repetytorium_rozwojówka.pdf

K O L E G I U M K A R K O N O S K I E

P a ń s t w o w a W y Ŝ s z a S z k o ł a Z a w o d o w a w

J e l e n i e j G ó r z e

Daniela Becelewska

REPETYTORIUM Z ROZWOJU

CZŁOWIEKA

Jelenia Góra 2006

RADA WYDAWNICZA KOLEGIUM KARKONOSKIEGO

Gra Ŝ yna Baran, Aleksander Dziuda, Henryk Gradkowski (przewodnicz ą cy)

Urszula Liksztet, Wioletta Palczewska, Kazimierz St ą pór, Leon Zarzecki,

Józef Zarucki

RECENZENT

Marian Stefan Wolicki

Niniejsze wydawnictwo mo Ŝ na naby ć w Bibliotece Uczelnianej

Kolegium Karkonoskiego PWSZ

w Jeleniej Górze

ul. Lwówecka 18

Tel. (075) 645 33 52

Druk i oprawa: INTROLIGATORSTWO - MAŁA POLIGRAFIA

58-503 Jelenia Góra ul. PodchorąŜych 1/6

tel. 0 75 6474006

tel. kom. 0 501 181576

ISBN 83-912031-8-2

ISBN 978-83-912031-8-7

Spis tre ś ci

Wst ę p ………………………………………………………………………………………… 5

Cz ęść I : Koncepcje rozwoju człowieka …………………………………………………… 6

1. Poj ę cie rozwoju …………………………………………………………………………… 6

2. Aktywno ść jednostki jako nadrz ę dny warunek rozwoju……………………………… 8

3 Mo Ŝ liwo ś ci rozwojowe człowieka ……………………………………………………… 9

3.1. Dojrzewanie jako skutek rozwoju genetycznego……………………………………… 10

3.2 Dorastanie człowieka jako wynik procesu uczenia się ……………………………… 13

3.3. Socjalizacja jednostki efektem wpływów środowiska ……………………………… 15

4. Preferencje jednostki …………………………………………………………………… 18

4.1. Znaczenie interakcji społecznych …………………………………………………… 19

4.2. Wolna wola - wolny wybór …………………………………………………………… 21

4.3. Gromadzenie doświadczeń Ŝyciowych ……………………………………………… 23

5. Wpływ ś rodowiska na rozwój jednostki ……………………………………………… 26

5.1. Kultura jako kontekst rozwoju ……………………………………………………… 27

5.2. Wspierający system społeczny ……………………………………………………… 29

5.3. Stymulacja rozwoju …………………………………………………………………… 32

6. Wzorce osobowe ……………………………………………………………………… 60

6.1. Uczenie się społeczne ………………………………………………………………… 61

6.2. Osoby znaczące czyli modele kreatywne……………………………………………… 64

6.3. Rola klimatu rodziny w rozwoju człowieka ………………………………………… 77

7. Wymagania rozwojowe wobec człowieka …………………………………………… 78

7.1. Zadania rozwojowe jednostki ………………………………………………………… 79

7.2. Kryzysy rozwojowe …………………………………………………………………… 81

7.3. Fiksacje rozwojowe i syndromy rozwojowe ………………………………………… 83

Cz ęść II: Transwersalny rozwój człowieka ………………………………………………… 89

8. Problematyka transwersalnego rozwoju jednostki ………………………………… 89

8.1. Co to są zmiany rozwojowe? ………………………………………………………… 89

8.2. Sposoby oceny rozwoju człowieka …………………………………………………… 94

8.3. Jak odczytujemy wiek rozwojowy? ………………………………………………… 101

8.4. Periodyzacja Ŝycia człowieka na okresy rozwojowe………………………………… 105

9. Rozwój stadialny człowieka …………………………………………………………… 110

9.1. Okres prenatalny …………………………………………………………………… 110

9.2 Dzieciństwo (0-18 r. Ŝ.) ……………………………………………………………… 115

9.2.2. Stadium noworodka ………………………………………………………………… 116

9.2.3. Okres niemowlęcy …………………………………………………………………… 128

9.2.4. Okres poniemowlęcy ………………………………………………………………… 147

9.2.5. Średnie dzieciństwo (3 – 7 r. Ŝ) ……………………………………………………… 164

9.2.6. Dzieciństwo szkolne ………………………………………………………………… 179

