Sieci gazowe w standardach europejskich(1).pdf

Sieci gazowe w standardach europejskich

Gaz ziemny odgrywa ważną rolę w polityce energetycznej Unii Europejskiej, a prace

dotyczące sektora gazowniczego zmierzające do utworzenia Wspólnego Rynku

Gazowego wprowadzają wspólne przepisy i wymagania dla europejskich przemysłów

gazowniczych. Dlatego też polski przemysł gazowniczy w procesie integrowania z

wymaganiami Unii Europejskiej dostosowuje polskie prawo techniczne do regulacji

obowiązujących w Unii Europejskiej. Dla realizacji tego procesu trwają intensywne prace

w Normalizacyjnej Komisji Problemowej Nr 277 ds. Gazownictwa. Procesy

dostosowawcze polegają na wprowadzeniu norm europejskich z zakresu gazownictwa do

polskich norm jako PN-EN, a także na zmianach przepisów w polskim prawie

technicznym w odniesieniu również do dyrektyw europejskich. Jednym z elementów

podlegających takiemu dostosowaniu są sieci gazowe.

Sieć gazowa to system gazociągów połączony ze stacjami gazowymi, tłoczniami gazu i

magazynami gazu. Gazociągi budowane są z rur stalowych oraz rur polietylenowych w

zależności od ciśnienia gazu jakiemu będą poddawane. Zgodnie z Ustawą Prawo

Budowlane gazociąg jest wyrobem budowlanym stosowanym w budownictwie

gazowniczym, którego dopuszczenie do obrotu i powszechnego stosowania

uwarunkowane jest obowiązkiem uzyskania certyfikatu na znak bezpieczeństwa i

oznaczenia tym znakiem zgodnie z Ustawą o badaniach i certyfikacji.

Ogólne zalecenia funkcjonalne dotyczące materiałów, projektowania, budowy,

eksploatacji, konserwacji oraz renowacji systemów dostaw gazu o ciśnieniu do 16

bar włącznie zawarte są w prEN 12007-1. Istotną sprawą w czasie eksploatacji

gazociągu jest właściwy sposób zarządzania siecią. Zgodnie z normą, aby

zapewnić spójny i właściwy poziom zarządzania, operator sieci gazowej

powinien posiadać opracowane odpowiednie procedury organizacyjne,

operacyjne i administracyjne, które zapewnią, że podejmowane czynności będą

pozwalały na bezpieczną i właściwą eksploatację gazociągu. Operator sieci

gazowej powinien posiadać odpowiednie systemy służące kontroli technicznej.

Aby zapewnić bezpieczne i nieprzerwane dostarczanie gazu należy zadbać o to,

aby materiał na rury jak i na całą armaturę był dostosowany do rodzaju

dostarczanego gazu oraz do warunków w jakich ta sieć ma funkcjonować.

Rury stalowe stosowane do budowy gazociągów muszą być wykonane zgodnie

z PN-EN 10208-2 + AC "Rury stalowe przewodowe dla mediów palnych. Rury o

klasie wymagań B" oraz PN-EN 10208-1 "Rury stalowe przewodowe dla mediów

palnych. Rury o klasie wymagań A". Rury przewodowe klasy A powinny być

stosowane do budowy sieci gazowej niskiego i średniego ciśnienia, zaś rury

przewodowe klasy B powinny być stosowane przy budowie gazociągów

podwyższonego średniego ciśnienia i wysokiego ciśnienia. Rury wykonane wg

wymagań klasy B w stosunku do rur klasy A muszą dodatkowo spełniać

określone wymagania, między innymi w zakresie udarności. Wymagania w

zakresie udarności i wydłużenia A [%] związane są z bezpieczeństwem

eksploatacji gazociągów obciążonych dużym ciśnieniem wewnętrznym gazu i

zmianami temperatur, szczególnie w zakresie temperatur ujemnych, w których

kruchość materiału i ewentualnie osłabienie grubości ścianki rury może

spowodować pęknięcie gazociągu. Materiały na rury stalowe powinny mieć

odpowiednią spawalność wynikająca z procesów wytwarzania rur i rurociągów.

Wymagania dla rur polietylenowych do budowy gazociągów określa norma

prEN 155. Rury z polietylenu powinny charakteryzować się odpowiednią

odpornością zarówno na szybką jak i powolną propagację pęknięć jak również

minimalną żądaną wytrzymałością. Szybka propagacja pęknięć ( Rapid Crack

Propagation RCP ) to stan w którym ściśliwy gaz będący pod ciśnieniem i o

określonej energii powoduje szybkie rozprzestrzenienie się pęknięć na długich

odcinkach rurociągu. Może wystąpić gdy prędkość propagacji pęknięć jest

większa od spadku ciśnienia gazu wywołującego to zjawisko. Dopuszczenie w

prEN 12007-1 maksymalnego ciśnienia roboczego [MOP] do 1 MPa wymaga

zastosowania dla rur i kształtek odpowiednich materiałów o zwiększonej

wytrzymałości czasowej na pełzanie i zwiększonej odporności RCP. MOP to

maksymalne ciśnienie, przy którym sieć gazowa może pracować w sposób ciągły

w normalnych warunkach roboczych - normalne warunki robocze oznaczają brak

zakłóceń w urządzeniach i strumieniu gazu.

Ułożenie gazociągu w terenie jest bardzo istotne dla bezpiecznej eksploatacji

gazociągu. Wg prEN 12007-1 Gazociągi powinny być podparte, zakotwiczone

lub zakopane w taki sposób, aby w czasie ich użytkowania nie przemieszczały się

w stosunku do położenia ich w czasie budowy (oprócz przewidzianych

przemieszczeń dopuszczalnych). W razie konieczności należy stosować

dodatkowe niezbędne środki w celu zabezpieczenia gazociągu przed

uszkodzeniami przez osoby trzecie. Do środków tych można zaliczyć:

zwiększenie głębokości warstwy przykrycia, zwiększenie grubości ścianki rury,

dodatkowe zabezpieczenia mechaniczne, wprowadzenie kontrolowanej strefy

wzdłuż trasy sieci gazowej, zwiększoną częstość kontroli inspekcyjnej. Gazociąg

należy do tzw. inwestycji liniowych i często przebiega zarówno przez tereny

publiczne jak i prywatne. gazociąg w celu przeprowadzenia czynności

związanych z okresowymi przeglądami oraz konserwacją gazociągu. W

przypadku konieczności ułożenia gazociągu ponad ziemią należy rozważyć

wprowadzenie zabezpieczeń ograniczających wpływ na rurociąg co najmniej

następujących czynników: zwietrzenie materiału pod wpływem działania

promieniowania ultrafioletowego, rozszerzalności termicznej materiałów,

obciążeń wywieranych przez działanie obciążeń gruntem, uszkodzeń

spowodowanych działaniem czynników zewnętrznych, korozją.

Przy projektowaniu sieci gazowych należy wziąć pod uwagę ryzyko negatywnych

wpływów na system gazociągów ze strony różnych podziemnych instalacji, z

powodu ruchów gruntu, ze strony drzew rosnących w pobliżu, pobliskich

budowli, wpływ ruchu ulicznego w tym ruchu tramwajowego a także kolejowego.

Zastosowanie specjalnych środków ostrożności wymagają: tereny o niestabilnym

gruncie, obszary o sypkim piasku lub żwirze, grunty podlegające wypłukiwaniu

lub narażone na powodzie, obszary o specjalnych warunkach wód gruntowych,

obszary gdzie efekt wyporu hydrostatycznego może powodować unoszenie

podziemnej magistrali, obszary o gruntach znanych lub podejrzewanych o

agresywne działanie. Innym bardzo istotnym elementem bezpiecznej pracy

gazociągu jest jego zabezpieczenie antykorozyjne. Wyróżnia się bierne i czynne

systemy zabezpieczenia antykorozyjnego. Metody bierne mają za zadanie

ochronę zewnętrzną gazociągów stalowych. Ciągłe i jednolite warstwy pokryć

antykorozyjnych powinny charakteryzować się odpowiednią rezystywnością,

właściwym przyleganiem do metalu. Powinny być nieprzenikalne dla wody i

powietrza, wykazywać neutralność w stosunku do czynników chemicznych

występujących w gruncie. Powinny być plastyczne oraz odporne mechanicznie w

temperaturze, w której będą układane. W przypadku gazociągów stalowych

zainstalowanych na otwartym powietrzu, zabezpieczenie antykorozyjne powinno

być wyjątkowo skuteczne ( np. zabezpieczenie galwaniczne, malowanie, itp.).

Stalowe sieci gazowe powinny być elektrycznie izolowane od sąsiadujących z

nimi konstrukcjami, poza zamierzonymi przypadkami przy stosowaniu systemu

elektrycznej ochrony antykorozyjnej. Celem zastosowania elektrokatodowego

zabezpieczenia antykorozyjnego jest zapewnienie warunków, w których w

każdym punkcie sieci i w każdej chwili, ich potencjał elektrostatyczny względem

ziemi będzie ujemny w stopniu wystarczającym, żeby chronić gazociąg przed

korozją. Systemy zabezpieczeń antykorozyjnych, realizowanych metodą

elektrokatodową, powinien uwzględnić również skutki działania ewentualnych

prądów błądzących, które mogą pochodzić z różnorodnych źródeł.

Budowa sieci gazowej powinna być zorganizowana w taki sposób, aby w trakcie

jej realizacji ograniczyć maksymalnie jej negatywny wpływ na środowisko.

