ARTYKUŁ POGLĄDOWY
Wpłynęło: 01.05.2008 Poprawiono: xxxxxx Zaakceptowano: xxxxxx
Streszczenie
Słowa kluczowe:
Summary
Keywords:
Grzegorz Kowalski
Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Współczulny układ nerwowy uczestniczy w występowaniu wielu objawów różnych chorób. Lata obserwacji i doświadczeń pozwoliły na wykorzystanie zebranej wiedzy w zapobieganiu występowania niektórych negatywnych objawów choroby lub maksymalnego ich ograniczenia. Stosowane blokady tego układu odbywają się na różnych poziomach (Rycina 1.), w obrębie przestrzeni:
§ zewnątrzoponowej
§ podpajęczynówkowej
§ przykręgowej
§ przedkręgowej
§ nerwów obwodowych
§ zakończeń nerwowych włókien zazwojowych
Rycina 1. Stosowanie blokady współczulnego układu nerwowego (?) (opisy – na Rycinie – powinny być po polsku; poradzimy sobie z ich „podmienieniem”; prosimy jedynie o tłumaczenie)
Źródło:
Blokady w odcinku zewnątrzoponowym, podpajęczynówkowym, blokady nerwów obwodowych i zakończeń nerwowych są dobrze znane i często stosowane.
Blokady przykręgowe i przedkręgowe wydają się być mniej popularne. Mogą one obejmować jeden lub kilka zwojów, w zależności od objętości stosowanych środków miejscowo znieczulających lub neurolitycznych. Hamują one przewodnictwo w afferentnych i efferentnych włóknach współczulnych. (podanie guanetydyny iv blokuje włókna efferentne).
Anatomia współczulnego układu nerwowego
Komórki początkowe przedzwojowe leżą w rogach bocznych rdzenia kręgowego na poziomie Th1-L2 (niekiedy C7 i L4). Włókna kierują się korzeniami przednimi na poziomie komórek macierzystych, opuszczają rdzeń kręgowy i biegną we włóknach mielinowych (gałązki łączące białe) do przestrzeni przykręgowej, gdzie łączą się ze zwojami przykręgowymi. Zwoje te łączą się ze sobą tworząc pień współczulny, leżący symetrycznie po obu stronach kręgosłupa od poziomu podstawy czaszki i kończą się nieparzystym zwojem guzicznym. Włókna ze zwojów przykręgowych biegną dalej na obwód w kierunku tkanek i narządów, tworząc niekiedy zwoje, sploty (przedkręgowe) i zakończenia nerwowe.
Od każdego zwoju przykręgowego odchodzą bezmielinowe gałązki rdzeniowe, które łączą się z nerwem rdzeniowym tego samego segmentu.
Gałęzie naczyniowe odchodzą od pnia współczulnego, łączą się ze sobą tworząc sploty przedkręgowe i kierując się w okolice tętnic tworzą sploty okołonaczyniowe.
Nerwy trzewne- niezależnie od tętnic, zawierają zmielinizowane włókna rdzeniowe, które są przedłużeniem gałęzi łączących białych (nie ulegają przełączeniu synaptycznemu w zwojach przykręgowych). W nerwach trzewnych biegną tez włókna dośrodkowe, komórki tych włókien znajdują się częściowo w zwojach rdzeniowych, częściowo w zwojach przykręgowych i przedkręgowych.
Sploty przedkręgowe utworzone są przez nerwy trzewne. W klatce piersiowej znajdują się splot sercowy i splot płucny. W jamie brzusznej splot trzewny, międzykrezkowy, podbrzuszny górny. W miednicy splot podbrzuszny dolny.
Rycina 2. brak podpisu i odwołania do Ryciny w tekście (opisy – na Rycinie – powinny być po polsku; poradzimy sobie z ich „podmienieniem”; prosimy jedynie o tłumaczenie)
W odcinku szyjno-piersiowym tworzy powrózek leżący do tyłu od dużych naczyń i do przodu od mięśnia długiego szyi. Na wysokości wyrostków poprzecznych C2-C3, niekiedy do C4, tworzy zwój szyjny górny. Jego część leży w sąsiedztwie nerwu: błędnego, językowo-gardłowego i podjęzykowego. Odchodzą od niego gałęzie łączące do nerwów rdzeniowych C2-C4, gałęzie naczyniowe do splotu szyjno-tętniczego wewnętrznego i zewnętrznego oraz gałęzie trzewne krtaniowo-gardłowe i nerw sercowy szyjny górny. Sploty około naczyniowe zaopatrują głowę i szyję, unerwiają gruczoły skóry twarzy, głowy, szyi, gruczoły ślinowe, łzowe, tarczyce, przytarczyce, mięśnie gładkie oczodołów, gałki oczne.
Zwój szyjny środkowy leży na powięzi przedkręgowej wyrostka poprzecznego C6 (niekiedy nie występuje). Wychodzą od niego gałęzie łączące do nerwów rdzeniowych C5-C6, połączenia z nerwem przeponowym, gałęzie naczyniowe do splotu szyjno-tętniczego, splotu tętnicy tarczowej dolnej, gałęzie trzewne.
Zwój szyjny dolny często łączy się z pierwszym zwojem piersiowym.
Zwój gwiaździsty 2,5 cm długi, 1 cm szeroki, 0,5 cm gruby, położony jest za tętnicą podobojczykową w miejscu odejścia tętnicy kręgowej. Leży na wysokości wyrostka poprzecznego Th1, w przestrzeni zamkniętej od przodu tętnicą podobojczykową i tylną ścianą opłucnej, od tyłu powięź przedkręgowa mięśnia długiego szyi. Za zwojem leżą oddzielone mięśniem pochyłym przednim korzenie wchodzące w skład splotu ramiennego C7-Th1.
Zwój gwiaździsty otrzymuje gałęzie łączące białe z najwyższych komórek macierzystych, otrzymuje gałęzie łączące z niższych zwojów piersiowych. Jego wyłączenie daje efekt zablokowania zwojów szyjnych. Wychodzą z niego gałęzie łączące do nerwów rdzeniowych C8, gałęzie naczyniowe do splotu podobojczykowego, splotu tętnicy tarczowej dolnej, splotu kręgowego, splotu tętnicy piersiowej wewnętrznej oraz gałęzie trzewne.
Zwoje piersiowe:
§ Th1- jeżeli występuje samodzielnie leży na wewnętrznej powierzchni wyrostka poprzecznego-Th1;
§ Th2 - leży powyżej górnego brzegu wyrostka poprzecznego. Przyśrodkowo ograniczony przez powięź wewnątrzpiersiową, od przodu przez opłucną, od tyłu przez więzadło żebrowo-poprzeczne górne;
§ Th3 - jak powyżej;
§ Th4 i Th5- leżą nieco niżej od wyrostków poprzecznych i główki żeber przykrywają je całkowicie.
Zwoje Th1-Th5 mogą dawać gałęzie do splotu ramiennego z pominięciem zwoju gwiaździstego, tzw. nerwy Kuntza
Ze zwojów piersiowych odchodzą gałęzie łączące do odpowiednich nerwów międzyżebrowych, gałęzie naczyniowe do splotu aortalno-płucnego, gałęzie trzewne (nerwy sercowo-piersiowe i gałęzie śródpiersiowe do przełyku, oskrzeli i opłucnej).
Goffer_986