Temat: Szybkość w piłce nożnej
Szybkość piłkarza nie może być oceniana tylko i wyłącznie przez pryzmat szybkości biegowej. Jest ona z całą pewnością bardzo ważna, ale stanowi jakby wartość wyjściową. To właśnie szybkie, precyzyjne wykonanie w odpowiednim momencie podania dryblingi zwody strzały itp. Decydują o dynamicznym atrakcyjnym obrazie gry.
W ramach działalności meczowej piłkarzy wyróżnia się 3 grupy czynności, w których decydującą role odgrywa szybkość:
1. Strzały, podania piłki bez jej przyjmowania, zagranie głową, wyprzedzenia i wybicia piłki, wślizgi, czynności trwające bardzo krótko łącznie z fazą przygotowawczą ruchu do ok. 1-2s.
W sumie szybkość wykonywana w tych ruchach zależy głównie od wysokiej sprawności i pobudliwości centralnego układu nerwowego oraz umiejętności błyskawicznego synchronizowania w trakcie czynności optymalnej ilości jednostek motorycznych.
2. Prowadzenie piłki, drybling, prowadzenie piłki zakończone strzałem, podanie piłki – wybiegnięcie na pozycję – dośrodkowanie lub strzał, a więc czynności wykonywane w biegu.
O ich skuteczności decydują wszystkie elementarne składowe szybkości oraz ich synchronizowanie z umiejętnościami technicznymi.
3. Straty, przyspieszenia, wybieganie na pozycję, gra bez piłki, „krycie” przeciwnika działania stanowiące niezwykle istotne elementy w grze zespołowej, które z jednej strony stwarzają możliwości podania piłki do partnera a z drugiej zaś dezorganizują obronę przeciwnika lub utrudniają jego działalność ofensywną.
Spośród podstawowych cech motorycznych szybkość najsilniej uwarunkowana jest genetycznie, a mimo to wymienione jej przejawy podlegają wytrenowaniu. Stopień tego uwarunkowania uzależniony jest przede wszystkim od złożoności ocenianego aktu ruchowego.
Szanse doskonalenia szybkości piłkarzy w znacznym stopniu zalezą od ich wieku. Stwierdzono, bowiem iż trening prowadzony za pomocą tych samych metod oraz z jednakowym obciążeniem jest skuteczniejszy w okresie przyspieszonego rozwoju kształtowanej cechy motorycznej.
Stopniowo począwszy od 12-13 roku życia trening należy rozszerzać o właściwe i wspomagające ćwiczenia szybkości. W tym okresie szczególną role powinien spełniać trening wspomagający, mający na celu kształtowanie cech i właściwości funkcjonalnych sprzyjających przejawianiu szybkości. Jego zakres jest bardzo szeroki i obejmuje ćwiczenia siły dynamicznej, skoczności koordynacji ruchowej i gibkości. Transfer szybkości wypracowany w ten sposób jest jednak ograniczony i dlatego niezbędne jest wykonywanie określonej ilości ćwiczeń specjalistycznych maksymalną i submaksymalną prędkością.
Z badań wynika, że szybkość biegowa chłopców rozwija się do ok. 18-19 roku życia, później rozpoczyna się faza jej stabilizacji i powolnego regresu. Prawidłowości te powinny być zastosowane w szkoleniu młodych piłkarzy chociażby ze względu, że braki w zakresie szybkości obserwowane u seniorów mają często swoje źródło w nieracjonalnej pracy z trampkarzami i juniorami młodszymi.
Poniżej przedstawiono główne zasady w kształtowaniu szybkości
1. Ćwiczenia kształtujące szybkość muszą być wykonywane z intensywnością maksymalną (100% aktualnych możliwości) lub, submaksymalną (80-95%). Sporadycznie stosuje się także środki umożliwiające rozwijanie prędkości większych niż maksymalne.
2. Czas trwania jednego powtórzenia przy maksymalnej intensywności nie powinien w zasadzie przekraczać 10-12s. Przy submaksymalnej intensywności może być dłuższy i osiągać granice 20-22s.
3. Czas przerwy odpoczynkowej powinien być taki, by do następnego powtórzenia przystąpić w pełni sił. Generalnie można przyjąć, iż proporcje czasu trwania powtórzenia do czasu odpoczynku powinny się mieć do siebie jak 1:40.
4. Odpoczynek powinien być na tyle aktywny by nie przeszkadzał w dynamicznej odbudowie substratów energetycznych i zapewniał optymalne pobudzenie centralnego układu nerwowego.
5. liczna powtórzeń (serii) powinna być taka by zawodnik w każdym z nich osiągnął zakładaną intensywność
6. charakter wykonywanych ćwiczeń szczególnie stosowanych w okresie startowym powinien być specjalistyczny.
Testowanie różnych wariantów obciążeń stosowanych w okresie startowych wykazało, iż najlepsze efekty uzyskuje się przy zachowaniu następujących parametrów:
- intensywność maksymalna lub około maksymalna
- czas pracy 5-7 s
- czas odpoczynku 80 – 85s
- charakter odpoczynku aktywny
- liczba powtórzeń w serii 8-10
- liczba serii 5
- czas przerwy między seriami 6 min.
- charakter pracy: specjalistyczne działania z piłką wykonywane w trakcie biegu
- czas trwania jednostki treningowej 100-110 min.
Każdy trening szybkości powinien rozpoczynać 20-25min rozgrzewka mająca na celu uelastycznienie mięsni i stawów.
Ćwiczenia mające na celu doskonalenie szybkości wykonuje się zazwyczaj w pojedynkę lub w parach:
Oto kilka najprostszych:
Ćw. 1. Prowadzenie piłki 20m – zagranie piłki do przodu na 10-15m – start do zagranej piłki połączony z pełnym obrotem.
Ćw. 2. Prowadzenie piłki 20m podanie do partnera – sprint 10-15 m – przyjęcie piłki podanej przez partnera - strzał
Ćw. 3. start do piłki (5, 10, 15 m z różnych pozycji) – przyjęcie piłki – prowadzenie piłki (5-10m) – zwód – strzał
Ćw. 4. ukośne 5-10-15 m podania bez przyjęcia wykonywane w biegu w parach, w kierunku bramki, na wysokości 25 m szybka zmiana „za piłką” strzał bez przyjęcia piłką na 5-10 m zagraną przez partnera
Czas pomiędzy powtórzeniami poświęcony jest przeważnie na spokojny powrót do miejsca rozpoczęcia ćwiczenia. W przerwach między seriami stosuje się mało intensywne ćwiczenia techniki.
Liczne ćwiczenia techniczno – taktyczne, małe gry, fragmenty gier, gry szkolne i gry właściwe mieszczą w sobie różnorodne działania szybkościowe stanowiąc tym samym skuteczny środek ich doskonalenia.
Należy podkreślić także, iż w praktyce treningu istnieje bardzo wąska granica pomiędzy właściwym treningiem szybkości a treningiem wytrzymałości szybkościowej i nie wszyscy szkoleniowcy różnicują te dwa aspekty szkolenia.
Trzeba wspomnieć także o panowaniu treningu szybkości. Nie można, bowiem zapominać, iż szybkość jest tylko jednym składnikiem stanu wytrenowania i jej doskonalenia musi przebiegać zgodnie z ogólnym rytmem budowy formy sportowej. Dlatego też we wstępnej części makrocyklu powinniśmy stworzyć w organizmie zawodnika funkcjonalne przesłanki do wykonywania wielokrotnych, krótkotrwałych wysiłków o maksymalnej intensywności. Umożliwi to nam logiczne przechodzenie w kolejnych mezocyklach okresu przygotowawczego od dużej objętości i średniej intensywności zajęć do coraz to mniejszej objętości, ale za to realizowanej z większą intensywnością. Im bliżej okresu startowego tym większy powinien być udział wspomagających obciążeń treningowych i właściwych ćwiczeń szybkości. Przyjmuje się, bowiem iż po właściwie przepracowanym okresie przygotowawczym i wykorzystaniu środków treningu wspomagającego w wyniku 4-6 tygodni właściwego treningu szybkości zawodnicy osiągają swe maksymalne możliwości szybkościowe.
3
lazew20