osiągnięcia uczniów zdolnych.odt

OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW ZDOLNYCH

Zdolność to zespół czynników organicznych i związane z nimi funkcjonowanie właściwości psychicznych umożliwiających szczególnie sprawne wykonanie różnorodnych czynności i bardziej skomplikowanych działań.

Uczeń zdolny to osoba która odznacza się pewnymi specyficznymi cechami pod względem intelektualnym. Posiada on również pewne szczególne umiejętności oraz specjalne cechy charakteru. Uczeń zdolny w rozumieniu społecznym (czesto potocznym, a take szkolnym), to

taki, który dobrze sie uczy, jest grzeczny, ma wzorowe zachowanie i inne osiagniecia

szkolne. Uczen zdolny w rozumieniu psychologicznym to taki, który ma wysoki iloraz

inteligencji, due osiagniecia, wysoki poziom twórczy, tzn., e charakteryzuje go

niepokój poznawczy, umie oderwac sie od utartych schematów, potrafi znalezc sie

w nowej sytuacji, ma pomysły nowych rozwiazan starych problemów, nie boi sie

nowych rzeczy.

Uczniowie zdolni dziela sie na trzy grupy:

- uczniowie o ponadprzecietnych zdolnosciach,

- uczniowie o ponadprzecietnych osiagnieciach,

- uczniowie o ponadprzecietnych zdolnosciach i osiagnieciach.

Metodami identyfikacji jak rozpoznawać ucznia zdolnego mogą być między innymi:

Nominacja przyznana przez nauczyciela - fachowa opinia nauczyciela dysponującego znacznym dorobkiem w pracy z uczniami oraz wysokimi umiejętnościami zawodowymi, jak również wyniki z testów, sprawdzianów. Do metod tych zalicza się również współczynnik ilorazu inteligencji, zwycięstwa w konkursach oraz gdy uczeń sam wskazuje na swoje zdolności - czuje się pewnie w danej dziedzinie.

W badaniach nad osobowościowymi uwarunkowaniami wybitnych osiągnięć, stwierdzono widoczne zależności pomiędzy rodzajem osiągnięć i ich poziomem a określonymi cechami osobowości. Większość badań osób wybitnie zdolnych dotyczy uczniów, rzadziej badania te są przeprowadzane wśród osób dorosłych. Uzyskiwane wyniki wskazują na to, iż uczniowie zdolni szybciej i sprawniej stosują zróżnicowane strategie pamięciowe, rozwój metapoznania przebiega u nich szybciej, dostrzegają problemy istotne i znajdują ich rozwiązanie z większą łatwością i bardziej spontanicznie. Osoby mające zaniżone osiągnięcia w stosunku do własnych możliwości intelektualnych charakteryzują się niską samooceną. Dobrym predyktorm szkolnych osiągnięć uczniów zdolnych są zainteresowania, będące również wynikiem oddziaływań edukacyjnych i wychowawczych. Trwałe efekty uczenia się związane są z poziomem inteligencji. Uczniowie zdolni bardziej efektywnie przetwarzają informacje, dysponują bowiem bardziej skuteczniejszymi instrumentami umysłowymi i korzystniejszym podłożem energetycznym. Nie wyróżniają się oni jednak szczególnymi postępami w nauce. Ich osiągnięcia szkolne są zbliżone do osiągnięć uczniów przeciętnie zdolnych. Stwierdzono, iż uczniowie mający wysoki poziom zdolności twórczych sprawiają więcej trudności wychowawczych, niż uczniowie mający wysoką inteligencję. Podsumowując, uczeń zdolny charakteryzuje się takimi cechami jak: szybsze i sprawne stosowanie różnych strategii pamięciowych, głębsze i rozleglejsze dążenia poznawcze, wyższa samoocena, większa oryginalność myślenia, silna motywacja osiągnięć, duże poczucie humoru, szerokie zainteresowania, twórcza wyobraźnia, pracowitość, wytrwałość, łatwość skupienia się, bogaty zasób słownictwa, inicjatywa, łatwość wykonywania zadań, duży zakres uwagi.

Nauczyciel poznaje ucznia zdolnego po tym gdy, uczeń szybko, łatwo przyswaja nową wiedzę, ma dużą wiedzę, wykraczającą poza materiał programowy, pracuje samodzielnie, ma własne strategie pracy, myśli logicznie, jest inteligentny,  osiąga sukcesy w szkole, ma szerokie zainteresowania, jest aktywny na lekcjach, jest pracowity, systematyczny, obowiązkowy, potrafi wykorzystywać zdobytą wiedzę teoretyczną w praktyce.

Dziecko może szczególnie uzdolnione w określonej dziedzinie. Typologię uzdolnień wyznaczył G. Lewis, która przedstawia się następująco: dziecko uzdolnione językowo, dziecko uzdolnione matematycznie, dziecko uzdolnione sportowo, dziecko uzdolnione naukowo, dziecko uzdolnione twórczo, dziecko uzdolnione organizatorsko, dziecko uzdolnione przywódczo, dziecko uzdolnione plastycznie, dziecko uzdolnione muzycznie, dziecko uzdolnione techniczne, dziecko uzdolnione aktorsko.

Można również wyznaczyć typy uczniów:

Uczniowie będący pod presją grupy: są to uczniowie uzdolnieni intelektualnie, przekraczający ilościowe i jakościowe osiągnięcia reszty klasy, często są wykluczani przez pozostałych uczniów; z lęku o to, że nauczyciel zawyży poziom i wówczas reszta klasy nie podoła tym wymaganiom. Uczniowie deprecjonują osiągnięcia ucznia zdolnego z zazdrości: o pochwały, o zdolności.

Uczniowie przyjmujący postawę konformistyczną: uczniowie chcą być tacy sami, jak ich rówieśnicy,  wzorując się na uczniach, dostosowują się do przeciętnego poziomu swojej klasy.

Uczniowie nudzący się w szkole: zbyt łatwe zdania szkolne zniechęcają uczniów zdolnych, ciekawią ich nowe wyzwania, nudzi ich schematyczność oraz praca tradycyjnymi metodami.

Uczniowie świadomie ukrywający swoje zdolności: nie ujawniają własnych zdolności, gdyż mają na uwadze własne korzyści, mają świadomość  własnej wyjątkowości, chcą sami sobą kierować, nie są podatni na sugestie, dążą do realizacji wytyczonych przez siebie celów, są aspołeczni.

U uczniów zdolnych występują relacje między problemami endogennymi i egzogennymi. Problemy egzogenne to te, które powstają głównie w wyniku interakcji dziecka ze środowiskiem, a przede wszystkim z rodziną. Problemy endogenne związane są natomiast z cechami indywidualnymi dziecka niezależnymi od środowiska. Rozróżnienie na kategorie endogenne i egzogenne ma istotną zaletę przy konceptualizacji potrzeb społecznych i emocjonalnych dzieci uzdolnionych.

Style uczenia mają zasadniczy wpływ na osiągnięcia szkolne. Style ucznia się dotyczą organizowania i nadzorowania strategii ucznia się i nabywania wiedzy. Komponenta motywacyjno - osobowościowa stylu uczenia się jest związana z sumiennością, natomiast komponenta poznawcza stylu  - strategia głębokiego przetwarzania informacji  - jest uwarunkowana kombinacją otwartości, sumienności i neurotyzmu. Z badań Schmecka wynika, iż osoby korzystające ze strategii głębokiego przetwarzania cechuje pewność siebie, spokój, odpowiedzialność i rzetelność. Strategia ta wiąże się ze stabilnością emocjonalną i sumiennością. Osoby lękowe, neurotyczne, zewnętrznie motywowane przez stresującą sytuację ucznia się wybierają strategię przeciwną. Strategia ta cechuje dosłowne zapamiętywanie treści, bez świadomej refleksji nad ich znaczeniem. Ten sposób uczenia się charakteryzuje liniowe przechodzenie z tematu na temat, systematyczna praca krok po kroku, koncentracja na detalach. Takie zachowanie dostarcza neurotykom poczucia bezpieczeństwa i redukuje lęk przed niepowodzeniem. Natomiast z badań Blicklego (1996) wynika, iż osoby zmotywowane wewnętrznie, ciekawe, wykorzystują strategię przetwarzania głębokiego. Strategia ta dotyczy odnajdowania i przyswajania znaczenia zawartego w czytanym tekście. Polega na wykorzystaniu strategii poszukiwania i selekcjonowania informacji ważnych, na podstawie których uczeń będzie mógł odtworzyć własną interpretację tekstu. Osoby te charakteryzują się globalnym oglądem tekstu, korzystaniem z anegdot, ilustracji, analogii zawartych w tekście a także informacji zawartych poza treścią zadania.

Aby sprostać potrzebom uzdolnionych i utalentowanych uczniów można zwiększyć zasięg, poszerzyć tematykę z wykorzystaniem nowoczesnych technik, wdrożyć projekty nie tylko podczas zajęć edukacyjnych, również w pracy pozalekcyjnej, rozwijać zainteresowania twórcze, stawiać i rozwiązywać problemy. Indywidualizować program dydaktyczny, kształtować właściową wspólnotę uczniowską oraz doceniać ucznia zdolnego. Aby sprostać potrzebom uczniów zdolnych można przyśpieszyć rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej bądź przejście do klasy programowo wyższej: wydłużenie roku nauki, kierowanie do szkół  o specjalnym profilu np. muzycznej, podwójna promocja daje to możliwość uczenia się zgodnego z indywidualnym tempem i poziomem zdolności; zbyt radykalne przyśpieszenie może mieć negatywny wpływ na społeczno - emocjonalny rozwój dziecka.

Ważne jest aby motywować uczniów zdolnych. Aby pomagać mu w dalszym pogłębianiu wiedzy należy:

Kreować bezpieczną, otwartą i twórczą atmosferę podczas zajęć lekcyjnych,

Dostarczać pozytywnych informacji zwrotnych uczniowi o jego pracy.

Budować pewność siebie

Rozwijać wewnętrzną motywację, tworząc proces kształcenia w oparciu o: działanie, pytanie, planowanie, poszukiwanie, rozwiązywanie problemów i twórcze eksperymentowanie.

Stawiać wysokie i realistyczne oczekiwania co do osiągnięć szkolnych uczniów.

Tworzyć warunki do właściwej wielokierunkowej komunikacji.

Entuzjastycznie i z zapałem podchodzić do pracy z uczniem.

Osiągnięcia uczniów zdolnych zależą od celów które sobie stawiają, cele te związane zaś są z wartościami, do których człowiek dąży i które preferuje. Czynnikiem który wpływa na aktywność osób wybitnie zdolnych jest rodzaj i sposób oceniania siebie i otoczenia we wszystkich wymiarach społecznych i osobowościowych. Szkoła i rodzina w istotnym stopniu wpływają na rozwój wybitnych zdolności. Można stwierdzić, iż bardzo trudno jest wybitnie zdolnemu uczniowi wybić się i zostać zdiagnozowanym jako osoba wybitnie zdolna bez wsparcia rodziny i nauczycieli.