DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA -wykłady.pdf

StudenciStudentom

DIAGNOSTYKA

LABORATORYJNA

WYKŁADY

Przepraszamy za grafikę…

To nie nasze dzieło, my próbowaliśmy jakąś ją reanimować, ale twórca tego

tekstu zbyt pomotał funkcje Worda.

Ja już osobiście palce mam poobcierane od obróbki graficznej tego tekstu i

bawić się tym dalej nie mam zamiaru…

Oddaję to tak, jak teraz jest – tzn. bardziej ekonomicznie niż oryginał ☺

Diagnostyka laboratoryjna – wykłady

Diagna – Wykład 1

Tryb życia, a zdrowie

Wersja poprawiona – usunięto

około 20 błędów w stosunku

wersji pierwotnej.

Papierosy

Negatywne skutki palenia:

zwiększona agregacja płytek

zwiększone wytwarzanie tromboksanu A

zwiększona synteza katecholamin

wzrostciśnienia tętniczego krwi

zwiększone ryzyko wystąpienia migotania komór

zwiększenie stężenia HbCO

podniesienie poziomu LDL

obniżenie poziomu HDL

Palenie papierosów działa synergistycznie z nadmiernym stresem i zanieczyszczeniem środowiska.

Dużo bardziej niebezpieczne jest palenie bierne, szczególnie jeśli dotyczy dzieci.

Aktywność fizyczna

Korzyści z codziennej, umiarkowanej aktywności fizycznej:

podniesienie poziomu HDL

obniżenie poziomu LDL

obniżenie poziomu TAG

rozbudowa sieci naczyń włosowatych w mięśniu sercowym i innych narządach

zwiększona aktywność fibrynolityczna

zwiększenie o 30% działania insuliny

obniżenie ciśnienia tętniczego krwi

obniżenie częstości skurczów serca

wzmocnienieodporności humoralnej i komórkowej

Warto tu zaznaczyć, że ciśnienie skurczowe nie powinno przekraczać 130 mmHg (140 mmHg – dopuszczalne),

rozkurczowe 85 mmHg (90 mmHg – dopuszczalne).

Otyłość

Pozytywne efekty otyłości u niewiast po 40 roku życia:

piękno i kobiecy urok (Rubens, Łysiak, Torliński)

ukrywa objawy starzenia się

aromataza – enzym obecny w tkance tłuszczowej (endogenna suplementacja estrogenami)

Negatywne aspekty otyłości:

nadmierna masa ciała

przedwczesnebólekręgosłupa i stawów

przeciążenie układu krążenia

Diagna – Wykład 2

Badania skriningowe – mocz, OB/BOF, morfologia

Mocz

Glukoza w moczu – do 1g/dobę to wynik stresu (katecholaminy) – wynik negatywny.

Bilirubina – test powinien być negatywny.

Ciała ketonowe – bardzo łatwo przechodzą przez błonę komórkową. W określonym pH ciała ketonowe zakwaszają

środowisko. Przy nadmiernym stężeniu ciał ketonowych dochodzi do kwasicy.

Ciężar właściwy moczu zależy od ilości zawartej w nim wody, ilość ta jest bardzo zmienna.

Najbardziej stałym wskaźnikiem opisującym mocz jest zawartość kreatyniny.

Obecność składników morfotycznych krwi – jeśli krwinki są wyługowane to znaczy, że pochodzą z górnych

odcinków układu moczowego, jeżeli pochodzą np. z pęcherza to są „świeże”.

pH – obniżenie pH zależy m.in. od fosforanów; w niskim pH wytrącają się moczany.

Zmętnienie – występuje przy zapaleniach układu moczowego lub w wyniku wytrącania się kryształów moczanów,

fosforanów, węglanów i szczawianów.

Białko (PRO) – u zdrowych ludzi wydalanie białka z moczem nie przekracza 30 mg/dobę. Wydalanie 30 – 300

mg/dobę oznacza tzw. mikroalbuminurię. Świadczy ona o rozwijającej się nefropatii. Nie jest ona wykrywalna w

standardowych testach, wymaga zastosowania metod immunoenzymatycznych.

Urobilinogen (URO) – naturalny barwnik moczu.

Azotany (NIT) – powinny być ujemne.

Leukocyty (LEU) – jak wyżej.

1/32

Diagnostyka laboratoryjna – wykłady

Odczyn Biernackiego (OB)

Wartości referencyjne:

• kobiety – do 12 mm/h i do 20 mm/h po 60 r.ż.

• mężczyźni – do 8 mm/h i do15 mm/h po 60 r.ż.

Przyczyny wzrostu OB:

laboratoryjne:

wzroststężenia globulin

spadekstężenia albuminy

wzroststężenia fibrynogenu

spadek liczby RBC

kliniczne:

stanyzapalne

chorobareumatyczna

nowotwory (ziarnica złośliwa)

ciężkie niedokrwistości

martwicatkanek(zawał, uraz)

fizjologicznie(ciąża, połóg, miesiączka, podeszły wiek)

Podstawowy wpływ na szybkość opadania krwinek ma rozkład białek. Wzrost OB występuje też gdy zmniejszona

jest liczba krwinek czerwonych, wynika to z tego, że błona erytrocytów jest spolaryzowana (ma ładunek ujemny), co

powoduje odpychanie się erytrocytów – mniej krwinek to mniejsze oddziaływanie i przyspieszone opadanie.

OB ma swoje zalety i wady. Z jednej strony jest to tania i czuła metoda monitorowania skuteczności terapii, z

drugiej strony prawidłowe OB nie wyklucza nawet poważnych chorób.

Przy podwyższonym OB zawsze należy ustalić przyczynę tego stanu.

A teraz coś z zupełnie innej beczki, czyli żelazo i BOF.

Stężenie

żelaza

(50 – 175ug/dl)

Stężenie

transferyny

(180 – 410mg/dl)

Stężenie

ferrytyny

(15 – 200ug/l)

Stężenie

albuminy

(35 – 50g/l)

Stężęnie CRP

(0 – 5 mg/l)

Stan zapalny

obniżone

podwyższone

obniżone

podwyższone

Rzeczywisty

niedobór żelaza

obniżone

podwyższone

obniżone

bez zmian

Utajony niedobór

żelaza

bez zmian

obniżone

bez zmian

Niedobór żelaza

Stan zapalny

obniżone

bez zmian

(obniżone)

podwyższone

Niedożywienie

bez niedoboru

żelaza

(obniżone)

bez zmian

Brak

aminokwasów

wszystkie białka obniżone

Niedobór żelaza

Stan zapalny

Niedożywienie

znacznie

obniżone

(obniżone)

znacznie

obniżone

podwyższone

Transferyna jest normalnie wysycona żelazem w 30%.

CRP – stężenie tego białka wzrasta nawet 1000 razy, wzrost jest szybki i gwałtowny; poziom tego białka

oznaczamy gdy nie ma zgodności pomiędzy wynikiem badania OB a stanem klinicznym.

Wszystkie cztery białka są białkami ostrej fazy. Dodatnie to ferrytyna i CRP, ujemne to transferyna i albumina.

Poziom żelaza w stanie zapalnym obniża się ponieważ jest ono magazynowane w ferrytynie. Proces ten ogranicza

dostęp bakterii do żelaza – hamuje ich rozwój.

Przy niedoborze żelaza zwiększa się synteza transferyny w wątrobie – pozwala to wychwycić możliwie dużo żelaza.

Określenie „utajony niedobór żelaza” oznacza, niedobór w którym nie występują jeszcze objawy kliniczne.

HCT

Hematokryt może być określany metodą manualną lub z użyciem analizatora.

Wartości referencyjne to:

• 0,37 – 0,47 l/l – kobiety

• 0,40 – 0,54 l/l – mężczyźni

• 0,44 – 0,64 l/l – noworodki

• 37 – 54% – analizator

2/32

Diagnostyka laboratoryjna – wykłady

SCHORZENIE

HCT

OSOCZE

KRWINKI

Krwotok

bez zmian

równomierna utrata osocza i krwinek

Niedokrwistość

obniżenie

wzrost objętości

Utrata

Nadkrwistość

wzrost

wzrost objętości

zwiększenie liczby

Przewodnienie

obniżenie

wzrost objętości

bez zmian

Odwodnienie

wzrost

spadek objętości

bez zmian

Mix

obniżenie

spadek objętości

Utrata

Kiedy spadek HCT informuje o zmniejszeniu liczby RBC (chodzi o całkowitą pulę, a nie o ilość/mm 3 ) ?

• w normowolemii i hipowolemii obniżenie HCT oznacza obniżenie liczby RBC

• whipowolemiispowodowanej:

hipohydratacją HCT rośnie, a liczba RBC nie zmienia się

krwotokiem HCT jest bez zmian, a liczba RBC obniża się

• w hiperwolemii spadek HCT przy wzroście objętości osocza nie informuje nas o spadku liczby RBC

W drugiej dobie po krwotoku następuje przesunięcie płynu z przestrzeni wewnątrzkomórkowej do naczyń. Po

wyrównaniu objętości płynu obraz przypomina przewlekłą niedokrwistość.

Kiedy HCT rośnie?

• przyzwiększeniu liczby krwinek czerwonych lub przy zwiększeniu odsetka krwinek dużych

• przy spadku objętości osocza

Zwiększenie liczby krwinek czerwonych występuje w czerwienicy prawdziwej, kiedy to szpik produkuje krwinki

czerwone w nadmiernej ilości lub w nadkrwistościach wtórnych które mogą być wywołane chorobami płuc,

anastomozami tętniczo – żylnymi, wadami serca, chorobami nerek (gdy dochodzi do nadprodukcji EPO –

nowotwory, wodonercze).

Zwiększenie HCT w nadkrwistości zwiększa lepkość krwi, co powoduje przeciążenie lewej komory, a w efekcie jej

przerost.

Wzrost HCT wynikający ze zmniejszenia objętości osocza występuje w przypadku:

• oparzeń

• zapaleniaotrzewnej

• zaburzeń gospodarki wodno – elektrolitowej takich jak: biegunki, wymioty, nadmierne pocenie się

• żywienia parenteralnego (gdy źle wyrównywany jest poziom płynów)

Czerwienica górska – w warunkach wysokogórskich, przy obniżonym ciśnieniu parcjalnym tlenu dochodzi do

nadprodukcji EPO, powoduje to zwiększenie liczby RBC. Poza tym występują zaburzenia gospodarki wodno –

elektrolitowej, czego efektem są: biegunki, pocenie się. Zjawisko występowania czerwienicy górskiej jest stosowane

jako doping w sporcie.

Diagna – Wykład 3

(Wykład jest sponsorowany przez litery F i U oraz cyfrę 3)

Morfologia

RBC

RBC to liczba krwinek czerwonych w określonej objętości krwi. Najczęściej stosuje się dwie jednostki: × 10 12 /l lub

× 10 6 /ul (liczbowo są one sobie równe).

Wartości referencyjne RBC, są różne w zależności od płci oraz wieku i wynoszą:

• 4 – 5,5 × 10 12 /l dla kobiet (3 – 3,5 × 10 12 /l dla kobiet w ciąży)

• 4,5 – 6 × 10 12 /l dla mężczyzn

• 6,5 – 7,5 × 10 12 /l dla noworodków

• 4 – 6 × 10 12 /l to wartość na którą zaprogramowane są najczęściej analizatory

Zwiększenie RBC występuje w wypadku:

nadkrwistości

odwodnienia(hipohydratacja)

Obniżenie RBC występuje w wypadku:

niedokrwistości (anemii)

przewodnienia

Retikulocyty

Retikulocyt – nie ma jądra, ale ma RNA, rybosomy, i wszystko inne. Etap retikulocytu jest ostatnim etapem, w

którym może być skorygowany niedobór hemoglobiny.

Liczba względna retikulocytów we krwi to 0,5 – 2% (USA) lub 5 – 20‰ (promili), jest to tzw. RC lub RET.

ARC (Absolute Reticulocyte Count) wynosi 25 – 75 × 10 9 /l (USA).

Przy niewielkiej liczbie retikulocytów we krwi precyzja pomiarów jest mała.

3/32

Diagnostyka laboratoryjna – wykłady

Zwiększenie liczby retikulocytów (retikulocytoza) występuje w:

zespołach hemolitycznych

ostrychstanachniedotlenienia

pierwszych dniach po ostrym krwotoku

okresiemiędzy 5., a 9. dniem skutecznego leczenia niedokrwistości z niedoboru Fe

okresiemiędzy 5., a 9. dniem skutecznego leczenia niedokrwistości z niedoboru witaminy B 12

Obniżenie liczby retikulocytów występuje w:

niedokrwistości aplastycznej

niedokrwistości hipoplastycznej

anemii z niedoboru Fe lub witaminy B 12 i kwasu foliowego (niewłaściwie leczonej)

Przy anemii wylicza się tzw. skorygowaną (względną) liczbę retikulocytów – CRC (Corrected Reticulocyte Count).

Liczba ta podaje jaka byłaby liczba retikulocytów gdyby RBC była prawidłowa.

CRC

ret(%)

HCT

(l/l)

0,45

(l/l)

RPI (Reticulocyte Production Index) – indeks retikulocytów (również określany przy anemii).

RPI

CRC

HCT

45%

RPI informuje nas o tym czy odpowiedź szpiku na anemię jest adekwatna. Jeżeli jest to RPI>3, a jeżeli nie to

RPI<2.

Stężenie hemoglobiny

Stężenie hemoglobiny zależy od wieku i płci. Jednostką jest g/l krwi lub mmol (monomeru hemoglobiny) /l krwi.

g/l × 0,6206 = mmol/l

Jest to jedyny parametr, który można oznaczyć we krwi zhemolizowanej.

Wartości referencyjne:

• 115 – 160 g/l lub 7,2 – 10 mmol/l dla kobiet

• 125 – 180 g/l lub 7,8 – 11,3 mmol/l dla mężczyzn

• 142 – 196 g/l lub 8,8 12,2 mmol/l dla noworodków

• 12 – 18 g/dl – analizator

U kobiet w ciąży przy stężeniu hemoglobiny poniżej 10 g/dl (6,2 mmol/l) mówimy o niedokrwistości.

Zwiększenie stężenia hemoglobiny występuje w wypadku:

nadkrwistości

odwodnienia

Obniżenie stężenia hemoglobiny występuje w wypadku:

niedokrwistości

przewodnienia

Jeżeli obniżenie stężenia hemoglobiny jest spowodowane niedoborem Fe to po podaniu leków badanie kontrolne

wykonuje się (tak jak przy niedokrwistości) po ok. 10 dniach – wzrost stężenia hemoglobiny o 20 – 30 g/l świadczy

o skutecznym leczeniu.

U człowieka o masie 65 kg przetoczenie 500 ml krwi (ok. 70 g hemoglobiny) powoduje wzrost stężenia hemoglobiny

we krwi o 12,3 g/l.

Generalnie: HGB to mniej więcej RBC × 3, a HCT% to mniej więcej HGB × 3.

Hipoksja

Etapy adaptacji do hipoksji:

bólgłowy

niepokój

zawrotygłowy

przyspieszonyoddech

przyspieszonytętno

po 24 godzinach (czujemy się lepiej):

skurczzatokśledziony (uruchomienie rezerw erytrocytów)

4/32

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: