraz stopień twórczości zabawy?
c. Czy materiał zabawowy wpływa na przebieg interakcji między dziećmi oraz DZ-dorosły?
d. Czy od charakteru materiału zabawowego zależy stopień zainteresowania zabawą i stopień twórczego w niej udziału dzieci?

2. Wprowadzone zmienne dot. zachowania się osoby dorosłej w sytuacji zabawy:
a*bierny udział dorosłego w zabawie (obecny, ale reaguje tylko na prośby DZ, bez podtrzymania
    interakcji, w skrajnych sytuacjach rozwiązuje konflikty między dziećmi)
b*współudział dorosłego w zabawie jako partnera podległego (włącza się w linie aktywności DZ,
     naśladuje je, wypełnia polecenia, podsuwa pomysły i wycofuje się z nietrafnych)
c*kierowniczy udział dorosłego w zabawie (kieruje przebiegiem zabawy, narzuca, instruuje DZ)

3. Wprowadzono też zmienne dot. materiału zabawowego:
a*materiał nieustrukturalizowany: plastelina
b*materiał średnio ustrukturalizowany: klocki
c*materiał wysoce ustrukturalizowany: zabawowy zestaw lekarski
Posłużono się kombinacją tych zmiennych i stworzono 9 sytuacji eksperymentalnych.
Udział w badaniu wzięło 6. dzieci ze Specjalnego Ośr. Szkolno-wychowawczego w Wa-wie. 4-7lat, 3 dziewczynki i 3 chłopców. UU w stopniu lekkim lub na pograniczu umiarkowanego. Przed badaniem nawiązano kontakt z dziećmi i ich wychowawcami, dobór- naturalność warunków. 
Badanie w sali zabaw dziecięcych w zakładzie, Dzci dysponowały tylko jednym rodzajem zabawek dostarczonym przez badacza. Wstępnie Dzci gromadzono przy stole. Eksperymentatorka i wychowawczyni.

Wyniki badań:
Sposób zachowania dorosłego znacząco wpływa na analizowane tu aspekty zabawy:
1. Sprawowanie przez dorosłego funkcji kierowniczej w zabawie powoduje obniżenie poziomu zainteresowania się nią i spadek zachowań twórczych. Pozycja biernego dorosłego- niejednoznaczne wyniki. Włącznie dorosłego w aktywność- wysokie zainteresowanie i zachowania twórcze.
2. Z punktu widzenia relacji między dziećmi najkorzystniejsza jest zabawa swobodna. Brak ingerencji dorosłego- więcej kontaktów między dziećmi i ich bogaty charakter.

Włącznie dorosłego- wzrost zachowań rywalizujących między dziećmi o bliski kontakt z nim i nie sprzyjało zachowaniom społecznym między dziećmi.
3. Dyrektywny udział dorosłego w zabawie nie sprzyjał żadnej z badanych cech aktywności.
4. DZ UU mogą się bawić twórczo i wspólnie z innymi dziećmi pod warunkiem stworzenia im psychologicznego pola dla realizacji potencjału rozwojowego i przy obecności osoby dorosłej korzystnie wspomagającej aktywność DZ.
5. Materiał bezpostaciowy ma szczególnie korzystne właściwości dla wyzwalania twórczego charakteru zabawy oraz sprzyja nawiązywaniu kontaktów społecznych.
6. Zaobserwowano różnice indywidualne między dziećmi wyrażające się w zapotrzebowaniu na określony typ zachowania się dorosłego dla wzrostu zainteresowania się zabawą i wyzwolenia jej twórczego charakteru.
7. Odnotowano 3-krotnie więcej interakcji między dziećmi i osobą dorosłą niż między samymi dziećmi (zjawisko szczególne dla DZ przebywających w zakładzie; przeciętnie więcej relacji DZ-DZ w przedszkolach). Wcześniejsza jest relacja dorosły-DZ (ontogenetycznie)-wcześniejsza rozwojowa tendencja. Można ując jako głód pełnowartościowych kontaktów DZ poza domem.