Adam Mickiewicz ,,Świteź''. Rozprawka.docx

Na podstawie fragmentu ballady Adama Mickiewicza Świteź napisz, na czym polega przedstawiona w tym utworze romantyczna wizja świata.

Romantyzm to ważny rozdział w dziejach literatury. W kulturze polskiej nurt ten okazał się wyjątkowo długowieczny. Pozostawił po sobie wiele narodowych mitów i przeświadczeń o wyższości uczucia nad rozumem. To romantycy wprowadzili do literatury świat fantazji. W imię swobody twórczej i dążenia do oddania prawdy na temat skomplikowanej rzeczywistości i jej nieskończoności, romantyzm szczególnie upodobał sobie formy liryczne, a wśród nich balladę. Mickiewicz, podobnie jak pozostali wieszcze, bardzo chętnie czerpał z pieśni i podań ludowych. Kładąc nacisk na ludowość, która została pominięta przez klasyków, umiejscawiał swoje opowieści w ludycznej scenerii. Podobną zależność możemy zauważyć w przytoczonym fragmencie ballady pod tytułem „Świteź”. Akcja utworu, swobodnie nawiązując do legend o tajemniczym jeziorze, osadzona została w konkretnym miejscu, rzeczywiście istniejącym. 

Narrator, pełniący w balladzie funkcję przewodnika po dobrze znanej sobie okolicy, zaprasza nas nad tajemnicze tonie słowami :
„Ktokolwiek będziesz w nowogródzkiej stronie,
Do Płużyn ciemnego boru
Wjechawszy, pomnij zatrzymać twe konie,
Byś się przypatrzył jezioru.”.
Posługując się poetyckimi metaforami i porównaniami -„gładka jak szyba lodu” - opisuje urzekającą urodę „gęstej – po bokach oczernionej – puszczy” otaczającej „jasno rozprzestrzenione łona” Świtezi. Ten malowniczy krajobraz wydaje się niezwykle rozległy dzięki sugestiom gawędziarza o oku, które nie jest w stanie dostrzec przeciwnych brzegów jeziora i rozróżnić jego dna od szczytu. Pozornie spokojna i przyjazna natura ma więc dwa oblicza. Pięknu przyrody towarzyszy atmosfera grozy i tajemniczości, która wieczorną porą wzbudza niepewność nawet „najśmielszych z ludzi”.
Śmiałkowie, którzy zdecydują się jednak na własną interpretacje niewytłumaczonych dotąd zjawisk, powinni wyzbyć się oświeceniowego, klasycznego sposobu pojmowania świata. Tylko wtedy, w pogodną noc, gdy można udać się nad tajemnicze wody Świtezi i wpatrując się w nie głęboko dostrzec magię tego miejsca. To, co najniezwyklejsze, jest jednak niedostępne dla oczu. Dopiero wsłuchanie się w szum wody umożliwia poznanie najmroczniejszych tajemnic romantycznego świata.

O romantycznej wymowie utworu świadczy narrator osobowy, który wciela się w gawędziarza odsłaniającego tajemnice świata. Odrzuca on pojmowanie rzeczywistości jako coś statycznego, pozbawionego życia, podporządkowanego prawom rozumu i pozbawionego głębi, podejmując tym samym polemikę z koncepcją świata zaproponowaną przez oświecenie. Teraz najważniejsza staje się zmysłowa sfera uczuć.  Świat w przedstawionym fragmencie utworu zaskakuje swoją niezwykłością, ukazuje naturę jako siłę wyższą, determinującą życie człowieka.