Dziennik – 2 strony
Dziennik – zespół prowadzonych z dnia na dzień zapisów, od ściśle dokumentacyjnych, których zadaniem jest utrwalenie bieżących wydarzeń (diariusz), do takich, które zbliżają się do wypowiedzi literackiej. Dziennik nie stanowi z góry założonej konstrukcji, o jego układzie (z zasady chronologicznym) decyduje nie zamiar kompozycyjny, ale bieg wypadków, które autor utrwala. Składające się nań zapisy mogą być zróżnicowane tak pod względem kompozycyjnym, jak tematycznym. Niekiedy dzienniki, mimo że pisane bez zamiarów artystycznych, bywają uznawane za wybitne utwory literackie.
Witold Gombrowicz Dziennik
~ cykl zapisów o ch-rze autobiograficznym
~ druk w paryskiej „Kulturze” 1953-69
~ autor tworzy tu wizerunek własny w zwielokrotnionych autoportretach (dyskontuje osobiste przeżycia, lęki, urazy, drobne zdarzenia)
~ w celu sportretowania siebie wplata w treść Dziennika błyskotliwe autointerpretacje swych dzieł, prowadzi polemiki, wplata mikroeseje filozoficzne i krytycznoliterackie
~ fabularyzuje swe myśli
~ prowokuje czytelnika
~ kreuje siebie jako pisarza, a jednocześnie w różnych „międzyludzkich” uwikłaniach poszukuje swej tożsamości
~ w utworze najpełniej urzeczywistnia własną filozofię życiową i pisarską strategię:
1. łączy pierwiastek autobiograficzny z różnymi technikami parodystycznymi
2. imituje konwencję dziennika, polemicznie odnosząc się do tradycji, która sensu autobiografii upatrywała w szczerości i prawdzie
3. prowadzi dialog z czytelnikami i niejako inscenizuje sytuację odbioru dzieła
4. wykorzystuje techniki powieściowe, wprowadza partie jawnie fikcyjne
~ pisze o sobie „on Gombrowicz”
~ celem jego jest autokreacja i uwolnienie swojej świadomości od osobistych natręctw, wszelkich ideologii, zwłaszcza narodowych, chce nabrać dystansu do zniewalających go myśli
~ konstruuje swój filozoficzny ideał człowieka „średnich temperatur”, za patronów poszukiwań obiera Montaigne’a, staropolskich pamiętnikarzy i autorów literatury parenetycznej
Leopold Tyrmand Dziennik 1954
~ diariusz
~ wnikliwa, pełna publicystycznej pasji, ale i rezygnacyjna wizja destrukcyjnych procesów drążących społeczeństwo, a zwłaszcza jego sfery artystyczne (te destrukcyjne procesy to poddanie się reżimowi komunistycznemu, konformistyczne poddanie przez artystów swojej twórczości, rezygnacja z twórczych wysokich lotów, sprowadzenie jej na niski poziom socrealizmu i poddanie na usługi jeszcze niższej ideologii)
~ kanwą jest opis sytuacji osobistej, zawodowej i towarzyskiej pisarza
~ w dziele tym mamy portrety niepokornych ze środowiska rozwiązanego „Tygodnika Powszechnego” (Kisielewski, Turowicz, Woźniakowski, Herbert – nie poddali się reżimowi) oraz twórców poszukujących swego miejsca w oficjalnym modelu kultury (Koźniewski, Kałużyński – poddali się reżimowi)
~ widać dar obserwacji, zmysł ironii i cierpki humor autora
~ dążenie autora do odtworzenia mechanizmu funkcjonowania systemu dewastującego kulturę narodową i ludzką moralność, rodzącego postawy konformistyczne i zachowania przystosowawcze (chodzi o socjalistyczne dążenie do podporządkowania człowieka, jego moralności, kultury i sztuki potrzebom partii – próba odtworzenia przez autora tego mechanizmu zniewolenia i dewastacji, obnażenie metod)
~ proces wrastania człowieka w ponury, groteskowy świat socrealizmu, szczególnie tworzącej go inteligencji
~ wrażliwa reakcja autora na przemiany obyczajowe, norm egzystencji i krajobrazu stolicy
~ prywatny zapis walki myślowej i moralnej z komunizmem
~ poczucie więzi z kulturą Zachodu, pogarda dla prymitywizmu i szpetoty socrealizmu i lansowanych przezeń prymitywnych materialnych i duchowych wzorców
~ głębokie, osobiste studium systemu komunistycznego
~ 1 z najcelniejszych w literaturze PL obrazów rzeczywistości lat 50.
Maria Dąbrowska Dzienniki
~ poufne zapiski prowadzone od 12 XI 1914 do 8 V 1965
~ ze względu na rozpiętość czasową (51 lat), objętość (80 notatników różnej wielkości, 6-7 tys. str.) i format intelektualny stanowią ewenement na skalę światową
~ są imponującym zbiorem wiedzy nt.:
1. życia osobistego i wewnętrznego MD
2. bliskiego autorce kręgu liberalnej inteligencji warszawskiej
3. historii PL od czasów I wś. po połowę lat 60.
4. stosunku elit do władz
5. relacji pomiędzy inteligencją a robotnikami i wsią
6. mentalności Polaków, ich poczucia humoru, heroizmu, umiejętności przetrwania
~ MD nie stroniła od notowania swych osobistych przeżyć, niekiedy b. intymnych
~ w miarę upływu czasu coraz więcej miejsca zajmowały diagnozy i roztrząsania polityczne (problem stalinizmu, niesuwerenność PL, wynaturzenia władzy, dylematy etyczne artysty, tworzącego pod okiem cenzury)
~ Dzienniki stanowią literaturę podstawową dla zrozumienia autorki, jej artystycznych i ideowych wyborów, jej światopoglądu, a nawet techniki pisarskiej
2
mcfly9