Zbrodnia i kara Dostojewskiego, Ludzie bezdomni Żeromskiego.pdf

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

Nr 10

Zbrodnia i kara Dostojewskiego,

Dostojewskiego, Ludzie bezdomni

Ludzie bezdomni Żeromskiego

Żeromskiego

ii Chłopi

Chłopi Reymonta

Reymonta

1. Typ narracji zastosowanej w Zbrodni i karze ,

to:

a) narracja auktorialna,

b) narracja polifoniczna,

c) narracja polimorficzna,

d) żadna z powyższych.

W utworze zanika tradycyjna narracja, co jest konse-

kwencją oddania głosu w powieści samym postaciom,

które poprzez swoje wypowiedzi prezentują określo-

ne postawy życiowe i światopoglądowe, biorąc jedno-

cześnie na siebie ciężar narracji (czyli polifonizmu

właśnie).

3. Dunia to:

a) ukochana Raskolnikowa,

b) siostra starej lichwiarki,

c) siostra Raskolnikowa,

d) ukochana Razumichina.

odpowiedź: a)

Komentarz:

Polifonizm to technika powieściowa nazwana przez

rosyjskiego badacza – Michaiła Bachtina, a wynale-

ziona przez Dostojewskiego. Polega ona na tym, że

zamiast dotychczasowego wszechwiedzącego narra-

tora, który informował nas o poglądach i działaniach

bohaterów, mamy opisane same te działania. Każdy

bohater stanowi niezależny byt – sam przedstawia nam

swoje racje, zwłaszcza poprzez wypowiedzi i działa-

nie. Narrator powstrzymuje się od jakiejkolwiek oce-

ny etycznej, nie zdradza nam, po czyjej jest stronie

i jakie są jego poglądy. Tym samym powieść staje się

wielogłosowa, każdy ważniejszy bohater ma bowiem

do powiedzenia coś od siebie. To wszystko sprawia, że

oprócz głównej opowieści narratora mamy w takim

utworze do czynienia z wielką dyskusją, dialogiem

postaw światopoglądowych i życiowych poszczegól-

nych postaci.

2. Które z poniższych cech określają powieść Do-

stojewskiego?

a) szczegółowy opis psychologiczny postaci

b) narracja szkatułkowa

c) wielogłosowość narracyjna

d) fragmentaryczna akcja

odpowiedź: c) i d)

Komentarz:

Bardzo proste pytanie, prawda? Ale czy zaznaczyłeś

obydwie poprawne odpowiedzi? Częstym błędem po-

pełnianym przy rozwiązywaniu testów jest niedoczy-

tywanie pytań lub odpowiedzi do końca i zaznaczanie

prawidłowej odpowiedzi natychmiast po jej zauważe-

niu. Niby wie się, o co chodzi, ale jeśli prawidłowych

odpowiedzi jest kilka, a Ty podałeś tylko jedną, to

z punktu za to pytanie nici. Dunia to piękna, szlachet-

na i wykształcona siostra Rodiona, która po różnych

nieprzyjemnych przeżyciach z mężczyznami (Łużyn

i Swidrygajłow) odnajduje wreszcie szczęście u boku

Razumichina.

4. Które z poniższych tytułów to dzieła Fiodora

Dostojewskiego?

a) Idiota

b) Bracia Karamazow

c) Anna Karenina

d) Biesy

odpowiedź: a) i c)

Komentarz:

Charakterystyczny dla Fiodora Dostojewskiego gatu-

nek to polifoniczna powieść realistyczno-psychologicz-

na. Cechuje ją, oczywiście, realizm, polifonizm

i szczegółowy opis psychologiczny postaci oraz dba-

łość o oddanie stanów psychicznych bohaterów.

odpowiedź: a), b), d)

Komentarz:

Fiodor Dostojewski to jeden z największych pisarzy

rosyjskich. Na jego twórczość silny wpływ wywarło

aresztowanie go za działalność polityczną i wyrok

śmierci zamieniony na katorgę i służbę wojskową.

Zbrodnia i kara

Dostojewskiego,

Ludzie bezdomni

i i

Chłopi

Komentarz:

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

Przeżycia te znalazły oddźwięk m.in. w utworze Wspo-

mnienia z domu umarłych. Jeśli chodzi o Rosjan, to

poszczęściło im się z pisarzami: Antoni Czechow, Lew

Tołstoj, Michaił Bułhakow… Warto znać chociaż kil-

ka tytułów ich najważniejszych dzieł. Anna Karenina

z punktu c) to dzieło Lwa Tołstoja.

5. Dokończ cytat z powieści Dostojewskiego:

Nie zabiłem człowieka, zabiłem…

a) lichwiarkę,

b) symbol zła,

c) zasadę,

d) wesz.

Odpowiedź:

Raskolnikow skazany na osiem lat katorgi zostaje

wywieziony na Syberię, a Sonia jedzie wraz z nim.

Mniej więcej po roku odbywania kary zaczyna się wiel-

ka przemiana duchowa Raskolnikowa.

Komentarz:

Oczywiście, wydarzenia z Epilogu odgrywają kluczową

rolę w powieści. Bez niego wymowa powieści byłaby

zupełnie inna. Dzięki moralnej przemianie Raskol-

nikowa na zesłaniu, otrzymujemy powieść o: złożono-

ści natury ludzkiej, pierwiastku dobra, który tkwi w każ-

dym człowieku potędze miłości, sile sumienia i moż-

liwości duchowego odrodzenia.

odpowiedź: c)

Komentarz:

Raskolnikow zaplanował swoją zbrodnię i uważał, że

miał do niej prawo. Według jego poglądów (wyłożył

je w artykule prasowym) ludzkość dzieli się na dwie

kategorie: ludzi zwyczajnych i genialnych. Ci pierwsi

są zdaniem Rodiona bierni, bezczynni i właściwie

zbędni, drudzy natomiast w rzeczywistości decydują

o losach świata i przyczyniają się do jego rozwoju.

Niestety, ci zwyczajni często stają im na drodze, prze-

szkadzając w realizacji szczytnych zamierzeń. I tu

właśnie następuje najbardziej szczególny moment

wywodów bohatera. Uważa on mianowicie, że ci ge-

nialni mają w takim wypadku całkowite prawo do usu-

nięcia przeszkody, czyli owego zwykłego człowieka

(lub większej liczby ludzi). Jednym słowem – uspra-

wiedliwia zbrodnię popełnianą w imię wyższych ce-

lów. Za taki wyższy cel uważa na przykład rozwój wy-

bitnej jednostki. Oczywiście, nietrudno domyślić się,

do jakiej kategorii sam siebie zaliczał! Przynajmniej

na początku, bo później sprawy bardziej się kompli-

kują. Dla tych, którzy zaznaczyli odpowiedź d): ow-

szem, Raskolnikow nazywał lichwiarkę wszą, ale to

nie ten cytat!

6. Akcja powieści dzieje się w:

a) Petersburgu,

b) bliżej nieokreślonym mieście w Rosji,

c) Moskwie,

d) Leningradzie.

8. Kogo opisuje w następujący sposób Judym?

Chudy człowiek, a właściwie nie człowiek, lecz antro-

poid z przedmieścia wielkiej stolicy, obrosły kłakami,

w koszuli, która się na nim ze starości rozlazła (…)

a) górnika mieszkającego w „śmierdzącej norze”

b) jednego z mieszkańców czworaków chłopskich

c) rybaka

d) mieszkańca paryskiego przytułku dla bezdom-

nych

odpowiedź: c)

Komentarz:

Bohaterem tego ponurego opisu jest rybak na obra-

zie. Dzieło to – Ubogi rybak Pierre’a Puvis de Che-

vannes’a – oglądał Judym w Galerii Luksemburskiej.

W powieści stanowi ono kontrast dla pięknej rzeźby

Wenus z Milo, którą oglądał Judym w Luwrze. Ten

kontrast dzieł sztuki ma swoje przełożenie na kontra-

sty w realiach powieściowych: wytworne piękno sta-

rego Paryża zderzone zostało z opisem przytułku dla

bezdomnych, wykwintny warszawski salon doktora

Czernisza kontrastuje z realiami ulicy Ciepłej

i Krochmalnej, luksusowemu uzdrowisku w Cisach,

zaspokajającemu wszelkie kaprysy wybrednych dam

przeciwstawia autor odpychającą nędzę czworaków

chłopskich, bogatemu apartamentowi dyrektora Ka-

linowicza – „nory” górników.

9. Kto wypowiada następujące słowa: Człowiek

– jest to rzecz święta, której krzywdzić nikomu

nie wolno. Wyjąwszy krzywdy bliźniego, wolno

każdemu czynić, co chce…

a) Judym,

b) Joasia,

c) Korzecki,

d) Kalinowicz.

odpowiedź: a)

Komentarz:

Petersburg to stolica Rosji, miasto położone na półno-

cy kraju, w rejonie o klimacie sprzyjającym chorobom,

mgliste i pełne sprzeczności. Miasto jest właściwie jed-

nym z bohaterów Zbrodni i kary – analogicznie do Pa-

ryża w Ojcu Goriot , czy Warszawy w Lalce . Wpraw-

dzie Dostojewski nie przedstawił w swojej powieści to-

pograficznych szczegółów miasta, ale doskonale oddał

dziwną, niepokojącą atmosferę Petersburga.

7. Jakie wydarzenia są przedstawione w Epilogu

powieści Dostojewskiego?

odpowiedź: c)

Komentarz:

Korzecki to postać tragiczna w Ludziach bezdomnych

– popełnił samobójstwo. Zacytowane tu słowa Korzec-

kiego, stały się swoistym mottem dla Judyma.

Komentarz:

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

10. Które z poniższych cech są charakterystycz-

ne dla powieści modernistycznej?

a) kompilacja wielu konwencji stylistycznych, czyli

tzw. synkretyzm stylowy

b) impresjonizm jako technika obrazowania

c) luźna kompozycja i zaburzenie proporcji pomię-

dzy wątkiem głównym a wątkami pobocznymi

d) subiektywizacja narracji

skiego, a w postaci doktora Tomasza Judyma upatruje

się realizacji modelu życia Chrystusa, opartego na mi-

łości bliźniego i pomocy niesionej cierpiącym.

13. Do jakiego filozofa odwołuje się Korzecki

w swoim pożegnalnym liście?

a) do Platona

b) do Arystotelesa

c) do Nietzschego

d) do Schopenhauera

odpowiedź: a), b), c), d)

Komentarz:

Przykład takiej powieści stanowią Ludzie bezdomni .

Na początku krytykowano tę powieść – zarzucano jej

np. bezładną kompozycję. W tego typu powieści re-

alizm przeplata się z naturalizmem, a do opisu sta-

nów wewnętrznych bohaterów często stosuje się im-

presjonizm. Fabuła skonstruowana jest z luźnych epi-

zodów, nie konstytuują jej związki przyczynowo-skut-

kowe. Wszechwiedza narratora ulega wyraźnemu

ograniczeniu.

11. Tomasz Judym był:

a) prawnikiem,

b) lekarzem,

c) inżynierem,

d) nauczycielem.

odpowiedź: a)

Komentarz:

W ostatnim liście do Judyma, Korzecki cytuje Plato-

na. Pisze o dajmonionie – głosie przeznaczenia – któ-

ry zachęca go do uwolnienia od trosk życia. To nie

było łatwe pytanie. Odpowiedź na nie wymagała uważ-

nej lektury oryginału powieści.

14. Które spośród następujących porządków wy-

stępujących w Chłopach , wyodrębnionych

przez Kazimierza Wykę, mają porządek cy-

kliczny?

a) porządek fabularny

b) porządek prac polowych

c) porządek obrzędowo-liturgiczny

d) porządek egzystencjalny

odpowiedź: b)

Komentarz:

Wszystkie te zawody były bardzo lubiane przez dzie-

więtnastowiecznych pisarzy. Bohater Ludzi bezdom-

nych to ubogi syn szewca pijaka, który skończył studia

medyczne dzięki finansowej pomocy ciotki. Miał dwa

wyjścia: albo szybko zapomnieć o swoim pochodze-

niu, albo dołączyć do grona szaleńców marzących o za-

sypaniu przepaści między bogatymi a biednymi. Wy-

bór tej drugiej drogi skazał go na tułaczkę, niezrozu-

mienie i samotność.

12. Judyma można określić jako kontynuatora

etosu:

a) Gustawa-Konrada,

b) Kordiana,

c) Chrystusa,

d) Prometeusza.

odpowiedź: b) i c)

Komentarz:

Wybitny literaturoznawca, Kazimierz Wyka, skłania

do ujrzenia powieści Reymonta w kategoriach mitu.

Wyodrębnia cztery wewnętrzne porządki powieści:

fabularny, prac polowych, obrzędowo-liturgiczny, eg-

zystencjalny. Pierwszy i ostatni z nich przebiegają tyl-

ko w jednym kierunku, są nieodwracalne. Drugim

i trzecim rządzi rytm, cykliczność. Co roku społecz-

ność wiejska wykonuje te same prace w polu i uczest-

niczy w takich samych obrządkach. Rytm obrzędowo-

liturgiczny przynależący do sfery kultury jest jeszcze

bardziej rygorystyczny niż rytm prac polowych. O ile

bowiem kaprysy pogody mogą przyspieszyć lub opóź-

nić niektóre prace rolnicze, o tyle kalendarz świąt jest

z góry ustalony i nic mu nie może przeszkodzić.

15. W którym roku Władysław Stanisław Rey-

mont otrzymał Nagrodę Nobla?

a) 1905

b) 1910

c) 1924

d) 1925

odpowiedź: c)

Komentarz:

Główny bohater powieści w ostatnim rozdziale wypo-

wiada słowa: „Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani

żony, ani jednej rzeczy, którą bym przycisnął do serca

z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te podłe

zmory. Muszę wyrzec się szczęścia. Muszę być sam je-

den. Żeby obok mnie nikt nie był, nikt mię nie trzy-

mał”. Twierdzi się, że mają one rodowód biblijny i mogą

być świadomą parafrazą słów Chrystusa. Ludzi bezdom-

nych interpretuje się w kategoriach etosu chrześcijań-

odpowiedź: c)

Komentarz:

To jedna z podstawowych informacji, jakie powinie-

neś wynieść z lekcji polskiego, nawet, jeśli z zasady

Komentarz:

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

były one dla Ciebie ciężką katorgą. W końcu laure-

atów tej prestiżowej nagrody mamy tylko czterech

(biorąc pod uwagę tylko literaturę, oczywiście). A mo-

że aż czterech? W każdym razie: 1905 – Henryk Sien-

kiewicz, 1924 – Władysław Stanisław Reymont, 1980

– Czesław Miłosz i 1996 – Wisława Szymborska.

Warto wspomnieć również o naszych „niedoszłych”

noblistach. Wiele mówiło się o tym, że nagrodę tę

powinien dostać Zbigniew Herbert. Kiedy nagrodę

otrzymał Reymont, pojawiały się głosy, że bardziej

zasługiwał na nią Stefan Żeromski. W 1961 roku za-

szczytu tego prawie dostąpiła Maria Dąbrowska, a w

1968 roku Witold Gombrowicz przegrał tylko jednym

głosem z Japończykiem.

16. Do każdego bohatera dopisz, z której war-

stwy społecznej pochodził:

a) Jagustynka,

b) Kuba,

c) Boryna,

d) Agata.

Na progu czerwieniły się plamy krwi i leżała okrwa-

wiona siekiera (…)

a) naturalistyczny

b) impresjonistyczny

c) realistyczny

d) symboliczny

odpowiedź: a)

Komentarz:

Poznajesz ten fragment powieści? Jest dość charakte-

rystyczny i… odrażający. Jego bohaterem jest paro-

bek Kuba, który sam dokonał na sobie operacji – am-

putacji nogi. W celach powtórki przypomnij sobie naj-

ważniejsze cechy pozostałych wymienionych stylów.

19. Inspiracją dla naturalizmu jest:

a) filozofia Fryderyka Nietzschego,

b) nauka Karola Darwina,

c) filozofia Emila Zoli,

d) literatura Balzaka.

odpowiedź:

a) – komornica, b) – parobek,

c) – najbogatsza warstwa chłopów, d) – komornica

odpowiedź: b)

Komentarz:

Naturalizm to kierunek literacki, którego początki

datują się na drugą połowę XIX wieku. Jego twórcą

był Emil Zola, francuski pisarz, a nie filozof (patrz

punkt c). Naturalizm czerpał inspirację z nauk Dar-

wina, postrzegał człowieka jako część świata natury

podporządkowanego jej prawom. W powieściach na-

turalistycznych często wyeksponowane są: motyw wal-

ki o byt oraz popęd seksualny.

20. Który świąteczny dzień nie został opisany

w powieści Reymonta?

a) Wigilia Bożego Narodzenia

b) Wielki Piątek

c) Nowy Rok

d) wszystkie powyższe zostały opisane

Komentarz:

Chłopi prezentują panoramiczny obraz społeczeństwa.

Wielkość majątku w tej tradycyjnej kulturze była

czymś niezwykle istotnym, wyznaczała pozycję wśród

mieszkańców wsi, a nawet miejsce w kościele i decy-

dowała o rozkładzie władzy i prestiżu.

17. Wymień po kolei cztery części składające się

na powieść Chłopi

Odpowiedź:

Jesień , Zima , Wiosna , Lato

Komentarz:

To bardzo proste pytanie. Każdy wie, że kolejne tomy

powieści noszą nazwy pór roku, ale… Wymienienie

ich po kolei może już nie być taką prostą sprawą, po-

nieważ Reymont rozpoczął pisanie od Jesieni , a nie,

jak wielu sądzi, od Wiosny.

18. Jaki typ obrazowania odnajdujesz w nastę-

pującym fragmencie Chłopów ?

(…) leżał bezwładny, dychał coś niecoś i rzęził przez

zwarte zęby, że trzeba było je nożem podważać, by mu

nieco wody wlać do gardła. Nogę miał przerąbaną w ko-

lanie, ledwie się trzymała na skórze i obficie krwawiła.

odpowiedź: c)

Komentarz:

Powieść zawiera skrupulatny rejestr i opis tradycyj-

nych świąt i obrzędów. Pominięcie tego właśnie jed-

nego święta wydaje się być zabiegiem celowym, który

wzmacnia jeszcze efekt bezczasu historycznego akcji

książki. Czas w powieści wydaje się zataczać koło,

dzięki temu mamy wrażenie, że świata przedstawio-

nego w powieści nie dotyczy problem przemijania.

Powieść wpisuje się w krąg opowieści mitycznych,

a bohaterowie zyskują rangę archetypów.

Komentarz:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: