POŁOŻNICTWO
: : Doczesna (decidua) to błona śluzowa macicy w ciąży.
: : Wzrost płodu, jak większości tkanek nowotworowych, jest szybki.
: : Wiek płodu oznaczamy na podstawie tabel jego długości, orientacyjną długość należną dla danego wieku wyliczamy ze wzoru Kazego.
: : poronienie (do 16. tyg.)- 16. tydz. jest kluczowy, bo to czas wykształcania się pełnowartościowego, także w sensie hormonalnym, łożyska („przekazania pałeczki” hormonalnego podtrzymywania płodu łożysku przez ciałko żółte jajnika)
: : poród niewczesny (do 36. tyg.)
: : poród czasowy (po 36. tyg.)
Waga 2500 g jest wartością graniczną między płodem donoszonym a nie donoszonym.
: : obejmuje 12.- 14. tydz. ciąży, kiedy to należy unikać ekstremalnych temperatur, czynników fizycznych i chemicznych, palenia tytoniu oraz wysiłków, bo grożą one powstaniem wad rozwojowych, z których każda może być wynikiem działania każdego (obojętnie jakiego) czynnika szkodliwego, byle w ściśle określonym czasie ciąży (w danym okresie powstaje taka sama wada niezależnie od rodzaju działającego czynnika szkodliwego).
: : u płodu najlepiej natlenowana jest wątroba (żyła główna- żyły wątrobowe)
: : u płodu płuca są zapadnięte, stąd istnieje połączenie tętnica płucna- aorta (przepust krwi) oraz otwór między przedsionkami (który u 30% populacji nie zamyka się nigdy całkowicie)
: : u płodu akcja serca szybka dla wyrównania mniejszej zawartości O2 we krwi (wysycenie jedynie 50- 60%, stąd „płód żyje w atmosferze Mount Everest”)
: : u płodu objętość całkowita krwi to jedynie ok. 300 ml, stąd należy ją oszczędzać (uwaga na pobrania do badań)
: : u płodu erytropoeza jest wieloogniskowa
: : u płodu Hb = 17 g/ ml, a krwinki są jądrzaste (hemoglobina płodowa jest niszczona po porodzie, co jest przyczyną fizjologicznej żółtaczki noworodków)
: : u płodu płuca są małe, zapadnięte (pełną sprawność uzyskują dopiero po 14 dniach po urodzeniu). Pierwszy oddech jest wynikiem pobudzenia ośrodka oddechowego i skutkuje rozprężeniem płuc. Przedtem górne drzewo oskrzelowe jest zalane wodami płodowymi, stąd ważne jest, by poród był główkowy- inaczej wody te zamiast zostać wypchnięte podczas kompresji klatki piersiowej przy przechodzeniu przez drogi rodne przed pierwszym wdechem zostają przy rozprężeniu klatki piersiowej po opuszczeniu przez nią dróg rodnych i pierwszym wdechu wciągnięte w głąb.
: : u płodu gruczoły funkcjonują niezależnie od matki, np. wydzielana przez trzustkę płodu insulina może poprawiać obraz kliniczny cukrzycy u matki
: : u płodu funkcjonuje już przewód pokarmowy: enzymy produkowane są już w 4.– 6. miesiącu ciąży, ruchy połykowe obserwuje się od 4. miesiąca. Płód połyka wody płodowe zawierające m.in. włoski i maź tłuszczową, z czego powstaje smółka wydalana, kiedy pobudzony zostanie układ sympatyczny, stąd obecność smółki w wodach płodowych wskazuje na niedotlenienie płodu i konieczność szybkiej interwencji. Wielowodzie wskazuje na możliwość wad rozwojowych płodu, bo może powstawać w wyniku nie wykształcenia się układu nerwowego w stopniu umożliwiającym rozwinięcie odruchów połykania.
: : u płodu funkcjonuje układ wydalniczy, nerki podejmują funkcję od 5. miesiąca a mocz jest wydalany do wód płodowych
: : o donoszeniu płodu świadczą cechy jego rozwoju, a nie wielkość, niekoniecznie także osiągnięcie dojrzałości musi korelować z kalendarzem. Płód donoszony ma długość 48- 55 cm (mierzoną giętkim centymetrem od potylicy do pięt) oraz ciężar 3500 g (gdy poniżej 2800 g- dziecko hipotroficzne, gdy powyżej 4000 g- dziecko duże, gdy powyżej 5500 g- dziecko olbrzymie)
: : pełnowartościowe łożysko wykształca się w 16. tyg. ciąży i przejmuje w produkcji progesteronu rolę ciałka żółtego. W 11.- 12. tyg. ciąży grozi przerwanie ciąży, gdyż ciałko żółte jajnika przestaje już produkować progesteron, a łożysko jest jeszcze niedojrzałe. Ciągłość przepływu krwi w łożysku zapewniany jest przez matkę (skurcze macicy, tętno matki) oraz płód (skurcze kosmków, tętno płodu).
: : funkcją łożyska jest
8 8 wymiana substancji (dyfuzja lub transport czynny)
8 8 wydzielanie wewnętrzne (progesteron, estrogeny- estriol powstaje przez przekształcenie dehydrepiandrosteronu (DHEA) produkowanego przez matkę w nadnerczach płodu, co jest przykładem jedności matczyno- płodowej, co oznacza, że do zajścia każdego zjawiska w ciąży niezbędny jest współudział tak matki, jak dziecka- oraz gonadotropina łożyskowa, na której oparte są próby ciążowe wykorzystujące przeciwciała łączące się z hormonem obecnym we krwi lub moczu ze zmianą barwy i próby ciążowe biologiczne obecnie nie stosowane, gdzie po wstrzyknięciu zwierzęciu doświadczalnemu pod skórę moczu podejrzanej o ciążę obserwowano zmiany w jego organizmie wynikające z działania gonadotropiny)
: : jest zlewiskiem kosmków łączącym się w dwa naczynia doprowadzające krew do płodu (1 żyła + 2 tętnice: żyła prowadzi krew utlenioną z łożyska, tętnice- odtlenowaną do łożyska). Każde z naczyń pępowinowych jest innej długości i jest scalone z innymi galaretą Whartona, co tworzy skręconą wokół długiej osi sprężystą strukturę, która ma małą skłonność do zapętlania się, zaciągania czy zaginania. Sznur pępowinowy ma ok. 40 cm długości
8 8 jeżeli jest za krótki, to występuje skłonność do przedwczesnego odklejania łożyska lub nawet wyrwania łożyska w czasie porodu, co zagraża krwotokiem;
8 8 jeżeli jest za długi, to może się okręcać wokół szyi płodu, co grozi śmiercią (w czasie porodu płód „wiesza się” na własnej pępowinie).
: : dawniej uważano, że ich jedyną rolą jest amortyzacja wstrząsów i zapewnienie płodowi swobody poruszania się
8 8 chronią także płód przed wysychaniem i zmianami temperatury oraz uciskiem z zewnątrz
: : w regulacji ich ilości ma udział
8 8 owodnia (w 12. tyg. produkuje 97%, wydala 87%, w 38 tyg. odpowiednio: 50% i 65%),
8 8 pępowina,
8 8 skóra (jedynie do 4. miesiąca ciąży, potem pokryta mazią płodową),
8 8 nerki (wydzielają mocz wydalany do wód płodowych, stąd w miarę rozwoju funkcji ich funkcji wzrost stężenia kreatyniny w wodach płodowych, ale do ich produkcji funkcja nerek nie jest konieczna),
8 8 płuca (głównie wchłanianie płynu)
8 8 przewód pokarmowy (w 4. miesiącu wykształca się u płodu odruch połykania- donoszony płód wypija 500 ml/ 24 h, stąd wielowodzie świadczy o możliwości obecności zarośnięcia przełyku płodu lub bezmózgowia będącego przyczyną braku odruchu połykania)
: : ilość płynu owodniowego
8 8 wzrasta do 36. tyg. ciąży (1000 ml)
8 8 spada do 40. tyg. ciąży (800 ml)
8 8 w okolicach terminu porodu
4 4 ilość waha się w szerokich granicach (300- 1500 ml)
4 4 w ciągu 2 godz. ulega wymianie cała jego objętość
: : składniki wód płodowych zmieniają się w czasie i występuje korelacja składu płynu owodniowego, surowicy matki i surowicy płodu. Kliniczne znaczenie ma badanie składu wód płodowych (prof. Woytoń prowadzi od wielu lat badania w tej dziedzinie) w ocenie
8 8 niedotlenienia płodu,
8 8 stopnia donoszenia płodu (stopień zmętnienia związany z ilością złuszczonej mazi, obecność komórek pomarańczowych z gruczołów potowych),
8 8 stopnia dojrzałości nerek płodu (zawartość kreatyniny) oraz
8 8 stopnia dojrzałości płuc (test spieniania, stosunek lecytyny do sfingomieliny),
8 8 nasilenia konfliktu serologicznego w zakresie grup Rh (obecność barwników z rozpadu erytrocytów)
8 8 kondycji genetycznej płodu (wykonanie badania sensowne jedynie w przypadku, gdy matka deklaruje podjęcie jakichkolwiek działań w razie ewentualnej wady)
: : zlewisko produktów rozpadu (kobieta z nerczycą dializuje się do jaja płodowego ratując siebie kosztem zatrucia dziecka- niekonieczna staje się dializoterapia)
: : skład wód płodowych nie jest najważniejszy- przy małowodziu podaje się do jaja płodowego zwykłą sól fizjologiczną z glukozą
: : zapewnia najwcześniejsze wykrywanie ciąży ze 100% pewnością, że jest to ciąża (a nie np. zaśniad groniasty), z dokładnym określeniem lokalizacji (czy nie jest pozamaciczna) i oceną, czy płód jest żywy, czego nie dają równe co do czułości testy immunologiczne, jednakże ze 100% pewnością ciążę stwierdza poród
: : uwaga na USG wykonywane w parę dni po spodziewanym terminie krwawienia miesięcznego, bowiem to, co widać na ekranie, to niekoniecznie musi być ciąża (podobny obraz daje gromadząca się w świetle macicy krew miesiączkowa). Jednocześnie najczęstsze (i najwcześniejsze) poronienia następują w czasie krwawienia miesięcznego.
: : w 5. tyg. ciąży płód ma 2 cm i widać pulsowanie serca a objętość płynu owodniowego V= 5 do 10 ml,
: : w 6. tyg. ciąży pojawiają się kosmki- jest to najlepszy czas na badania genetyczne jeśli mają być podstawą do przerwania ciąży w przypadku wykrycia wad (ciążę należy przerwać, jeśli w ogóle, jak najwcześniej)
: : dowodem życia płodu są prezentacje dynamiczne serca w USG
: : badania biofizyczne wypierają w medycynie testy biochemiczne (biochemia mówi, co było- biofizyka pokazuje, co jest), wśród nich test Manninga (biofizyczny profil płodu)- maksymalny wynik to 10 punktów (przyznaje się po 2 punkty za ruchy, akcję serca, ruchy oddechowe, ruchy kończyn i ilość płynu owodniowego)
: : ruchy płodu mogą być wyczuwalne dopiero, gdy wypełni on sobą światło macicy i mięsień macicy ścienieje wskutek rozciągania
: : w ciąży mnogiej widać osobne pęcherzyki ciążowe
: : można ocenić położenie płodu (położenie odgięciowe jest patologiczne podczas porodu, położenie prawidłowe to bródka przygięta do klatki piersiowej). Dziecko powinno się rodzić swoim najmniejszym wymiarem w największy wymiar miednicy mniejszej.
: : ciąża obumarła rozpoznawana często przed wystąpieniem objawów klinicznych (plamienie itd.) po zapadniętej ścianie pęcherzyka, braku dziecka w świetle oraz „paprochach” w świetle macicy. Przy takim obrazie USG nie ma sensu przerywać sztucznie ciąży a jeżeli już, to poczekać na pierwsze objawy dla komfortu psychicznego kobiety (wcześniej trudno ją przekonać do zabiegu i będzie wtedy naprawdę przekonana, że zrobiła wszystko, by utrzymać dziecko).
: : widoczne krwiaki wewnątrzkosmówkowe (odklejenie łożyska, trofoblastu prowadzące do poronienia)
: : zaśniad groniasty (mola hydatidosa) wykrywany jest przez USG pośrednio, lecz z czułością i specyficznością sięgającą 100%! Charakterystyczny jest „obraz burzy śnieżnej” w USG, jednak podstawą rozpoznania klinicznego jest stwierdzenie nadmiaru gonadotropiny łożyskowej, który prowadzi do hiperstymulacji jajników i powstawania widocznych w USG torbieli tekaluteinowych jajników (przerośnięte pęcherzyki).
: : wykrywanie wad płodu (np. bezmózgowie, czyli anencephalia, brak główki, czyli acrania)
: : wykrywanie płynu w jamie brzusznej (ascites) może być pierwszym sygnałem wystąpienia obrzęku uogólnionego płodu (hydrops foetalis universalis) na który składa się triada objawów:
8 ...
pogarda21