9.2.7. Okres wczesnoszkolny (7 – 12 r. Ŝ.) ………………………………………………… 179

9.2.8. Okres adolescencji (12 – 18 r. Ŝ.) …………………………………………………… 199

9. 3. II epoka rozwoju – dorosłość (18 – 65 r. Ŝ.) ………………………………………… 219

9.3.1. Okres młodzieńczy (18 – 25 r. Ŝ.) …………………………………………………… 222

9.3.2. Okres człowieka młodego (25 – 35 r. Ŝ.) …………………………………………… 232

9.3.3. Człowiek w wieku średnim (35 – 55 r. Ŝ.)…………………………………………… 248

9.3.4. Pora przejściowa (55 – 65 r. Ŝ.) ……………………………………………………… 269

9. 4. III epoka rozwoju – okres gerontologiczny (65 r. Ŝ. <)……………………………… 286

Cz ęść III: Zmiany rozwojowe w uj ę ciu longitudinalnym: ……………………………… 316

10. Rozwój longitudinalny człowieka …………………………………………………… 316

Cz ęść IV: Podr ę czny słowniczek terminów psychologicznych …………………………… 384

Literatura cytowana …………………………………………………………………… 401

Wst ę p

Repetytorium z rozwoju człowieka stanowi pomoc dydaktyczną

dla studentów pedagogiki zdobywających wiedzę o ontogenetycznym

rozwoju człowieka.

KsiąŜka ta ma na celu ukazanie prawidłowości rozwoju człowieka

w świetle wybranych koncepcji. Jako podstawowy czynnik warunkujący

rozwój człowieka przyjęto własn ą aktywno ść jednostki, determinowaną

jej czynnikami wewn ę trznymi w postaci: mo Ŝ liwo ś ci i preferencji oraz

zewn ę trznymi jak : ś rodowisko, wymagania i wzorce osobowe.

Repetytorium nie narzuca jednakŜe czytelnikowi omawianej

interpretacji rozwoju człowieka, lecz ukazuje na tle róŜnych koncepcji,

jako jedną z nowszych teorii rozwoju. Wybrana koncepcja wskazując

wielostronne aspekty wspierania aktywności jednostki wydaje się wielce

przydatna w projektowaniu działań pedagogicznych.

Oddana do rąk czytelników ksiąŜka składa się z czterech cz ęś ci.

„Cz ęść I: Koncepcje rozwoju człowieka” zawiera interpretację znaczenia

poszczególnych czynników rozwoju człowieka w świetle wybranej

koncepcji.

„Cz ęść II: Transwersalny rozwój człowieka” ukazuje rozwój człowieka

w układzie stadialnym od okresu prenatalnego aŜ do zejścia, ukazując

podstawowe wskaźniki oceny rozwoju ontogenetycznego.

„ Cz ęść III: Zmiany rozwojowe w uj ę ciu longitudinalnym” przedstawia

rozwój linearny poszczególnych sfer psychicznych, procesów i

właściwości człowieka w świetle wybranych koncepcji rozwoju..

„ Cz ęść IV: Podr ę czny słowniczek wybranych poj ęć psychologicznych”

oraz „ Literatura cytowan ą ” kończą prezentowane wydanie.

Sądzę, Ŝe ta pozycja ksiąŜkowa stanowić będzie nie tylko

poŜyteczną lekturę w utrwalaniu wiedzy, ale posłuŜy takŜe jako

kompendium zawierające wykaz niezbędnej literatury uzupełniającej i

najczęściej uŜywanych pojęć związanych z rozwojem człowieka.

Natomiast wzbogacając domową biblioteczkę przedmiotową studenta

pozostanie w niej jako podręcznik przydatny w pracy zawodowej pedagoga

opiekuńczego i resocjalizacyjnego.

Oddając do rąk czytelników Repetytorium pragnę jednocześnie

złoŜyć wyrazy podziękowania Pani prof. Marii Porębskiej oraz w

szczególności Ks. Prof. Marianowi Stefanowi Wolickiemu za cenne uwagi

i wskazówki niezbędne do opracowania tej ksiąŜki.

śyczę owocnej lektury.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: