Gleby_RW_w1_2007.pdf

Ochrona gleb; wykład 1; najważniejsze informacje o glebie

GLEBA - jest najbardziej powierzchniowym, biologicznie czynnym utworem skorupy ziemskiej, powstałym

z różnych skał macierzystych w procesie glebotwórczym w wyniku wielu nakładających się czynników

geologiczno - hydrologiczno - biologicznych i w dalszym ciągu podlegającym przemianom zachodzącym

w wyniku oddziaływania na nią zmieniających się w czasie zespołów organizmów żywych a także czynników

klimatycznych w określonych warunkach rzeźby terenu.

Glebę definiuje się też jako wierzchnią warstwę Ziemi w zasięgu oddziaływania korzeni roślinnych, co

w naszych warunkach obejmuje zwykle warstwę o grubości 1,0 do 1,5 m.

NA PROCESY GLEBOTWÓRCZE SKŁADAJĄ SIĘ:

wietrzenie fizyczne - które wywołują: zmiany temperatury (nagrzewanie i stygnięcie), zmiana stanu skupienia

wody, mechaniczne działanie wiatru i wody, zmiany objętości wtórnych składników skały powstałych

w wyniku wietrzenia chemicznego.

wietrzenie chemiczne - na które składają się różne procesy, a m.in. takie jak hydroliza, uwodnienie, utlenianie

i redukcja, karbonatyzacja.

wyróżnia się także wietrzenie biologiczne , czyli wietrzenie fizyczne i chemiczne wywołane lub wspomagane

działalnością żywych organizmów

Powstawanie gleby o określonych własnościach s jest więc funkcją określonych czynników naturalnych

s = f (cl, o, r, p, t)

gdzie:

cl - klimat,

o - biologiczna aktywność (organizmów),

r - topografia albo rzeźba terenu,

p – rodzaj skały macierzystej,

t – czas

Obecnie często dodaje się jeszcze czynnik

antropogeniczny!!!

W wyniku procesów glebotwórczych powstają poziomy glebowe czyli warstwy odróżniające się od sąsiednich

stosunkowo jednorodną barwą, konsystencją, uziarnieniem, ilością i jakością materii organicznej oraz składem

chemicznym. Poziomy glebowe tworzą tzw. profil glebowy.

Poziom:

Główne poziomy glebowe:

O – poziom organiczny – zawierający ponad 20% substancji

organicznej

A – poziom akumulacyjny – powstaje w wyniku nagromadzenia się

składników organicznych, próchnicy i składników mineralnych

E – poziom eluwialny (wymywania, bielicowy) – powstaje wskutek

ługującego działania wody, ma jasne zabarwienie, jest silnie

przepuszczalny

B – poziom iluwialny (wmycia, brunatnienia) - powstaje wskutek

strącania się związków wymywanych z wyższych części profilu, ma

zabarwienie brunatne

G – poziom glejowy – powstaje w warunkach nadmiernego

nawodnienia i niedostatecznego natlenienia, Fe 3+ ⇒ Fe 2+ , ma

zabarwienie szarozielonkawe lub sine

C – poziom skały macierzystej

Ochrona gleb; wykład 1; najważniejsze informacje o glebie

Wybrane typy gleb występujących na terenie Polski [przybliżony % powierzchni]:

Bielicowe ~ 26%

Brunatne ~ 52%

Czarnoziemy ~ 1%

Torfowe

~ 4%

Mady

~ 5%

Rędziny

~ 1%

Ok. 50% objętości gleby stanowi faza stała,

a fazy ciekła i gazowa stanowią po ok. 20-

30% jej objętości. Powietrze glebowe jest

zwykle wyraźnie wzbogacone w stosunku

do atmosferycznego w CO 2 i parę H 2 O,

a może być zubożone w O 2 . Pomiędzy

powietrzem glebowym a roztworem

glebowym istnieje układ antagonistyczny.

Strukturą gleby nazywa się stan zagregowania elementarnych cząstek

stałej fazy gleby oraz rozmieszczenie przestrzenne zagregatyzowanych

i nie zagregatyzowanych cząstek. Struktura gleby decyduje o objętości,

charakterze i rozmieszczeniu przestrzennym porów; stanowi ona

o pojemności wodnej gleby, dostępności wody dla roślin oraz wymianie

gazowej między glebą i atmosferą.

Do makroelementów w glebie zaliczamy:

O, C, H, N, P, K, Ca, Mg, S

Najważniejsze (tylko!) mikroelementy w glebie to:

Fe, Cl, Mn, B, Mo, Zn, Cu i Co

Pierwiastki strukturotwórcze roślin uprawnych

(zawartość w suchej masie).

Makroelementy Mikroelementy

Pierw. Zawartość Pierw. Zawartość

O 40-45 % Fe 50-700 ppm

C 40-45 % Cl 0,2-2 %

H ok. 5 % Mn

N 0,5-4 % B

P 0,1-0,7 % Mo

K 0,5-5 % Zn

Ca 0,05-2,2 % Cu

Mg 0,05-0,6 % Na 0,1-1 %

S 0,06-1,2 % Si

Na właściwości gleby w istotny sposób wpływa zawartość

tzw. frakcji spławialnej tj. < 0,02 mm a zwłaszcza tzw.

frakcja koloidalna (frakcja iłowa) < 2 μm; ponieważ ona m.in.

silnie wpływa na strukturę gleby.

Ochrona gleb; wykład 1; najważniejsze informacje o glebie

KATEGORIE AGRONOMICZNE GLEB

Podział gleb z uwagi na ich odczyn

(BN-75/9180-03)

Kategoria gleb

Zawartość

frakcji < 0,02 mm

[% wag.]

Gleby uprawne:

pH KCl odczyn

pH H2O

<4,5

b. silnie kwaśne

4,6-5,5 kwaśne

5,1-6,0

Bardzo lekkie

0 – 10

5,6-6,5 lekko kwaśne

6,1-6,7

Lekkie

11 – 20

6,6-7,2 obojętne

6,8-7,4

Średnie

21 – 35

>7,2

zasadowe

>7,5

Ciężkie

> 35

Gleby leśne:

<3,5 bardzo silnie kwaśne

3,6-4,5 silnie kwaśne

4,6-5,5 kwaśne

5,6-6,5 słabo kwaśne

6,6-7,2 obojętne

7,2-8,0 słabo alkaliczne

>8,0

alkaliczne

Wszystkie gleby, w mniejszej lub większej ilości, zawierają substancję organiczną (SO). Chociaż w typowych

glebach mineralnych zawartość SO jest mniejsza niż 5%, to ona głównie decyduje o żyzności

i produktywności gleby.

HUMIFIKACJA – proces wytwarzania związków humusowych (próchniczych) ze szczątków roślinnych

i zwierzęcych, gł. pod wpływem drobnoustrojów glebowych, enzymów zawartych w resztkach tkanek oraz

makrofauny glebowej (np. dżdżownic), w mniejszym stopniu czynników abiotycznych.

MINERALIZACJA – proces rozkładu substancji organicznych na proste związki mineralne, zachodzący

w glebie, głównie na skutek działalności drobnoustrojów.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: