OBOWIĄZUJĄCE REGULACJE PRAWNE- CHARAKTER NORMATYWNY
13.10.1998- o systemie ubezpieczeń społecznych Dz. U. Nr 137, poz 887
* znaczenie tej ustawy
- ma centralną rolę w systemie ubezpieczeń społecznych
- to jest rodzaj „kodeksu” tego systemu- bo ma przepisy wspólne dla 4 gałęzi ubezpieczeń społecznych:
a)emerytalnego
b) rentowego
c) chorobowego
d) wypadkowego
W momencie, gdy ta ustawa weszła w życie 01.01.1999nastapiła rewolucja w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, z jednolitego systemu nastąpił podział na 4 odrębne ubezpieczenia.
Wyrazem tego podziału jest:
- zróżnicowanie zakresu podmiotowego czterech gałęzi ubezpieczeń
- zróżnicowanie źródeł finansowania- podział składki z jednolitej na 4 odrębne składki
- podział funduszu ubezpieczeniowego na 4 odrębne fundusze
Ustawa nie obejmuje całości systemu, bo poza nią są 2 regulacje
I-ubezpieczenie zdrowotne- ustawa o świadczeniu zdrowotnym finansowanym ze środków publicznych
II- ubezpieczenie rolnicze- ustawa o ubezpieczeniu zdrowotnym rolników
* Ubezpieczenia dzielimy na 4 gałęzie
-emerytalne
- rentowe
- chorobowe
- wypadkowe
Ze względu na rodzaj ubezpieczenia dzielimy na:
- obowiązkowe
- dobrowolne
- zakres podmiotowy
art. 6&1
Art. 6.
„. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem
art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej
są:
1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;
2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;
3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
zwanymi dalej „członkami spółdzielni”;
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy
zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem
cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”,
oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem
ust. 4;
5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi
współpracującymi;
6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu
Europejskiego wybranymi w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej „posłami
i senatorami”;
7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej „stypendystami
sportowymi”;
7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej;
8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy,
w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych lub pobierającymi stypendium
w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego
w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy,
zwanymi dalej „bezrobotnymi”;
9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania stażu
lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane
przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na staż lub
przygotowanie zawodowe, zwanymi dalej „osobami pobierającymi stypendium”;
10) duchownymi;
11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy
pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza
zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową;
12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;
18a) funkcjonariuszami Służby Celnej;
19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi
zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu
oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania
zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami
pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze
świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie,
wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych
pracy;
21) osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.”
Ten przepis możemy podzielić na 6 grup
I- osoby wykonujące pracę zależną
- pracownicy
-chałupnicy
- członkowie spółdzielni rolniczych
- zleceniobiorcy
- osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy,
w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania
II osoby prowadzące pozarolniczą działalność
-osoby prowadzące działalność gospodarczą
-twórcy i artyści
-osoby wykonujące wolne zawody
-jednoosobowi wspólnicy spółek zo.o oraz jawnych, komandytowych i partnerskich
III osoby pobierające określone kategorie świadczeń- poza wykonywaniem pracy i pozarolniczej działalności
-bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych
-zawodowi posłowie i senatorowie – świadczenia w postaci uposażenia
-stypendyści sportowi
-osoby pobierające zasiłek macierzyński, świadczenia socjalne związane z restrukturyzacją określonych gałęzi przemysłu- górnictwo, świadczenia szkoleniowe
IV osoby pełniące służbę publiczną
-funkcjonariusze służby celnej
-żołnierze w służbie czynnej czy zawodowi
-osoby odbywające zastępczą służbę wojskową
W obecnej chwili wszyscy Ci podlegają zaopatrzeniu społecznemu z nie ubezpieczeniu
V duchowni
VI osoby przebywające na urlopie wychowawczym.
1) osoby nie podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu- otwarty system ubezpieczeń społecznych- np. ubezpieczenie zdrowotne
2) kategorie osób , którzy mogą ubezpieczyć się na zasadzie dobrowolności- tu jest ograniczony dostęp- ograniczony dostęp do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego- enumeratywne wyliczenie osób które mogą się ubezpieczyć na zasadzie dobrowolności
* Mamy 2 rodzaje ubezpieczeń dobrowolnych emerytalnych i rentowych:
a) klasyczne
b) kontynuowane
Ada) art.7
Art. 7.
Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:
1) małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach
dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach
przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych
za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,
2) osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym
warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym – czyli nie podejmowanie lub przetrwanie zatrudnienia
3) obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych
oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie
posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa- np. marynarze pod obcą banderą
4) studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,
5) alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom
do ukończenia 25 roku życia,- czyli studenci i doktoranci
6) odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny
wnioskodawcom-obywatelom państwa członkowskiego Unii Europejskiej
w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania
zawodu regulowanego lub działalności regulowanej
Adb) art.10
Art. 10.
Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz osoby,
o których mowa w art. 7 pkt 3,( obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych
posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa)mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je
dobrowolnie, jednakże wówczas, gdy okres tego ubezpieczenia przekracza 10 lat, nie
obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego
konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.
Warunki:
-złożenie wniosku o dobrowolne lub obowiązkowe ubezpieczenie, kontynuowane bezpośrednio po ustaniu- w ciągu 30 dni od przerwania po tym terminie traci prawo do takiego ubezpieczenia kontynuowanego. Długość okresu tego ubezpieczenia nie jest ograniczona, ale długotrwałe kontynuowanie może być niekorzystne dla ubezp.
Jest ograniczenie, co do osób, które mających powyżej 10 lat to kontynuowanie, gdyż nie ma gwarancji wypłaty świadczenia emerytalnego w wysokości co najmniej min. emeryturze gwarantowanej przez państwo, jeśli stan konta ubezpieczonego tego nie umożliwia.
* Ubezpieczeni, którzy są w sytuacji zbiegu różnych tytułów zabezpieczenia art. 9
Art. 9.
1. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie
warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i
rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku
pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie
usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z
którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują
pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa
w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego,
zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania
ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na
przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem
ust. 1a.
1a. Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni,
służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego,
zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze
świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie
w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18
ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i
rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.
1b. Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie warunki
do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej
niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2.
dodany pkt 6a w ust.
15 w art. 8 wchodzi w
życie z dn. 1.10.2006
2. Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym
i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10,
jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej.
Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych
tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.
2a. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 - prowadząca jednocześnie pozarolniczą
działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 - podlega obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu
wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o
świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej
tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących
pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta
ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w
art. 6 ust. 1 pkt 4.
3. Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo
ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego
przez siebie rodzaju działalności.
4. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a, mające ustalone prawo do
emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym.
4a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury
lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,
jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.
4b. Osoby, o których mowa w ust. 4a, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna
umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje
się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, została zawarta z pracodawcą,
z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach
takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku
pracy.
<4c. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6
pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają
obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu
ustalenia prawa do emerytury.>
[5. Osoby, o których mowa w art. 6, nie wymienione w ust. 4, mające ustalone
prawo do emerytury lub renty, podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym.]
<5. Osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4 i 4c mające ustalone
prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu
emerytalnemu i rentowym.>
6. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8 i 19, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do
emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń
społecznych.
dodany ust. 4c i nowe
brzmienie ust. 5 w
art. 9 wchodzą w
życie z dn. 1.01.2007
6a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, 9a, 11 i 12, obowiązkowo podlegają
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących
obowiązek ubezpieczeń społecznych.
7. Duchowni spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym
i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej
podlegają ubezpieczeniom z tytułu tej działalności.
8. Osoby pozostające w stosunku służby, z wyłączeniem osób, o których mowa w
art. 8 ust. 15 pkt 6, spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2,
4-6 i 10, mogą być dobrowolnie objęte tymi ubezpieczeniami na swój wniosek.
Mamy 2 rozwiązania:
1) sumowanie różnych tytułów podlegania ubezpieczenia- z różnych sytuacji życiowych- np. ubezpieczenie zd...
Minnie_