Kleszczowska - Tłumienie i wyolbrzymianie bodźców emocjonalnych próba systematyzacji badań.pdf

(109 KB) Pobierz
(Microsoft Word - t\263umienie i wyolbrzymianie poprawione)
TŁUMIENIE I WYOLBRZYMIANIE BOD ń CÓW EMOCJONALNYCH – PRÓBA
SYSTEMATYZACJI BADA İ 1
1 Bardzo serdecznie dzi ħ kuj ħ Panu Profesorowi Andrzejowi Eliaszowi za
cenne uwagi i komentarze do pierwotnej wersji prezentowanego tekstu.
1
Streszczenie
Celem niniejszego tekstu jest prezentacja zagadnienia tłumienia i
wyolbrzymiania bod Ņ ców emocjonalnych z perspektywy psychologii
ró Ň nic indywidualnych oraz psychologii społecznej. Omówiono
typologi ħ , na bazie której ludzie dzieleni s Ģ na cztery grupy:
represorów (osoby tłumi Ģ ce bod Ņ ce emocjonalne), nisko-l ħ kowych,
wysoko-l ħ kowych i defensywnie wysoko-l ħ kowych (osoby wyolbrzymiaj Ģ ce
bod Ņ ce emocjonalne). Dokonano przegl Ģ du Ņ ródeł umo Ň liwiaj Ģ cych
stworzenie powy Ň szej klasyfikacji. Skoncentrowano si ħ na krytycznej
analizie bada ı , maj Ģ cych za punkt wyj Ļ cia cztero-kategorialn Ģ
typologi ħ . Ponadto zwrócono uwag ħ na pewne, dotychczas nie
zrewidowane, nie Ļ cisło Ļ ci terminologiczne i metodologiczne w
klasyfikacji. Ostatni fragment pracy po Ļ wi ħ cono prezentacji wci ĢŇ
otwartych pyta ı , które mog Ģ wpłyn Ģę na systematyzacj ħ rezultatów
dotychczas przeprowadzonych bada ı , jak równie Ň doprowadzi ę do
rozwoju tej dziedziny studiów.
2
Warsaw School of Social Psychology
REPRESSION AND SENSITIZATION OF EMOTIONAL STIMULI – SYSTEMATICAL
REVIEW
Abstract
The main idea of this article is to introduce the concept of
repression and sensitization as it is understood in the field of
cognitive psychology. The typology, according to which people can be
divided into four types: repressors, low-anxious, high-anxious, and
defensive high-anxious (sensitizers) is presented. Also presented is
the critical analysis of the research based on the four-types
classification. Attention is directed to ambiguous results, based on
some terminological as well as methodological misunderstandings of
the typology. The last part of the text is devoted to unresolved
issues and possibilities for development of this branch of
psychological research.
3
TŁUMIENIE I WYOLBRZYMIANIE BOD ń CÓW EMOCJONALNYCH – PRÓBA
SYSTEMATYZACJI BADA İ
Rys historyczny
Seria bada ı nad funkcjonowaniem ludzi w sytuacjach stresowych i
zagra Ň aj Ģ cych (np. Lazarus 1954; Lazarus, Eriksen i Fonda 1951;
Lazarus i Longo 1953) doprowadziła do zainteresowania zagadnieniem
tłumienia/ wypierania i bod Ņ ców zagra Ň aj Ģ cych ze Ļ wiadomo Ļ ci grup ħ
psychologów poznawczych. W efekcie przeprowadzonych eksperymentów
badacze ci dowiedli istnienia ró Ň nic indywidualnych odnosz Ģ cych si ħ
do progu wra Ň liwo Ļ ci na bod Ņ ce zagra Ň aj Ģ ce ii (np. Bruner i Postman
1947a, 1947b; Byrne 1961; Byrne i Holcomb 1962; Eriksen 1952;
Grzegołowska-Klarkowska 1986). Byrne (1961) podkre Ļ lił, Ň e reakcje
jednostki mo Ň na opisa ę za pomoc Ģ kontinuum wra Ň liwo Ļ ci na bod Ņ ce
emocjonalne. Jeden kraniec zaproponowanego wymiaru opisał jako
tłumienie ( repression ) drugi za Ļ okre Ļ lił mianem uwra Ň liwienia
( sensitization) iii . Tłumienie, zdaniem autora wspomnianej typologii,
zwi Ģ zane jest nierozerwalnie z unikaniem, zaprzeczaniem, wypieraniem
pewnego typu bod Ņ ców ze Ļ wiadomo Ļ ci. Uwra Ň liwienie za Ļ idzie w parze
z tendencj Ģ do przeceniania bod Ņ ca awersyjnego poprzez
intelektualizacj ħ , zachowania obsesyjne, itp. (Byrne 1961). Grupa
osób okre Ļ lanych jako represorzy w zadaniach wykorzystuj Ģ cych bod Ņ ce
afektywne b Ģ d Ņ neutralne zazwyczaj cechowała si ħ podwy Ň szonym
progiem wra Ň liwo Ļ ci emocjonalnej (badani nie doceniali warto Ļ ci
emocjonalnej prezentowanych im bod Ņ ców). Osoby o nadwra Ň liwym
systemie emocjonalnym charakteryzowały si ħ obni Ň onym progiem
wra Ň liwo Ļ ci emocjonalnej (były nastawione na odbiór bod Ņ ców
emocjonalnych, przesadnie czujne, przeceniały warto Ļę afektywn Ģ
obserwowanych bod Ņ ców). Badacze zauwa Ň yli zwi Ģ zek pomi ħ dzy progiem
wra Ň liwo Ļ ci emocjonalnej i innymi zachowaniami. Dla przykładu w
psychiatrii znany jest termin internalizer iv , którym okre Ļ lane s Ģ
4
osoby skupiaj Ģ ce si ħ na własnych sukcesach i „zapominaj Ģ ce” o
pora Ň kach, wypieraj Ģ ce z pami ħ ci obrazy wywołuj Ģ ce l ħ k, itp. (Byrne
1961). Z kolei nadwra Ň liwo Ļę systemu emocjonalnego zazwyczaj wi ĢŇ e
si ħ z wyostrzaniem percepcji w kierunku bod Ņ ców negatywnych.
Uwra Ň liwienie wi ĢŇ e si ħ zatem z doskonałym pami ħ taniem słów
nacechowanych negatywnym afektem, szybkim kojarzeniem bod Ņ ców
agresywnych, itp. (Byrne 1961).
Opisane powy Ň ej rezultaty studiów przywiodły badaczy do
sformułowania zało Ň enia, i Ň tłumienie/ wyolbrzymianie bod Ņ ców jest
wła Ļ ciwo Ļ ci Ģ relatywnie stał Ģ , co za tym idzie osoby okre Ļ lone jako
represorzy na podstawie jakiego Ļ zachowania prawdopodobnie b ħ d Ģ
przejawia ę taki sam styl działania równie Ň w innych sytuacjach.
Zacz ħ to tym samym domniemywa ę , i Ň w gr ħ wchodzi zmienna
osobowo Ļ ciowa tłumienia-wyolbrzymiania, która determinuje zachowania
jednostek (Byrne 1961). Warto podkre Ļ li ę , Ň e Byrne nie opisuje
działania zło Ň onego mechanizmu, a dokonuje charakterystyki w
kategoriach opisowych. Jego zdaniem na podstawie wyniku w
kwestionariuszu mo Ň liwe jest oszacowanie poziomu tłumienia/
wyolbrzymiania. Zachowaniom przypisane zostały wewn ħ trzne
dyspozycje: jednostka tłumi bod Ņ ce emocjonalne, poniewa Ň jest
represorem; wyolbrzymia je, dlatego Ň e jest uwra Ň liwiona.
Niepoprawno Ļę takiego sposobu rozumowania podkre Ļ lał np. Eliasz
(2004; Eliasz i Klonowicz 2001), wskazuj Ģ c na wyst ħ powanie zjawiska
bł ħ dnego koła w takim sposobie definiowania cech osobowo Ļ ci.
W pocz Ģ tkowej fazie studiów brakowało niezale Ň nego narz ħ dzia na
podstawie którego mo Ň liwe byłoby szacowanie stopnia tłumienia/
wyolbrzymiania. Niektórzy z badaczy w celu diagnozy typu wra Ň liwo Ļ ci
emocjonalnej wykorzystywali skale MMPI (np. Eriksen 1954; Ullmann
1962). Czasami wraz z MMPI stosowano tak Ň e skal ħ Jawnego Niepokoju
MAS Janet Taylor (np. Eriksen i Davids 1955). Taki stan rzeczy
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin