Techniczne czasopiśmiennictwo elektryczne i energetyczne w Polsce do 1945 roku.pdf

Energetyka Miesięcznik STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POL...

http://www.elektroenergetyka.pl/historia.html

O nas Numer bieżący Email

Szukaj.... Szukaj

Numer bieżący

HISTORIA...

Okładka

Techniczne czasopiśmiennictwo elektryczne

i energetyczne w Polsce do 1945 roku

Streszczenia

Summaries

Z życia redakcji

Elektrotechnika stopniowo zaczęła się wyodrębniać z fizyki w wieku XIX,

zwanym niekiedy wiekiem pary i elektryczności. Nie powstało jednak na ziemiach

polskich, aż do 1919 roku, samodzielne czasopismo poświęcone problemom

elektryczności. Nie oznacza to oczywiście, ze nie ukazywały się artykuły, czy

informacje na temat dynamicznie rozwijającej się elektrotechniki. Były one

publikowane w języku polskim w czasopismach o charakterze przyrodniczo –

technicznym przede wszystkim na terenie zaboru rosyjskiego i austriackiego.

Jako pierwsze wymienić można Izys Polską, czasopismo techniczno –

ekonomiczno – rolnicze wychodzące w Warszawie w latach 1820 – 1828. Tam też

ukazywały się czasopisma: Dziennik Politechniczny. Inżynieria i Budownictwo, a

także Gazeta Przemysłowo—Rzemieślnicza ukazująca się od 1884 aż do 1939 r.

Prenumerata

Reklamy, ogłoszenia ...

Numer gratis, ankieta

Dla Autorów

Nasza historia

Cicer cum caule

Ciekawe strony

Archiwum

Z kolei we Lwowie ukazywała się, założona w 1877 roku Dźwignia,

przekształcona po sześciu latach w Czasopismo Techniczne, organ Towarzystwa

Politechnicznego Lwowskiego i przez kilka lat Krakowskiego Towarzystwa

Politechnicznego. W składzie redakcyjnym było wielu elektryków, późniejszych

założycieli Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Wymienić można spośród nich:

Maurycego Altenberga, Kazimierza Drewnowskiego, a wśród autorów artykułów na

tematy związane z elektrotechniką znaleźli się Roman Cieślewski, Tadeusz

Gayczak, Zdzisław Szpor i wielu innych wybitnych elektryków polskich.

Od roku 1866 rozpoczął się ukazywać w Warszawie Przegląd Techniczny

istniejący do dziś. Na jego łamach wiele miejsca poświęcano problemom

elektrotechniki w artykułach takich pionierów elektryki, jak: Tomasz Arlitewicz,

Alfons K ü hn, Stanisław Odrowąż – Wysocki czy Bernard Szapiro. Ten ostatni

został redaktorem uruchomionego od 1904 roku działu Elektrotechnika. Właśnie z

Przeglądu Technicznego wyłoniło się pierwsze samodzielne czasopismo

elektrotechniczne Przegląd Elektrotechniczny, który rozpoczął się ukazywać w

maju 1919 roku.

W okresie międzywojennym, wraz z burzliwym rozwojem elektryfikacji

kraju nastąpił rozkwit czasopiśmiennictwa i elektrycznego i energetycznego.

Spośród wielu tytułów biuletynów i miesięczników czy tygodników wymienić można

takie, jak Biuletyn Informacyjny Związku Elektrowni Polskich, Elektryczność w

1 of 8

20100428 15:22

Energetyka Miesięcznik STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POL...

http://www.elektroenergetyka.pl/historia.html

domu, Informacje dla przyjaciół (wydawnictwo Fabryki Aparatów Elektrycznych K.

Szpotański i Ska), Kuchnia Elektryczna, Światło i Siła, Tramwajarz.

Szczególne znaczenie dla energetyki miało pismo Technika Cieplna

ukazujące się w latach 1923 – 1939. Był to miesięcznik poświęcony problemom

gospodarki cieplnej i sprawom dozoru kotłów. Czasopismo redagowane przez

inżyniera Jan Komarnickiego było organem Stowarzyszenia Dozoru Kotłów.

Przypomnieć można, że była to organizacja powołana do czuwania nad sprawnością

działania kotłów parowych, głównie z punktu widzenia bezpieczeństwa ich

eksploatacji, lecz zajmowała się także zagadnieniami gospodarki cieplnej, a w

niektórych przypadkach sprawowała także nadzór nad urządzeniami

elektrycznymi. W szczególności zajmowała się, na zlecenie Wyższego Urzędu

Górniczego w Katowicach, nadzorem nad urządzeniami elektrycznymi kopalń węgla

kamiennego. Dotyczyło to przede wszystkim Stowarzyszenia katowickiego

kierowanego przez jednego z najwybitniejszych polskich energetyków i

elektryków profesora Jana Obrąpalskiego, jednego z Prezesów SEP i prekursora

teorii i praktyki napędów elektrycznych w górnictwie i hutnictwie.

Swoistą ciekawostką jest fakt, że miesięcznik Technika Cieplna był

subsydiowany przez wszystkie trzy Stowarzyszenia Dozoru Kotłów w Polsce: w

Warszawie, Katowicach i Poznaniu i dzięki temu posiadał nakład 100 tysięcy

egzemplarzy. Był dostarczany wszystkim użytkownikom kotłów parowych oraz

pracownikom Stowarzyszenia Dozoru Kotłów w całej Polsce.

Jednocześnie w okresie międzywojennym wzrosły bardzo na znaczeniu

czasopisma SEP. Zaliczał się do nich przede wszystkim Przegląd

Elektrotechniczny, na którego łamach w latach 1926 – 1939 ukazywały się jako

dodatek Sprawozdania i Prace Polskiego Komitetu Energetycznego, krajowego

reprezentanta Światowej Konferencji Energetycznej. Zamieszczane w nim były:

v obszerne artykuły techniczne związane z pracami komitetu nad

elektryfikacją i energetyzacją Polski;

v protokoły i sprawozdania dotyczące prac poszczególnych komisji

fachowych komitetu;

v stenogramy narad i dyskusji nad kluczowymi sprawami

technicznymi i ekonomicznymi rozwoju elektryfikacji kraju, w których brali udział

czołowi przedstawiciele administracji państwowej, sfer gospodarczych i nauki

polskiej.

W 1933 roku SEP założył Wiadomości Elektrotechniczne, czasopismo

przeznaczone dla elektryków praktyków pracujących przede wszystkim w

przemyśle i budownictwie, a także dla projektantów i producentów urządzeń,

maszyn i aparatów elektrycznych. Ponadto w dwudziestoleciu wychodziło

kilkadziesiąt tytułów czasopism radio i teletechnicznych.

W okresie wojny i okupacji wszystkie te czasopisma przestały się

ukazywać. Okupanci niemieccy i sowieccy niszcząc polską kulturę nie dopuścili

również do wydawania czasopism technicznych w języku polskim. Kilka czasopism

2 of 8

20100428 15:22

Energetyka Miesięcznik STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POL...

http://www.elektroenergetyka.pl/historia.html

czy biuletynów technicznych ukazywało się w Wielkiej Brytanii i w jenieckim

obozie oficerskim w Woldenbergu.

Naukowo – techniczne czasopismo energetyczne po 1945r.

Energetyka

Po początkowym okresie prób powrotu do czasopism technicznych

wydawanych przez wielu, różnorodnych wydawców, w procesie przekształcania

Polski w kraj totalitarny centralnie zarządzany i sterowany. scentralizowano

także prasę techniczną podporządkowując ją z jednej strony powstałej w 1945

roku Naczelnej Organizacji Technicznej, a z drugiej Urzędowi Kontroli Prasy,

Publikacji i Widowisk, czyli po prostu cenzurze prewencyjnej, któremu nadano

dodatkowe uprawnienia dysponenta papieru drukarskiego, decydującego o

każdorazowym nakładzie czasopisma.

W efekcie na tzw. rynku wydawniczym pozostało wydawnictwo notowskie,

wydające czasopisma naukowe oraz czasopisma zakładowe o charakterze

biuletynów.

„Ojcem” czasopism energetycznych stał się

inżynier Józef Michejda , człowiek o nie tylko

ciekawym życiorysie, ale i o bardzo szerokich

zainteresowaniach, świadomy w pełni roli, jaką

odegrać mogą w dokształcaniu i doskonaleniu

inżynierów elektryków i energetyków

zajmujących się rozbudową na wielką skalę

polskiego przemysłu energetycznego,

czasopisma techniczne umożliwiające

stosunkowo tanio i w szybkim tempie

zapoznanie się z nowoczesną techniką

zagraniczną i to zarówno w zakresie budowy jak

i eksploatacji, a także wymianę doświadczeń

między krajowymi twórcami techniki

energetycznej.

Urodził się Józef Michejda w 1900 roku w Wędryni na Śląsku Cieszyńskim

w wędryńskiej linii rodu Michejdów, rodu osób wybitnie utalentowanych, którzy

odcisnęli mocno swoje piętno w dziejach Śląska Cieszyńskiego i wnieśli istotny

wkład do nauki i kultury polskiej. Ojciec Józef był nauczycielem ludowym i

działaczem społecznym. Naukę rozpoczął w 1912 roku w gimnazjum cieszyńskim,

przerywając ją w latach 1918 – 1919, kiedy to wstąpił jako ochotnik do

tworzącego się Wojska Polskiego i wziął udział w walkach o granice odrodzonej

Polski z Czechami i Ukraińcami. Od 1920 r. studiował na Wydziale Techniki

Maszynowej i Elektrotechniki Politechniki Gdańskiej. Po ukończeniu w 1928 r.

studiów pracował w polskich oddziałach firm Siemens i Brown Boveri, kolejno w

Grudziądzu, Poznaniu i Warszawie nie tylko dzięki świetnemu przygotowaniu, ale

także biegłej znajomości języków obcych: niemieckiego, francuskiego i

angielskiego. W latach 19311939 przeniósł się na Górny Śląsk, gdzie w 1932 roku

został pierwszym polskim dyrektorem Elektrowni Chorzów, a następnie Śląskich

Zakładów Elektrycznych Ślązel w Chorzowie i Katowicach. W czasie wojny, w

początkowym okresie działał w podziemiu w ZWZ, a po rozbiciu przez gestapo

Śląskiego Okręgu ZWZ, mimo listów gończych udało mu się zmylić prześladowców

3 of 8

20100428 15:22

Energetyka Miesięcznik STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POL...

http://www.elektroenergetyka.pl/historia.html

i ukrywał się na Rzeszowszczyźnie pracując w spółdzielczości.

Od 1945 roku zajmował kierownicze stanowiska w nowo organizowanej

energetyce śląskiej. Był dyrektorem Zjednoczenia Energetycznego Zagłębia

Węglowego, a później po kolejnej reorganizacji Zjednoczenia Energetycznego.

Odbudowa przemysłu śląskiego, jego dalszy rozwój i sprawne działanie

umożliwiające dostarczanie odbudowującemu się krajowi energii elektrycznej były

w dużej mierze jego zasługą.

Józef Michejda był człowiekiem, który

doceniał znaczenie prasy technicznej.

Wobec dotkliwego braku odpowiedniej

literatury technicznej powołał we wrześniu

1947 roku Biuletyn Techniczny ZEZW ,

który po dwukrotnej zmianie nazwy stał

się w dwa lata później miesięcznikiem

Energetyka.

Pierwszy zespół redagujący czasopismo w

1947 roku składał się z panów Józefa

Michejdy i Bronisława Lisa jako redaktora

naczelnego. Pierwsze kolegium redakcyjne

Energetyki powstało w 1949 roku i składało się

z redaktora naczelnego oraz panów: Tadeusza

Franka, Stefana Krzyckiego, Józefa Michejdy,

Sergiusza Minorskiego i Eugeniusza

Zadrzyńskiego.

Przez wiele lat, aż do końca swego życia Józef Michejda współpracował z

redakcją. Pełnił także odpowiedzialne funkcje w Ministerstwie Energetyki, był

dyrektorem Państwowej Inspekcji Energetycznej. Aresztowany w 1954 r. pod

bezpodstawnym zarzutem udziału w spisku mającym na celu obalenie władzy

ludowej był więziony bez procesu. W końcu 1955 roku został zwolniony z powodu

„braku podstaw do wniesienia aktu oskarżenia”. Nie mogąc po uwolnieniu pracować

w energetyce poświęcił resztę życia pracy w Energetyce oraz w założonej przez

siebie w 1953 roku redakcji czasopisma Gospodarka Cieplna – Energetyka

Przemysłowa, poprzedniczki Gospodarki Paliwami i Energią.

Był aktywnym członkiem i działaczem SEP od 1935 r. Zmarł w 1991 r.

4 of 8

20100428 15:22

Energetyka Miesięcznik STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POL...

http://www.elektroenergetyka.pl/historia.html

i pochowany został na Cmentarzu Ewangelicko – Augsburskim w Warszawie.

Kiedy w 1947 roku Józef Michejda powołał do

życia Biuletyn Techniczny Zjednoczenia

Energetycznego Zagłębia Węglowego jego

pierwszym naczelnym redaktorem został

Bronisław Lis , mgr inż. elektryk, specjalista w

dziedzinie użytkowania mocy i energii

elektrycznej zakładów przemysłowych oraz strat

energii elektrycznych.

Bronisław Lis urodził się 17 października 1899 r. w Łukawicy (pow. Lesko)

jako jedyny syn Jana i Honoraty z Dobrowolskich. W latach 19191926 studiował

na Oddziale Elektrotechnicznym Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej.

Pracę zawodową rozpoczął jeszcze przed dyplomem w Akcyjnym Towarzystwie

Elektrycznym we Lwowie.

W latach 1927 1946 był zatrudniony w Miejskich Zakładach

Elektrycznych (MZE) we Lwowie. W czasie wojny i okupacji niemieckiej i

sowieckiej pracował nadal w MZE, a w latach 194546 jako kierownik

Elektroinspekcji w Energozbycie Lwowskiego Energokombinatu.

W czerwcu 1946 roku wyjechał ze Lwowa transportem repatriacyjnym,

przybył na Górny Śląsk i zamieszkał początkowo w Tarnowskich Górach, a

następnie w Bytomiu gdzie mieszkał aż do śmierci. 29 sierpnia 1946 r. podjął

pracę w Zjednoczeniu Energetycznym Zagłębia Węglowego (ZEZW), którą

kontynuował aż do przejścia na emeryturę. Zajmował się problematyką

użytkowania energii elektrycznej, jej limitowania, a także praktyką i teorią strat

energii elektrycznej.

Jak już wspomniano we wrześniu 1947 r. został naczelnym redaktorem

początkowo Biuletynu Technicznego ZEZW, w dwa lata później przekształconego

w miesięcznik Energetyka. Funkcję redaktora naczelnego pełnił aż do 1975 r.

Poświęcił wiele pracy i starań dla rozwoju czasopisma, nie szczędząc swego czasu.

Bardzo dbał o czystość języka polskiego w publikowanych artykułach i pod tym

względem Energetyka zajmowała jedno z pierwszych miejsc wśród czasopism

technicznych, a on sam był powoływany do opracowania redakcyjnego wielu

poważnych wydawnictw energetycznych, na przykład publikacji Komitetu

Elektryfikacji Polski PAN. Jako redaktor naczelny Energetyki dbał o to, by

odpowiadała ona potrzebom energetyków zawodowych i zawierała artykuły

poświęcone aktualnym i najbardziej palącym sprawom branży.

Oprócz artykułów w Energetyce opublikował kilka książek z dziedziny

racjonalnego użytkowania energii elektrycznej przeznaczonych dla szerokich

kręgów inżynierów i techników. Książki te, napisane w sposób zrozumiały i

przejrzysty, a na dodatek piękną polszczyzną, cieszyły się dużą popularnością i

były wielokrotnie wznawiane. Należą do nich: Straty energii w sieciach

5 of 8

20100428 15:22

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: