Lalka - społeczeństwo klp.docx

Społeczeństwo Warszawy w Lalce

Prus przedstawia w Lalce społeczeństwo Warszawy, stolica jest jednak miniaturą całej Polski – powieść pokazuje nam wszystkie ówczesne warstwy społeczne.

1. Arystokracja

              Do tej grupy możemy zaliczyć m.in. takie postaci:

·         Tomasz Łęcki

·         Izabela Łęcka

·         Krzeszowscy

·         hrabina Karolowa

·         Książę

·         prezesowa Zasławska

·         Ochocki

·         baron Dalski

·         hrabia Liciński

·         Kazimierz Starski

·         Wąsowska

              Arystokracji poświęca Prus w Lalce stosunkowo dużo miejsca. Warstwa ta jest przedstawiona w przeważającej większości negatywnie. Jest oderwana od reszty społeczeństwa, wyalienowana. Arystokraci uważają się za ludzi lepszych, za lepszą rasę. Są to próżniacy, ludzie, którzy utrzymują się z procentów od swoich wielkich majątków. Są zepsuci moralnie - żyją w obłudzie, czego dowodem są kwesty na rzecz biednych, organizowane nie ze współczucia dla ich losu, ale po to, aby pokazać się w towarzystwie. Myślą tylko o dobru własnym, ewentualnie własnej grupy społecznej. Brak im woli działania, zmieniania społeczeństwa, choć to właśnie oni posiadają środki, żeby coś zrobić:

„Chcieliby coś robić, mają nawet rozum i ukształcenie, ale... energii brak!... Choroba woli, panie: cała klasa jest nią dotknięta... Wszystko mają: pieniądze, tytuły, poważanie, nawet powodzenie u kobiet, więc niczego nie pragną.” (Adwokat do Wokulskiego o magnaterii, tom I, rozdz. 11)

              Kolejne wady arystokracji, które pokazuje Prus to chciwość i niegospodarność. Starski jest łasy na pieniądze i interesują go tylko panny z posagiem, Łęcki przepuszcza cały swój majątek na podróże, piękne mieszkanie, garderobę córki i inne zbytki.

              W tej grupie społecznej Prus przedstawia trzy postaci pozytywne. Pierwszą z nich jest prezesowa Zasławska, która ma dobre serce, próbuje pomagać chłopom. Druga to Ochocki, który dystansuje się wobec swojej klasy społecznej, widzi jej wady, sam zaś poświęca się nauce. Nie jest człowiekiem próżnym, chce coś robić. Pozytywne cechy można także odnaleźć w osobie księcia, który jest wprawdzie przekonany o wyższości swojej klasy, jest jednak patriotą, interesuje go los kraju, nie chce stać z założonymi rękami, chce coś dla dobra Polski zrobić.

2. Szlachta ziemiańska

              Jest to grupa najmniej dokładnie w powieści przedstawiona. Właściwie jedynym jej reprezentantem jest Wirski, niegdyś posiadacz ziemski, który jednak roztrwonił swój majątek i teraz pracuje jako rządca w kamienicy. Reprezentuje on sytuację wielu szlachciców tzw. „wysadzonych z siodła”, tj. pozbawionych swojego majątku. Jego życie jest szare i monotonne, nie interesuje się sprawami społecznymi i politycznymi, ogarnęła go rezygnacja, najprawdopodobniej zagląda do kieliszka.

3. Mieszczaństwo

              Warstwa ta jest bardzo podzielona pod względem wykształcenia, pochodzenia, pokoleń i zawodu. Znajdziemy tutaj: intelektualistów, Polaków, Żydów i Niemców, studentów, kupców. Jest to warstwa pozbawiona energii, niezdolna do przedsiębiorczości. Gdy jakaś osoba, tak jak Wokulski, wykaże się przedsiębiorczością i zyska na tym, uchodzi od razu za wariata. Dzieje się tak, ponieważ mieszczaństwo nie wierzy we własne siły oraz często nie chce pracować. Przykładem takiej postawy jest radca Węgrowicz, które całe dnie przesiaduje nad kuflem piwa.

              Grupą wyróżniającą się z mieszczaństwa są Żydzi. Grupa ta jest w powieści przedstawiona niejednoznacznie. Z jednej strony są to ludzie przedsiębiorczy, mający wiele zalet i żyłkę do handlu. Prus przedstawia w powieści problem antysemityzmu i nieuzasadnionej wrogości Polaków do starozakonnych. Z drugiej strony ukazane są ich negatywne cechy, takie jak dążenie do osiągnięcia zysków za wszelką cenę, zainteresowanie pieniędzmi. Żydzi stopniowo wypierają Polaków z handlu, czego przykładem jest wykupienie przez Szlangbauma sklepów i wszystkich dóbr Wokulskiego.

4. Lud

              Chłopi są warstwą najuboższą, nie mającą możliwości rozwoju, wydźwignięcia się z trudnej sytuacji. Dzieje się im ogromna krzywda, są wyzyskiwani przez inne klasy. Przykładami postaci z tej grupy, które żyją w skrajnej nędzy są Wysoccy i prostytutka Maria.

Całemu społeczeństwu można przypisać takie cechy, jak:

·         samodestrukcja,

·         brak jedności,

·         bardzo duże różnice społeczne,

·         popadanie w skrajności,

·         beznadzieja,

·         brak ratunku dla tego społeczeństwa.

Zwracają uwagę takie problemy jak: nietolerancja o znamionach antysemityzmu, bezrobocie, materializm, konserwatyzm, przesądy społeczne. Arystokracja jest zdemoralizowana, lud – upadły, mieszczaństwo podzielone i bez możliwości rozwoju. Cały organizm społeczny jest chory

Bohaterowie Lalki

Tomasz Łęcki – ojciec Izabeli, bankrut i utracjusz. Człowiek przekonany o własnej wielkości, nieznający się na interesach, naiwny i skłonny do manipulowania nim.
Panna Florentyna – kuzynka Łęckich, mieszkająca z nimi.
Hrabina Joanna Karolowa – siostra Łęckiego, ciotka Izabeli. Na pokaz zajmuje się działalnością charytatywną.

Mraczewski – subiekt w sklepie Wokulskiego, elegant, piękniś, bawidamek, podrywający kobiety, także Izabelę i panią Stawską. Z powodu dwuznacznych uwag w stosunku do Izabeli został przez Wokulskiego zwolniony z posady, potem za sprawą jednego słowa panny Wokulski dał mu pracę w Moskwie. 
Klejn – subiekt w sklepie Wokulskiego, socjalista.
Lisiecki - subiekt w sklepie Wokulskiego, antysemita.
Szuman – lekarz, Żyd, zajmujący się badaniem włosów, po trosze dziwak, przyjaciel Wokulskiego. W młodości kochał się z wzajemnością, ale żona mu umarła. Człowiek potrafiący trzeźwo ocenić sytuację, od początku widzi, że przyczyną rozstrojenia Wokulskiego jest miłość do Izabeli.
Henryk Szlangbaum – Żyd, subiekt w sklepie Wokulskiego. Mimo przyjęcia przez niego wielu obyczajów chrześcijan piętnowany przez innych subiektów ze względu na swoje pochodzenie.
Stary Szlangbaum – ojciec Henryka, Żyd, lichwiarz, współpracownik Wokulskiego. To on wylicytował w jego imieniu kamienicę, a potem odkupił od niego sklep i cały dobytek.
Pani Stawska – kobieta szlachetna i piękna. Kilka lat temu jej mąż wyjechał z kraju, oskarżony o zabójstwo lichwiarki i nie wrócił. Ma córkę Helenę, żyje w ubóstwie z nią i teściową.
Pani Meliton – swatka, pomagająca Wokulskiemu zdobyć rękę Izabeli, dostarcza mu informacji o Łęckiej.
Baronowa Krzeszowska – mieszka w kamienicy Łęckich, chciała ją odkupić od Łęckiego, ale została przez Wokulskiego przelicytowana. Po śmierci córki rozstała się z mężem. Fanatycznie przywiązana do zmarłego dziecka, oskarżyła Stawską o kradzież lalki z pokoju córki.
Baron Krzeszowski – człowiek próżny, śmieszny, ale antypatyczny. Sprzedał żonie swoją ulubioną klacz, którą kupił potem Wokulski. Gdy klacz wygrała na wyścigach, wpadł we wściekłość i nawymyślał Izabeli, przez co został przez Wokulskiego wezwany na pojedynek.

Collins – nauczyciel angielskiego Wokulskiego.
Prezesowa Zasławska – szlachetna matrona, bogata arystokratka, pragnąca w swoim Zasławiu pomagać chłopom. W młodości kochała się z wzajemnością w stryju Wokulskiego. Sprzyja staraniom Wokulskiego o rękę Izabeli.
Książę – arystokrata, idealista, patriota. To z jego inicjatywy Wokulski organizuje spółkę do handlu ze wschodem. Człowiek wierzący w wyższość swojej klasy społecznej.

Maruszewicz – młody cwaniaczek, znajomy Krzeszowskich. Człowiek próżny i oszust, ukradł Krzeszowskiemu 200 rubli z 800, które Wokulski zapłacił za klacz barona.
Suzin – przyjaciel Wokulskiego jeszcze z Syberii, prowadził z nim interesy w Paryżu.
Julian Ochocki – kuzyn Izabeli, naukowiec. Człowiek bardzo zdolny, inteligentny absolwent dwóch wyższych uczelni. Chce poświęcić się nauce, interesuje się projektami wynalezienia maszyny latającej. 
Liciński – hrabia-Anglik.
Kazimierz Starski – krewny Zasławskiej, kuzyn Izabeli Łęckiej.
Geist – francuski profesor chemii, wynalazca. Przez uczonych paryskich uznany za wariata, pracuje nad stworzeniem metalu lżejszego od powietrza. Próbował namówić Wokulskiego do współpracy nad swoim projektem.
Baron Dalski – członek spółki handlowej, początkowo konkurent panny Izabeli, później narzeczony i mąż Eweliny Janockiej. Człowiek stary i brzydki. Zakochany w Ewelinie bez pamięci, nie widzi jej wad, a przede wszystkim tego, że jego narzeczona flirtuje ze Starskim.
Kazimiera Wąsowska – bogata wdowa, arystokratka. Swego czasu planowała wyjść za Starskiego, w tej chwili flirtuje z wieloma mężczyznami, z żadnym nie chce się związać na stałe. 
Węgrowicz – radca, próżniak, przepędzający cały czas w restauracji przy kuflu piwa.