BERGSON I PIERWSZE MANIFESTY ESTETYCZNE: CANUDO I FUTURYŚCI

1907 r. ukazuje się we Francji Ewolucja twórcza Henri Bergsona:

1.      Życie jest ewolucją

2.      Nie ma czegoś takiego jak forma gdyż forma jest niezmiennością, a rzeczywistość jest ruchem. Rzeczywiste jest właśnie ciągłe zmienianie się formy: forma jest zdjęciem migawkowym pewnego przejścia. A więc i tu również nasze postrzeganie urządza się tak, że ciągłość płynnej rzeczywistości zamienia w stałość rozdzielnych obrazów.

3.      Kalejdoskopowy charakter naszej wiedzy o rzeczach jest wynikiem kalejdoskopowego naszego przystosowania do nich.

Główne założenia filozofii Bergsona:

1.       Świat w swej istocie rozwija się dynamicznie, na zasadzie irracjonalnego rozpędu życiowego

2.       Nasze poznanie zmysłowe, a także intelektualne, jest ukierunkowane utylitarnie i analitycznie. Przez to deformuje ono rzeczywistość, schematyzuje ją, dezintegruje i wtłacza w sztywne pojęcie czasu obiektywnego õ sugestywna siła filmu, ponieważ jest on pełnym substytutem naszej percepcji.

3.       Poznanie autentyczne, oparte na intuicji, docierające do istoty rzeczy, trudne do wyrażenia w schematach słownych, jest przywilejem wybranych jednostek – artystów, filozofów itd.

MANIFEST SIEDMIU SZTUK

Opublikowany w 1911 r. w Paryżu przez Ricciotta Canuda:

·    Potrzebujemy filmu, aby stworzyć sztukę totalną, do której wszyscy od dawna dążyli

·  Nasza epoka jest niezrównana w energii wewnętrznej i zewnętrznej, zsyntezowała różne doświadczenia ludzkie. Osiągnęliśmy wszyscy pełnię życia praktycznego i uczuciowego. Skojarzyliśmy naukę i sztukę.

·  Siódma sztuką to obrazy w ruchu. Sztuka plastyczna rozwijająca się wg  praw sztuki rytmicznej.

PRÓBA INTERPRETACJI

Canudo walczył na kilka frontów:

·         Przeciw komercjalnej kinematografii

·         Przeciw ostracyzmowi estetyki w stosunku do filmu

·         Przeciw anarchizmowi tendencji burzycielskich

              Film ma być siódmą sztuką, siódmą kopuła nadbudowaną nad innymi. Daje to z jednej strony szansę filmowi by stał się sztuką totalną, ale też daje innym sztuką szansę by dzięki filmowi mogły rozszerzyć domenę swego władania.

              Tekst Canuda zawierał w formie zalążkowej niektóre postulaty charakterystyczne dla awangardy lat XX – tych:

-          Wariant syntezy sztuki

-          Wariant specyfiki tworzywa

-          Wariant sztuki plastycznej rozwijającej się wg praw sztuki rytmicznej („symfonia wizualna”)

MANIFEST FUTURYSTÓW

1916 r. Futurystyczny manifest filmowy.

O futurystach: estetyka, obrazowanie w ich utworach miało oddawać ruchliwość, wieloplanowość, wzajemne przenikanie się i równoczesność zjawisk. Duża rola atrybutów nowoczesnej cywilizacji – motywy urbanistyczne, sport, maszyna, samolot, lokomotywa. Eliminacja z utworów tradycyjnego bohatera lirycznego – w jego miejsce zdezindywidualizowane postacie. Bunt przeciw ograniczeniom języka.

              Stosunek futurystów do filmu był dwojaki:

Inspirujący i postulatywny.

Kinematograf nie jest sztuką samą przez się. Nigdy nie powinien kopiować. Powinien do końca doprowadzić ewolucję malarstwa: oderwać się od rzeczywistości, od tego, co wdzięczne lub uroczyste. Powinien stać się anty-wdzięczny, deformujący, impresjonistyczny, syntetyczny, dynamiczny, wolny od słów.

                 Do kina futurystycznego wkroczą jako środki ekspresji różne elementy. Będzie on w sumie malarstwem, architekturą, rzeźbą, wyzwolonym słowem, muzyką kolorów, linii i form, konglomeratem przedmiotów i rzeczywistości zamienionej w chaos. Zaproponujemy nowe źródła inspiracji malarzom, którzy pragną rozsadzić ramy obrazu. Marsz w stronę sztuki chaosu i zgiełku.

Lista zaleceń:

1.      „analogie kinematograficzne”.

2.      komponowanie ekranowych poematów i dyskursów

3.      poliwizja

4.      poszukiwanie muzyki ekranowej

5.      materializowanie stanów duszy

6.      codzienne kinematograficzne ćwiczenia w wyzwalaniu się z logiki

7.      ukazywanie „dramatów rzeczy” wyrwanych z ich normalnego środowiska, ukazanych w sytuacji anormalnej, uwydatniającej ich „zaskakującą konstrukcję”

8.      ukazywanie „witryn zdarzeń”

9.      ukazywanie grymasów mimicznych

10.  irrealistyczne transformacje ciała ludzkiego

11.  dramat dysproporcji

12.  strategiczne plany w zakresie doznań kinematograficznych

13.  linearne, plastyczne i kolorystyczne odpowiedniki: postaci, wydarzeń,  myśli, emocji itd.

14.  słowa na wolności ukazane w ruchu ekranowym

Malrstwo + rzeźba+ dynamizm plastyczny + słowa na wolności + bruityzm + architektura + teatr syntetyczny = kinematograf futurystyczny

Z. Czeczot-Gawrak – Zarys teorii filmu pierwszego 50 – lecia.