Podczas transportu, magazynowania oraz przemieszczania rur i osprzętu powinny

być zachowane wszelkie środki ostrożności aby uniknąć zniszczenia materiału i

zapewnić bezpieczeństwo personelu. Specyficzne szczegóły dotyczące transportu,

składowania oraz manipulowania materiałami dla każdej sieci gazowej zawarte są

w projektach norm: prEN 12007-2 i prEN 12007-3.

W przypadku przyłączania nowych sieci gazowych do już istniejących, cala

procedura przyłączania, powinna być starannie zaplanowana, a sama realizacja

przyłączania powinna być przeprowadzona w taki sposób, aby zapewnić

bezpieczeństwo prac oraz ciągłość dostaw. Prace te powinny uwzględniać

przedsięwzięcia, które zapewnią minimalny wylot gazu na zewnątrz, dostarczenie

odpowiednich aparatów oddechowych oraz innego sprzętu ochronnego personelu

oraz przedsięwzięcia zmierzające do zminimalizowania ryzyka zapłonu, do

zapanowania nad ewentualnym pożarem. Szczególne środki ostrożności

dotyczące sieci gazowych zawarte są w projektach norm: prEN 12007-2, prEN

12007-3 oraz prEN 12007-4.

Technologia wykonawstwa oraz materiały dodatkowe użyte do łączenia rur

wg prEN12007-3 oraz prEN12732 powinny zapewnić wytrzymałość połączeń

równą wytrzymałości materiałów podstawowych. Łączenie rur stalowych

powinno być wykonane wyłącznie za pomocą spawania elektrycznego. Kategorię

wymagań jakościowych połączeń spawanych w zależności od maksymalnego

ciśnienia roboczego i grup materiałowych rur określają Polskie Normy.

Wykonawcy złączy spawanych, w zależności od kategorii wymagań

jakościowych, powinni stosować odpowiedni system jakości; zatrudniać fachowy

personel wykonawczy, nadzoru spawalniczego i prowadzący badania złączy.

Złącza spawane powinny być wykonywane zgodnie z uznanymi technologiami

spawania i instrukcjami technologicznymi spawania. Jakość złączy spawanych

powinna być badana metodami nieniszczącymi lub w razie wymagań

dodatkowych metodami niszczącymi.

Zgodnie z prEN12007-2 rury i kształtki polietylenowe powinny być łączone za

pomocą połączeń zgrzewanych czołowo i elektro-oporowo, a z rurami stalowymi

za pomocą kształtek polietylenowo-stalowych. Odgałęzienia przy wykonywaniu

włączeń do czynnych gazociągów z polietylenu powinny być wykonane z

trójników siodłowych.

Po wykonaniu wszelkich prac montażowych operator sieci jest

odpowiedzialny za przejęcie do eksploatacji sprawnej sieci gazowej . Aby

stwierdzić, że sieć została wykonana poprawnie należy poddać ją odpowiednim

badaniom ciśnieniowym. Procedury badań ciśnieniowych sieci gazowej powinny

być wybrane przez operatora sieci gazowej, spośród metod podanych w prEN

12327. Badania wytrzymałościowe oraz badania szczelności mogą być

przeprowadzone jako badania wspólne przy zastosowaniu ciśnienia równego

ciśnieniu testu wytrzymałościowego. Badania powinny być przeprowadzane

przez osoby kompetentne, a z każdej próby powinny zostać sporządzone

prowadzone na bieżąco odpowiednie protokoły, wyszczególniające datę

wykonania badania oraz otrzymane wyniki. Sieci gazowe powinny zostać

poddane końcowemu odbiorowi technicznemu zdawczo-odbiorczemu zgodnie z

prEN 12327. Powinny być zastosowane odpowiednie procedury w celu

dokonania przekazania sieci gazowej do eksploatacji. Wszystkie końcowe

odbiory techniczne zdawczo-odbiorcze i rozruchy nowych instalacji gazowych

powinny zostać przeprowadzone przez osoby kompetentne, upoważnione przez

operatora sieci gazowej. Podobne procedury powinny towarzyszyć wycofywaniu

z użytkowania sieci gazowych.

Eksploatacja następuje po przejęciu sieci przez operatora. Dla prawidłowej

analizy poprawności pracy sieci gazowej należy zaopatrzyć ją w odpowiednią

ilość urządzeń pomiarowych. Operator sieci gazowej powinien zapewnić

wymagany poziom nawonienia gazu, wymagane ciśnienie w sieci oraz

odpowiednie środki dla bezpiecznego funkcjonowania gazociągu. Operator sieci

gazowych powinien ustanowić system rejestracji dotyczących tras istniejących

sieci gazowych i utrzymywać go w pełnej sprawności przez cały okres ich

eksploatacji. Dla zapewnienia bezpieczeństwa oraz ciągłości dostaw gazu,

operator sieci gazowej powinien zastosować odpowiednie środki sterowania i

nadzoru swojej sieci gazowej. Należy powiadomić zainteresowane strony o

planowanych pracach z uwzględnieniem różnych etapów, począwszy od

planowania aż do jej zakończenia, zgodnie z wymaganiami obowiązującymi w

danym kraju członkowskim lub lokalnie. Dla zapewnienia bezpieczeństwa

operator powinien przeprowadzać systematyczne i okresowe przeglądy w celu

wykrycia przecieków gazu. Częstość przeprowadzanych przeglądów zależy od:

charakterystyki i wieku odpowiedniej części sieci gazowej, od bliskości prac

prowadzonych przez osoby trzecie, od gęstości zaludnienia, historii przecieków

na danym odcinku, rodzaju gruntu, itp. W celu likwidacji wszelkich

nieprawidłowości zauważonych na sieci gazowej, operator powinien posiadać

służby: konserwatorską i remontową. Aby zminimalizować skutki awarii,

operator powinien mieć opracowane wewnętrzne plany interwencji awaryjnych.

Podział gazociągów . PrEN 1594 dzieli gazociągi ze względu na maksymalne

ciśnienie robocze oraz ze względu na stosowany materiał. Podział według

maksymalnego ciśnienia roboczego jest następujący:

• gazociągi niskiego ciśnienia do 10 kPa włącznie,

• gazociągi średniego ciśnienia powyżej 10 kPa do 0,5 MPa włącznie,

• gazociągi podwyższonego średniego ciśnienia powyżej 0,5 MPa do 1,6

MPa włącznie,

• gazociągi wysokiego ciśnienia powyżej 1,6 MPa do 10 MPa włącznie.

Natomiast podział gazociągów wg stosowanych materiałów:

• gazociągi metalowe,

• gazociągi z tworzyw sztucznych.

Norma wprowadza w zakresie wysokiego ciśnienia gazociągi podwyższonego

średniego ciśnienia o ciśnieniu powyżej 0,5 MPa do 1,6 MPa oraz powyżej 1,6

MPa do 10 MPa włącznie. Zwiększona jest również granica niskiego ciśnienia do

10 kPa i średniego ciśnienia do 0,5 MPa włącznie. Zwiększenie zakresów niskich

i średnich ciśnień po ich dostosowaniu do tych ciśnień spowoduje zwiększenie

przepustowości istniejących gazociągów niskiego i średniego ciśnienia.

Usytuowanie gazociągów. Strefy kontrolowane. PrEN 1594 oraz norma EN

12001 dopuszcza układanie gazociągów w następujących obiektach:

• w tunelach przeznaczonych dla pieszych lub dla ruchu kołowego pod

warunkiem, że ich przestrzenie są wentylowane,

• w kanałach i innych obudowanych przestrzeniach pod warunkiem, że są

one wentylowane lub wypełnione piaskiem bądź innym materiałem

niepalnym, lub zastosowano dla gazociągu rury ochronne,

• na mostach, wiaduktach lub specjalnych konstrukcjach; z uwzględnieniem

dodatkowych obciążeń spowodowanych wahaniami temperatury lub

drganiami mechanicznymi,

• nad i pod powierzchnią ziemi na terenach leśnych, górzystych,

podmokłych, bagnistych, w wodzie i pod dnem cieków i akwenów oraz

nad innymi przeszkodami terenowymi. Gazociągi w tym przypadku

powinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem.

Dla gazociągów układanych w ziemi powinny być wyznaczone strefy

kontrolowane, których linia środkowa pokrywa się z osią gazociągu. Strefa

kontrolowana to obszar będący w bezpośredniej bliskości gazociągu, służący do

jego zabezpieczenia przed uszkodzeniami ustanowiony na czas eksploatacji

gazociągu oraz służący do zapewnienia bezpiecznej eksploatacji i utrzymania w

sprawności technicznej. Strefy kontrolowane powinny być wyznaczone na czas

istnienia gazociągu, a operator gazociągu powinien kontrolować wszelkie

działania, które mogłyby spowodować uszkodzenie gazociągu.

W strefie kontrolowanej nie wolno wznosić budynków, urządzać stałych składów

i magazynów oraz nie powinna być podejmowana żadna działalność mogąca

zagrozić trwałości gazociągu podczas eksploatacji. Norma europejska dopuszcza

urządzanie parkingów nad gazociągiem za zgodą operatora gazociągu. Strefy

kontrolowane powinny być przewidziane w planach uzbrojenia podziemnego i

określone w projekcie budowlanym gazociągu.

Wg EN 12007-3 szerokość stref kontrolowanych powinna wynosić:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: