Potop Sienkiewicza, nowele Konopnickiej, poezje Przerwy-Tetm.pdf

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

Nr 8

Potop Sienkiewicza, nowele Konopnickiej, poezje Przerwy-Tetmajera

Sienkiewicza, nowele Konopnickiej, poezje Przerwy-Tetmajera

1. Potop Henryka Sienkiewicza to:

a. pierwsza część Trylogii

b. środkowa część Trylogii

c. czwarta część Trylogii

d. inna nazwa Trylogii

Komentarz

Potop jest z założenia powieścią historyczną, bo prze-

cież dotyczy historycznych wydarzeń z dziejów Polski.

Można jednak w konstrukcji tego utworu odnaleźć

wiele innych gatunków: baśń, elementy epopei, ga-

wędy szlacheckiej, a nawet… westernu!

4. Ojciec Kordecki to postać:

a. fikcyjna

b. wymyślona przez Sienkiewicza

c. realistyczna

d. której pierwowzorem był faktyczny przeor Jasnej

Góry, ale Sienkiewicz nadał mu inne nazwisko

Odpowiedź c)

Odpowiedź b)

Komentarz

Nazwa trylogia określa po prostu każdy cykl literacki

złożony z trzech utworów (może odnosić się również

do filmu). Sienkiewicz napisał wielkie dzieło oparte

na wydarzeniach w XVII-wiecznej Polsce, które mia-

ło służyć pokrzepieniu serc Polaków znękanych przez

zaborców.

Pierwsza część – Ogniem i mieczem – dotyczy wo-

jen polsko-kozackich, a bohaterami wątku miłosnego

są Helena Kurcewiczówna i Jan Skrzetuski, Potop –

środkowa część – opisuje losy Andrzeja Kmicica

i Oleńki Billewiczówny na tle wojen polsko-szwedz-

kich, a Pan Wołodyjowski ukazuje miłosne perypetie

głównego bohatera i Baśki Jeziorkowskiej na tle woj-

ny z Turcją.

2. Henryk Sienkiewicz otrzymał Nagrodę Nobla

za:

a. Trylogię

b. Quo vadis

c. całokształt twórczości

d. Krzyżaków

Komentarz

Ojciec Kordecki, przeor Jasnej Góry, to historyczna

postać. W rzeczywistości kierował on obroną często-

chowskiego klasztoru. Sienkiewicz nie tylko wprowa-

dził tę postać do powieści, ale podczas pracy nad książką

korzystał ze wspomnień księdza Kordeckiego.

Zwróćcie jeszcze uwagę na odpowiedzi w punk-

cie a) i b): mają to samo znaczenie, prawda? Jeśli

podczas rozwiązywania testu jesteście poinformowa-

ni, że test jest jednokrotnego wyboru, takie odpowie-

dzi można od razu wykluczyć. Pamiętajcie, że rozwią-

zywanie testów to osobna sztuka!

5. Spadkobiercą jakiego wcześniejszego bohate-

ra literackiego staje się Kmicic, odkupując

swoje winy pod przybranym nazwiskiem?

a. Jana Chryzostoma Paska

b. Jacka Soplicy

c. Don Kichota

d. żadnego z wymienionych

Odpowiedź b)

komentarz

Powieść Quo vadis była bestsellerem swoich czasów.

Została nagrodzona w 1905 roku, a doczekała się po-

nad dwustu tłumaczeń, wielu adaptacji filmowych i te-

atralnych, a nawet wersji operowej.

3. Potop to nic innego jak:

a. powieść historyczna

b. baśń

c. epopeja

d. kompilacja wszystkich powyższych gatunków

Odpowiedź d)

Odpowiedź b)

Komentarz

To proste pytanie. Kmicic skupia w sobie cechy typo-

wego Sarmaty i bohatera romantycznego. Z Jackiem

Soplicą łączą go: posądzenie w młodości o zdradę,

odkupienie win i rehabilitacja. Obydwaj przeistoczy-

li się z hulaków w bojowników ojczyzny, a motorem

ich działań było uczucie do kobiety. Obydwaj działali

Potop

Komentarz

komentarz

Komentarz

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

pod przybranymi nazwiskami. Ale, trzeba zauważyć,

że Kmicic przełamuje schemat romantycznej biogra-

fii, bo jego przygody szczęśliwie się kończą, a on sam

nie próbował odebrać sobie życia. No i zdobył w koń-

cu ukochaną Oleńkę, i to w jakim stylu! Sama padła

mu do nóg ze słynnym odtąd okrzykiem: „Jędruś, ran

twoich niegodnam całować!”

6. W jakich okolicznościach Kmicic poznaje

Oleńkę?

a. na przyjęciu u księcia Radziwiłła

b. dowiedział się, że dziad Oleńki przeznaczył mu ją

na żonę, i przyjechał ją poznać

c. odkupił majątek po dziadku Oleńki

d. w kościele na mszy

d. na jego pogrzebie, kiedy otrzymał pośmiertnie or-

der

Odpowiedź c)

Komentarz

Prawdziwe dzieje ukochanego Oleńka poznała z li-

stu pochwalnego, który napisał król, aby zrehabilito-

wać w oczach szlachty Kmicica-Babinicza. Ma to miej-

sce w kościele, podczas mszy. Tak jak już pisaliśmy,

Sienkiewiczowski bohater przełamuje schemat boha-

tera romantycznego, dlatego nie ma mowy o takich

tragicznych „rekwizytach” jak łoże śmierci czy po-

śmiertny order.

9. Którzy z poniższych bohaterów Potopu to wy-

łącznie postacie historyczne?

a. Wołodyjowski, Zagłoba, Kmicic, Skrzetuski

b. Król polski Jan Kazimierz, król szwedzki Karol

Gustaw, Herakliusz Billewicz

c. Roch Kowalski, Soroka, Kiemliczowie

d. Janusz i Bogusław Radziwiłłowie, ojciec Kordecki

Odpowiedź d)

Odpowiedź b)

Komentarz

Zasady ówczesnych miłosnych zalotów wydają się nam

dzisiaj co najmniej dziwne… Dziad Oleńki przyjaź-

nił się z ojcem Andrzeja Kmicica i zapisał młodemu

szlachcicowi w testamencie część swojego majątku i…

rękę wnuczki na dokładkę. Zawiązanie akcji nastę-

puje w momencie, kiedy chorąży orszański (Kmicic

właśnie) przyjeżdża do Wodoktów, aby objąć mają-

tek i poznać przyszłą żonę.

7. Wokół jakiego historycznego wydarzenia zbu-

dowana jest akcja Potopu ?

a. wokół wojen ze Szwecją 1655 – 1660

b. wokół powstania Chmielnickiego1648 – 1654

c. wokół pierwszego rozbioru Polski 1772

d. Potop nie dotyczy historycznych wydarzeń, został

napisany ku pokrzepieniu serc

Komentarz

Czy kojarzycie wszystkie wyżej wymienione postacie?

W całej Trylogii jest ich naprawdę mnóstwo. Punkt b)

odpada, pomimo takich wspaniałych osobistości, jak

dwaj prawdziwi królowie, ze względu na fikcyjnego

dziadka fikcyjnej Oleńki, czyli Herakliusza Billewi-

cza. W punkcie c) mamy do czynienia wyłącznie z fik-

cyjnymi postaciami: dowódcą eskorty Rochem Kowal-

skim (tym od pani Kowalskiej), wiernym wachmi-

strzem Kmicica – Soroką i z Kiemliczami, dawnymi

żołnierzami pana Andrzeja, którzy w pewnym mo-

mencie uratowali naszemu bohaterowi życie. Z punk-

tem a) chyba nie było kłopotów – to najsłynniejsi bo-

haterowie dzieła Henryka Sienkiewicza, wszyscy po-

wołani do życia przez pisarza.

10. Ile trwa akcja Mendla Gdańskiego ?

Odpowiedź a)

Komentarz

Wszystkie części Trylogii pisane ku pokrzepieniu serc

odwołują się do XVII-wiecznej historii Polski, pełnej

wojen, ale i zwycięstw. Sienkiewicz prowadził inten-

sywne studia historyczne, ale rzeczywiste wydarzenia

potraktował dość swobodnie. Pragnął pokazać roda-

kom przeszłość, z której mogliby być dumni, dlatego

podkreślał rangę zwycięstw, a klęski odsuwał w cień.

Najbardziej wyolbrzymił rangę militarnego zwycię-

stwa pod Częstochową, stylizując je na wzór eposu

homeryckiego i podkreślając rolę sprzyjającej Pola-

kom opatrzności.

8. W jaki sposób Kmicic został zrehabilitowany

w oczach Oleńki?

a. wyznał jej swoje czyny haniebne i bohaterskie na

łożu śmierci

b. dowiedziała się o jego bohaterstwie od Michała

Wołodyjowskiego

c. usłyszała o jego czynach w kościele – z odczytane-

go królewskiego listu

a. trzy dni

b. jeden dzień

c. miesiąc

d. kilka godzin z życia Mendla Gdańskiego

Odpowiedź a)

Komentarz

Akcja Mendla Gdańskiego dzieje się przez trzy kolej-

ne dni, które są ukazane jak trzy odsłony dramatu w ob-

razku. Wydarzenia w utworze mają związek z pogro-

mami Żydów, do jakich dochodziło w rosyjskich mia-

stach. W Warszawie akcje takie miały miejsce

w dniach 25 – 27 grudnia 1881 roku. Utwór Konop-

nickiej jest reakcją na te wydarzenia.

11. Co oznacza imię głównego bohatera obrazka

Konopnickiej – Mendel?

Komentarz

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

Odpowiedź

Słowo mendel oznacza piętnaście.

Komentarz

Tego typu pytanie pojawia się zawsze w naszym te-

ście z lektur. Szczególnie wobec ogromnej ilości tytu-

łów pozytywistycznych nowel i opowiadań nie jest ono

wcale łatwe. Przystępujemy więc do eliminacji: A…

B… C… jest znaną nowelą Orzeszkowej, a więc punkt

b) odpada już chociażby z tego powodu. Z punktem c)

jest trochę gorzej, ale powinniście wiedzieć, kto jest

autorem Placówki (Prus) i artykułu O Żydach i kwe-

stii żydowskiej (Orzeszkowa), choć nie są to najsłyn-

niejsze dzieła epoki pozytywizmu. Latarnika z punk-

tu d) wszyscy znają jako dzieło Sienkiewicza. A więc

zostaje nam punkt a). Zawiera on dwa wiersze-obraz-

ki Marii Konopnickiej i jej słynny utwór dla dzieci.

15. Jaka tematyka jest charakterystyczna dla

poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera?

a. miłość

b. przyroda

c. artysta i sztuka

d. dekadentyzm

Komentarz

Brzmi co najmniej dziwnie, prawda? Bohater sam tłu-

maczy pochodzenie tego imienia: był po prostu pięt-

nastym (!) dzieckiem w rodzinie. Mendel to po prostu

miara ilości, tak jak tuzin czy kopa. Tę miarę stosuje

się do dziś w odniesieniu do produktów spożywczych,

a konkretnie – do jaj.

12. Czy Maria Konopnicka jest autorką epopei?

a. tak, ale nigdy jej nie wydała

b. nie, ponieważ uważała, że nigdy nie dorówna Mic-

kiewiczowi i Orzeszkowej

c. nie, planowała napisanie takiego dzieła, ale nigdy

ono nie powstało

d. tak, ale nie jest ona wysoko ceniona przez krytyków

i czytelników

Odpowiedź d)

Komentarz

Maria Konopnicka napisała epopeję chłopską pod

tytułem Pan Balcer w Brazylii. Pokazała ona zbio-

rowego bohatera ludowego na emigracyjnej tułacz-

ce, a głos narracji oddała tytułowej postaci. Kolej-

ne fragmenty ogłaszała autorka przez kilkanaście

lat, ale ostatecznie wyszło dzieło niejednolite i nie-

wiarygodne.

13. Obrazek to:

a. to samo co nowela

b. krótkie opowiadanie skoncentrowane raczej na opi-

sie niż na przedstawieniu akcji

c. gatunek prozy wymyślony przez Marię Konopnicką

d. wierszowany utwór liryczno-epicki

Odpowiedź: a), b), c), d)

Komentarz

To podchwytliwe pytanie! Uważajcie na tego typu ha-

czyki przy rozwiązywaniu testów na rozmaitych egza-

minach. Jeśli zaczniecie odpowiadać na pytania ruty-

nowo, możecie nie dostrzec na przykład faktu, że w da-

nym zadaniu należy zakreślić nieprawidłową odpo-

wiedź albo że (jak tutaj) wszystkie odpowiedzi są pra-

widłowe. Jeśli na egzaminie nie powiedziano, że test

jest wyłącznie jednokrotnego wyboru, możecie spodzie-

wać się pytań różnego typu, dlatego każde pytanie trze-

ba czytać uważnie i w całości! Wszystkie powyższe cztery

tematy są charakterystyczne dla Tetmajera, przyroda,

oczywiście, interesowała go głównie tatrzańska.

16. W jaki sposób realizował Kazimierz Przerwa-

-Tetmajer w swoich utworach tematykę mi-

łosną?

a. w sposób prowokacyjny, cielesny

b. jako dekadent unikał tego tematu

c. w sposób duchowy i intelektualny

d. za pomocą subtelnych symboli ze świata przyrody

Odpowiedź a)

Odpowiedź b)

Komentarz

Obrazek to krótkie opowiadanie skoncentrowane ra-

czej na opisie niż na przedstawieniu akcji. Mogło być

napisane wierszem lub prozą. W tego typu utworach

przeważają raczej treści afabularne, obrazek ma zwy-

kle charakter scenki rodzajowej, portretu psycholo-

gicznego lub plastycznego opisu sytuacji. To nie Ko-

nopnicka jest autorką nazwy, ale Józef Ignacy Kra-

szewski ( O polskich romansopisarzach ).

14. Które z poniższych utworów są wyłącznie au-

torstwa Marii Konopnickiej?

a. Jaś nie doczekał , Wolny najmita , Na jagody

b. Nasza szkapa , Michałko , A… B… C… , Pan Balcer

w Brazylii

c. O Żydach i kwestii żydowskiej , Meir Ezofowicz , Pla-

cówka

d. Miłosierdzie gminy , Latarnik

Komentarz

Kazimierz Przerwa-Tetmajer jest autorem odważnych

i zmysłowych erotyków. Najbardziej znane to Lubię,

kiedy kobieta… , zawierający opis stanu seksualnej eks-

tazy oraz Ja kiedy usta ku twym ustom chylę… , w któ-

rym uczucie miłości otoczone jest aurą dekadencji.

17. Synestezja to nic innego jak:

a. odmiana metonimii oparta na zależnościach ilościo-

wych

b. rodzaj rymu oparty na współbrzmieniu spółgłosek

Odpowiedź a)

Komentarz

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

c. gatunek poezji oparty na syntezie

d. zabieg łączenia ze sobą różnych doznań zmysłowych

Odpowiedź d)

dłuższą historię niż muzyczna działalność Kurta Co-

baina i spółki. Określenie to zaczerpnięte zostało

z buddyzmu i oznacza szczególny i godny osiągnięcia

stan wyzbycia się wszelkich pragnień życiowych, wszel-

kiej aktywności, pogrążenie się w półsen bliski śmier-

ci. Arthur Schopenhauer przeniósł to pojęcie na grunt

europejskiej filozofii.

20. Dominantą utworu Kazimierza Przerwy-Tet-

majera Evviva l’arte jest kontrast pomiędzy:

a) artystą i sztuką

b) artystą a filistrem

c) miastem a wsią

d) życiem a śmiercią

Komentarz

Synestezja to zabieg polegający na łączeniu ze sobą

doznań pochodzących z różnych zmysłów (wzroku, słu-

chu, węchu, dotyku, smaku). To współodczuwanie,

łączenie i przekształcanie różnych wrażeń zmysło-

wych. W poezji przejawia się w zmetaforyzowanych

wyrażeniach, np.: srebrzystoturkusowa cisza, czyli

zmysł wzroku (kolor) + zmysł słuchu (cisza).

18. W odniesieniu do którego z poniższych dzieł

po raz pierwszy użyto określenia dekaden-

tyzm?

a. Cierpienia młodego Wertera Johanna Wolfganga

Goethego

b. Kwiaty zła Charles’a Baudelaire’a

c. Poezje Kazimierza Przerwy-Tetmajera

d. Świat jako wola i przedstawienie Arthura Schopen-

hauera

Odpowiedź b)

Komentarz

Utwór ten stanowi pochwałę sztuki jako najwyższej

wartości, której powinien hołdować człowiek. Ale nie

każdy człowiek, a jedynie godny sztuki artysta. Prze-

ciwieństwem artysty, którego poeta nazywa „królem

bez ziemi”, jest filister, którego życie jest nawet „splu-

nięcia niewarte”. W okresie modernizmu artystyczna

cyganeria z bezbrzeżną pogardą odnosiła się do zwy-

kłego, szarego człowieka, posiadacza rodziny, urzęd-

nika, czyli filistra właśnie. Według nich był to czło-

wiek małostkowy, ograniczony, prozaiczny, miesz-

czuch, kołtun i materialista.

21. W jakim słynnym utworze młodopolskim Ka-

zimierz Przerwa-Tetmajer został sportreto-

wany jako jeden z bohaterów?

Odpowiedź b)

Komentarz

Dekadentyzm to jeden z najważniejszych prądów ar-

tystycznych drugiej połowy XIX wieku, ale też okre-

ślona postawa światopoglądowa. Nazwa pochodzi z ję-

zyka francuskiego – decadence i oznacza schyłek.

A oto cechy dekadentyzmu: przeczucie zbliżającego

się kresu sztuki i kultury, sceptycyzm, kwestionowa-

nie wartości moralnych, przekonanie o bezsensowno-

ści egzystencji. Wracając do pytania, określenia tego

po raz pierwszy użył Teofil Gautier w przedmowie do

Kwiatów zła Baudelaire’a.

19. Nirwana to pojęcie:

Odpowiedź

W Weselu Stanisława Wyspiańskiego.

Komentarz

To dodatkowe pytanie, właściwie trochę na wyrost, bo

powtórka z Wesela dopiero w następnym Kursie do No-

wej Matury . Ale tylko trochę, bo pasuje jak ulał do

powtórki z poezji Tetmajera. Kazimierz Przerwa Tet-

majer „wystąpił” na kartach dramatu Wyspiańskiego

jako Poeta. Warto pamiętać, że utwór powstał na kan-

wie autentycznej uroczystości, która odbyła się po za-

ślubinach poety Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołaj-

czykówną w domu Włodzimierza Tetmajera (przyrod-

niego brata Kazimierza Przerwy-Tetmajera). W dra-

macie wystąpiło wiele innych autentycznych postaci

krakowskiego życia kulturalnego. Ale o tym – za dwa

tygodnie.

a. wymyślone przez Arthura Schopenhauera

b. zaczerpnięte z buddyzmu

c. pochodzące od amerykańskich kontestatorów z po-

czątku XX wieku

d. bardzo odpowiednie dla określenia tatrzańskiej li-

ryki Kazimierza Przerwy-Tetmajera

Odpowiedź b)

Komentarz

Nirwana wielu kojarzy się jedynie z amerykańskim

zespołem grunge’owym. Ale to pojęcie ma o wiele

Komentarz

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: