Projekt graficzny okadki i strony tytuowej Krzysztof Demianiuk Redaktor inicjujcy Joanna Straburzyska Redaktor merytoryczny Magdalena Rubaj Wesoe przedszkole i przyjaciele. Program wychowania i edukacji przedszkolnej jest zgodny z aktualn podstaw programow wychowania przedszkolnego, zatwierdzon przez MEN (Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 stycznia 2009 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk Dz.U. z 2009 r. nr 4, poz. 17. za. nr 1). ISBN 978-93-02-10851-8 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spka Akcyjna Warszawa 2009 Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spka Akcyjna 02-305 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136 Adres do korespondencji: 00-965 Warszawa, p. poczt. nr 9 www.wsip.pl Wydanie drugie zmienione Ark. druk. 3,25 Skad i amanie: Studio DTP Alicja Kasper Druk i oprawa: Drukarnia PERFEKT Wydrukowano na papierze offsetowym Speed-E produkcji International Paper SPIS TRECI Wstp ................................................................................................................. 5 I. Zaoenia psychopedagogiczne programu ....................................................... 9 II. Tre i struktura programu ............................................................................ 16 III. Cele oglne i zadania edukacyjne przedszkola ................................................ 18 IV. Szczegowe cele edukacyjne w obszarze sfer rozwojowych ............................. 20 V. Treci programowe ...................................................................................... 24 VI. Uwagi dotyczce realizacji programu ............................................................. 48 VII. Literatura cytowana ..................................................................................... 51 VIII. Sw kilka od autorek programu .................................................................... 52 WSTP Program, ktry trzymacie Pastwo w rkach, jest programem oddziaywa wychowawczo- edukacyjnych, promujcych okrelone, podane i cenione spoecznie wartoci, respektujcych prawidowoci rozwojowe dziecka w wieku przedszkolnym, w odniesieniu do jego grupy rwieniczej i spoeczestwa, w ktrym wzrasta. Ten program ma suy ukierunkowanemu wspomaganiu rozwoju dzieci, od adaptacji przedszkolnej do zbudowania ich gotowoci szkolnej na drodze edukacyjnej wzajemnoci (H. R. Schaffer, 1994). Zakada on, e rozwj dziecka jest wsplnym przedsiwziciem dziecka i nauczyciela. Codzienne kontakty obu stron to wsppraca i dialog, wymiana wiedzy i dowiadcze, wzajemne korzystanie ze swych kompetencji i uczenie si od siebie. Do napisania tego programu zainspirowaa nas wieloletnia praca z dzieckiem w wieku przedszkolnym, na ktr zoyy si liczne pedagogiczne dowiadczenia, sukcesy i poraki. Chcemy podzieli si z nauczycielami wychowania przedszkolnego tym, co uwaamy za najwaniejsze dla prawidowego funkcjonowania spoeczno-poznawczego i rozwoju naszych przedszkolakw. Kolejnym, nie mniej wanym motywem pisania programu s szybkie transformacje, jakim ulega nasza rzeczywisto. wiat, cho na pozr ten sam, wymaga od nas opanowywania coraz nowszych umiejtnoci w posugiwaniu si jzykiem, kodowaniu i dekodowaniu informacji, poruszaniu si w wiecie symboli i znakw czy percepcji oraz interakcji ze rodowiskiem, w ktrym yjemy. Metodyka przedszkolna, a cilej, tworzcy j na co dzie kreatywni nauczyciele wychowania przedszkolnego, korzystaj z pasj z najnowszych odkry nauki, m.in. neurofi zjologii czowieka i psychologii rozwojowej. Edukacja przedszkolna to bardzo wany element skadowy systemw owiatowych i polityki spoecznej wikszoci krajw europejskich. Dzi ju wiemy na pewno, e dowiadczenia edukacyjne zdobywane w wieku przedszkolnym maj bardzo duy wpyw na przebieg edukacji szkolnej i pniejsze losy czowieka. Wynika to midzy innymi z faktu, e jest on okresem najintensywniejszych przemian rozwojowych, dotyczcych procesw poznawczych, osigania kolejnego stadium dojrzaoci fizjologicznej i budowania podstawowych struktur osobowoci. Dziecko, niczym gbka, chonie informacje ze wiata zewntrznego i prbuje poskada je w cao obrazujc rzeczywisto, budujc fundamenty dalszego wasnego rozwoju. Rozwj dziecka warunkuj cztery grupy wzajemnie powizanych czynnikw: wyposaenie biologiczne (wrodzone); wasna aktywno dziecka; rodowisko rodzinne, w ktrym dziecko przychodzi na wiat oraz jego najblisze otoczenie; wychowanie i nauczanie, rozpoczynajce si w chwili narodzin dziecka i traktowane jako procesy czne. Przedszkole bezspornie jest niezwykle istotnym instrumentem wychowania i edukacji. Zajcia przedszkolne wpywaj pozytywnie na rozwj, poszerzaj i wzbogacaj zakres oddziaywa na dziecko. Uczszczanie do przedszkola stwarza moliwoci lepszego zaspokajania szybko rosncych potrzeb spoecznych, poznawczych i emocjonalnych dziecka. Daje okazj do ujednolicenia i wzbogacenia oddziaywa wychowawczych i edukacyjnych oraz do profesjonalnego zdiagnozowania przez pedagogw (czasem take psychologw) poziomu rozwoju dziecka, profilaktyki zaburze, a w przypadku zauwaenia nieprawidowoci do szybkiego udzielenia mu pomocy. Oczywicie wielkie znaczenie ma nie tylko sam fakt uczszczania dziecka do przedszkola, ale te jako placwki, na ktr skadaj si: stabilna, wysoko wykwalifi kowana i twrcza kadra nauczycielska, doskonaa organizacja pracy, odpowiednie materialne i socjalne wyposaenie placwki, niezbyt liczne grupy wychowankw. Program wychowania i edukacji przedszkolnej okrela cele, treci i metody w obszarze celowego organizowania dziaalnoci dziecka w przedszkolu. Intencj autorek jest take zwrcenie uwagi nauczycieli na treci ukryte, ktre dziecko odbiera poprzez uczestniczenie w yciu spoecznym, wchodzenie w interakcje z dorosymi i innymi dziemi, aktywne spostrzeganie, suchanie, przeywanie, a przede wszystkim przez dziaanie. Wychowanie przedszkolne jest obecnie traktowane jako pierwszy szczebel edukacji, ktry ma bezporedni zwizek z nauczaniem w zerwce przedszkolnej lub szkolnej i dalej w klasach IIII szkoy podstawowej. Zwrcono uwag na znaczenie dobrze zaplanowanej i realizowanej pracy z dziemi w wieku 35 lat, gdy w tym okresie istotnym przemianom podlega relacja dziecka z otoczeniem w zakresie uczenia si, rozumienia, nabywania dowiadcze, eksperymentowania. Powtarzajc za L. S. Wygotskim, dziecko w wieku przedszkolnym uczy si wedug wasnego programu czyli spontanicznie, w kadych okolicznociach, przypadkowo, mimowolnie. Aby lepiej planowa efektywn prac wychowawczo-dydaktyczn, nauczyciel przedszkola powinien zna charakterystyk rozwoju psychospoecznego dziecka w poszczeglnych fazach i wieku jego ycia. Profesor Anna Brzeziska dokonaa (za E. H. Eriksonem, R. J. Havighurstem, B. M. Newmanem, Ph. R. Newmanem i D. Shaferem) nastpujcego podziau okresu dziecistwa: niemowlctwo (01 rok) dziecistwo (23 lata) wiek zabawy (45 lat) wiek szkolny (612 lat). Dziecistwo najwaniejsze zadania rozwojowe tej fazy to uczenie si chodzenia, przyjmowania pokarmw, mwienia, kontrolowania wasnego ciaa. Intensywnym zmianom fizycznym towarzyszy rozwj koordynacji ruchw precyzyjnych. Dziecko nabiera pewnoci siebie, wiary, i moe zrobi prawie wszystko, dlatego tak wane jest zapewnienie mu okazji do osigania sukcesw i wzmacniania poczucia wasnej wartoci. W tej fazie dziecko uczy si autonomii we wszystkich dziaaniach, jakie podejmuje. Dopiero trzylatek dowiadcza swobody poruszania si nie tylko, kiedy chodzi, ale te kiedy biega, skacze, czy taczy. Rozwojowi ruchowemu i doskonaleniu podstawowych umiejtnoci motorycznych towarzyszy wzbogacanie wyobrani i zabawy. Nastpuje rozwj jzyka (jego symbolicznej funkcji). Dziecko przyswaja proste pojcia dotyczce rzeczywistoci spoecznej i fizycznej. Coraz wiksza jest te samokontrola (kontrola wasnych emocji i kontrola kontaktw z otoczeniem). Trzylatek uczy si rozrnia dobro i zo, rozpoczyna si mudny proces ksztatowania jego postaw etycznych. Pojawia si zainteresowanie rysowaniem, kolorowaniem, malowaniem, czy wycinaniem. Wiek zabawy (cztero- piciolatki) wikszo wanych umiejtnoci dziecko w tym okresie zdobywa poprzez zabaw. Bawic si z rwienikami wykorzystuje informacje w twrczy sposb, rozwija take wane umiejtnoci spoeczne. Dzieci w tej fazie usiuj zachowywa si w dorosy sposb i czsto prbuj wzi na siebie odpowiedzialno za sprawy przekraczajce ich moliwoci. Wiek zabawy to rwnie czas identyfikacji z pci (ksztatowania si pojcia pci, uczenia si standardw dotyczcych pci). Dalszy rozwj mylenia dziecka to rozwj umiejtnoci wykonywania operacji konkretnych, umiejtnoci klasyfikacji, odkrycie zasady staoci. W wieku zabawy pojawiaj si pierwsze gry grupowe, czce wyobrani ze wspprac. Konieczne jest wic te osignicie przez dziecko sprawnoci fizycznej wymaganej do gier i zabaw oraz uczenie si obcowania z rwienikami. Zabawa i rnorodna dziaalno dziecka, zaplanowana przez nauczyciela, powinna by zwizana z rozwojem procesw poznawczych, skierowana na uzyskanie dobrego poziomu koordynacji wzrokowo-ruchowej, gotowoci do pisania i czytania .Zabaw dydaktyczn uzupenia si prac z wycinank, skadank, kart pracy czy ksieczkami do czytania. Wiek szkolny w tym okresie dziecko doskonali szkolne i spoecznie wane sprawnoci. Zaczyna porwnywa siebie z rwienikami, ktrzy razem z ...
kiciusia13