Erikson.
· Epigeneza – plan podstawowy, każda konkretna część musi rozijać się w odpowiedniej kolejności . Wzrastanie (według określonego planu).
- stały, niezmienny porządek, czynniki biologiczne
- czynniki kulturowe! Psychospołeczna teoria rozwoju !
· Wpływ na rozwój: działania wychowawcze, relacje z rodzicami, społeczne tło
· Rozwój – rozwiązywanie konfliktów
Kryzysy(>osobowość, >cnota) – sprzeczności i przeszkody. Moment zwrotny
- Kryzys – stadia związane z doświadczeniami, a te z wiekiem
- bez względu na pozytywne czy negatywne rozwiązanie konfliktu, przechodzimy w następne stadium
- POZYTYWNE rozwiązanie konfliktu – zyskujemy cnotę, ‘osobowość’
Fazy kryzysu:
· Faza powstania i narastania sprzeczności i przeszkód
· Wrażliwość na danego typu doświadczenia
· Okres przejściowy zwrotny
· Rozwiązanie problemu
Zdrowie – pomyślnie przebiegający proces psychospołecznego rozwoju człowieka, w którym zdobywa on sukcesywnie swe podstawowe cnoty i zdolności.
· UFNOŚĆ > AUTONOMIA > INICJATYWA > PRODUKTYWNOŚĆ > TOŻSAMOŚĆ > INTYMNOŚĆ > GENERATYWNOŚĆ > INTEGRALNOŚĆ
1. UFNOŚĆ – (bazowa ) 1 r.ż.
- Freud – faza oralna
- związana z biologicznym rozwojem dziecka, dziecko dostosowuje swoją aktywność do aktywności matki, relacje między dzieckiem a matką
- znoszenie frustracji u dziecka
- stała sekwencja zachowań
- kształtuje się stosunek do przyjmowania przez dziecko. PRZYJMOWANIE – poczucie przyjścia zaspokojenia (cykl karmienia)
- moment-kryzys - pojawienie się zębów – gryzienie różnych rzeczy, zadawanie bólu matce
- dziecko przeżywa i kocha zębami, matka - piersiami
- znaczenie aktu pragnienia – nie tylko zaspakajanie potrzeby fizjologicznej, ale wypracowanie wzajemości. Jeśli nie będzie relacji wzajemności pojawi się kontrolowanie poprzez przymus
- kwestia reagowania na płacz dziecka – aspekt komunikacyjny, kulturowe różnice
- UFNOŚĆ PODSTAWOWA = zaufanie wobec innych i siebie -> NADZIEJA
- różnice płciowe- odmienne traktowanie osobników różnej płci, różny rozwój . Kobiety obdarowują, mężczyźni biorą.
2. AUTONOMIA / wstyd i zwątpienie 2-3 r.ż.
- faza analna
- trening czystości
- zawstydzanie -> przemieni się w bezwstydność
- kontrola -> odczucie autonomiczności
- stosunek do miłości, nienawiści – w zależności od środowiska – rozhamowanie/ skromność
- kontrola rodziców na poziomie umiarkowanym, bez skrajności – STANOWCZOŚĆ ale TOLERANCJA
- na związki z rodzicami może mieć wpływ życie społeczne rozdziców. Rodzice muszą prowadzić dobre stosunki społeczne. Związki rodziców z pracodawcami, z rządem -> POCZUCIE WŁASNEJ GODNOŚCI, jeśli nie -> niezabezpieczone poczucie godności
- cnota - WOLA
3. INICJATYWA / poczucie winy - 4/5 r.ż.
- poczucie winy
- poszukiwanie modela – idealizacja rodziców
- rozwój motoryczny pozwala dziecku efektywnie funkcjonować
- tryb intruzyjny – dziecko porusza się, obraca w przestrzeni innych
- ciekawość dotycząca seksualności
- genitalia nie dorównują rodzicom - kompleks Edypa (Ki M inaczej – róznice międzypłciowe)
- wykształcenie SUMIENIA
- dziecko może dokonać czegoś
- chłopiec – bezpośredni atak, walka o coś
- dziewczynka – zrobienie siebie atrakcyjną, zdobywająca serca
- kształtowanie się stylu działania
- matka dominująca – źle dla chłopca + uczucie nieadekwatności – nigdy nie będzie rządził w domu
- ojciec dominujący – relacja naturalna
4. PRODUKTYWNOŚĆ/ poczucie niższości- pierwsze doświadczenia szkolne
- zabawa + poczucie pracowitości
- bycie użytecznym
- perfekcjonizm
- sprawczość
- okres latencji
- tworzenie rzeczy, praca
- dziecko – wytrwałe, ambitne
- poczucie sprawczości – MOŻE!
- radość z uczenia się, z pracy
- może pojawić sie uczucie nieadekwatności
- ważny jest dobór nauczycieli
- niebezpieczna – zbyt silna identyfikacja z nauczycielem
- nauczyciele kobiety- konflikt ze zwykłą identyfikacją chłopca (u chłopca: działanie->męskie, wiedza-> kobieca)
- DZIECKO UCZY SIĘ PODZIAŁU PRACY
- rozwój poczucia nieadekwatności, niższości (gdy dziecko jest niegotowe)
- uważać na wykształcenie poczucia niższości
5. TOŻSAMOŚĆ/ rozproszenie tożsamości - dojrzewanie
- potrzeba aprobaty społecznej
-odnalezienie się w rolach społecznych
- Synteza EGO – integracja głownych elementów poprzednich okresów, równowaga, kulminacja- poczucie tożsamości EGO
- własna świadomość taka, jak ocena społeczeństwa. Przeświadczenie, że nasza spójność jest tak samo odbierana przez otoczenie
- dziecko – niezależność względem rodziców
- naciski - złe
- różnice związane z płcią:
- utorzsamianie się z rodzicami – typowo męskie/kobiece zachowania
-dojrzewanie płciowe -> konfrontacja chłopca/dziewczynki
6. INTYMNOŚĆ – wczesna dorosłość
- wykształcenie tożsamości płciowej – wykształcenie intymności
- tworzenie kontaktów z płcią przeciwną
- wiara w możliwość intymności
- oddalenie -> odsunięcie ludzi, zdolność do odsunięcia tych, nie z naszej wizji
- równowaga między życiem rodzinnym a pracowitością – porada dla kobiet
- zdrowa osobowość w związku satysfakcjonującym (genitalność, dyskusje)
- porażka – zaabsorbowanie sobą, niezdolność do relacji z innymi
- Freud – „miłość i poraca”
7. GENERATYWNOŚĆ – średnia dorosłość
- cnota- TROSKA
- rodzicielstwo, wychowanie dzieci
8. INTEGRALNOŚĆ / rozpacz i rozgoryczenie - dorosłość
- cnota – MĄDROŚĆ
- akceptacja własnej osoby i dotychczasowego życia
- odpowiedzilność za własne życie i innych
- poczucie braterstwa
- miłość, relacja
- akceptacja hierarchii wartości
- gotowość bronienia swojego stylu życia przed zagrożeniami
- świadomość śmierci
- akceptacja jednego cyklu życia
- Brak: pogarda jednostki dla samej siebie, strach przed śmiercią, rozpacz, rozgoryczenie, niezadowolenie
· MODEL ERIKSONA
- Indywidualizacja
- Rozwój osobowości kobiet i mężczyzn
- jednościeżkowy
Ataki feministek:
- u kobiet jest przywiązanie, u mężczyzn nie
Różnice płciowe
- Erikson gubi się w swojej koncepcji, bo przestrzega przed nadinterpretacją
- afirmacja
- istnieje unikatowość, ale nie potrafi się doprecyzować
Autorki uważają, że Erikson bazuje na Freudzie i jedyne co dodaje, to kontekst psychospołeczny -> 2 pierwsze fazy (ufność, autonomia)
3. faza – inicjatywa
- wciąż blisko Freuda
- obraźliwe koncepcje „brak penisa”
- przestrzeń wewnętrzna u dziewczynek – może dawać ciepło
- przejście przez kompleks Edypa
- wykazywanie inicjatywy –macierzyństwo - co jest zupełną abstrakcją
- Erikson odnosi się do macierzyństwa i kobiet, a nie ojcostwa u mężczyzn
- u dziewczynek – pasywnosć
- u chłopców – agresywność
4. faza – produktywność
- zaniedbywanie różnic międzypłciowych
- kobiety nie powinny wchodzić w role męskie
5. faza - tożsamość
- faza identyfikacji
- duże różnice płciowe
- mężczyźni – pokonanie wrogości i lęku
- biseksualność
- końcowy etap – zdrowa heteroseksualność
- wykluczenie homoseksualistów
- dziewczynki zdeterminowane przez swoją przestrzeń wewnętrzną -> macierzyństwo.
- rezygnacja z cech męskich u kobiet i żeńskich u mężczyzn.
- Gilligan -> Erikson rozróżnił fazę intymności i tożsamości – zaniedbanie przywiązania
6. faza – intymność
- kobieta odnajduje swoją tożsamość wchodząc w związek z mężczyzną – krytyka
- brak miejsca dla par homoseksualnych
7. faza – generatywność
- mężczyźni -> działania
- kobiety -> opieka
- mężczyźni i kobiety idą na układy -> stereotypy kobiet i mężczyzn
dareness