Kuba Rozpruwacz (ang. Jack the Ripper) � pseudonim nadany seryjnemu mordercy dzia�aj�cemu w okolicach Whitechapel w Londynie w roku 1888. Po raz pierwszy pojawi� si� w listach osoby podaj�cej si� za tego zab�jc� i opublikowanych w tym czasie. Na temat to�samo�ci Kuby Rozpruwacza powsta�o wiele teorii, ale jak dot�d �adna z nich nie jest pewna. Wok� zab�jstw przypisywanych Rozpruwaczowi naros�a swoista mitologia, wsparta autentycznymi badaniami historycznymi, ale i amatorskimi hipotezami, w��czaj�cymi teori� spiskow� i ludow� inwencj�. Ofiary [edytuj] Liczba ofiar Kuby Rozpruwacza jest dyskusyjna, ale historycy-badacze generalnie zgadzaj� si�, �e na pewno by�o nimi 5 prostytutek (lub kobiet o prostytucj� podejrzewanych, jak C. Eddowes) z East Endu: � Mary Ann Nichols (z domu Mary Ann Walker, zwana "Polly"), ur. 26 sierpnia 1845, zamordowana 31 sierpnia 1888 na ulicy Buck's Row. � Annie Chapman (z domu Eliza Ann Smith, zwana "Dark Annie"), ur. we wrze�niu 1841, zamordowana 8 wrze�nia 1888 na podw�rku budynku przy Hanbury Street 29. � Elizabeth Stride (z domu Elisabeth Gustafsdotter, zwana "Long Liz"), ur. w Szwecji 27 listopada 1843, zamordowana 30 wrze�nia 1888, na podw�rku budynku przy Berner Street. � Catharine Eddowes (znana te� jako "Kate Kelly" i "Mary Ann Kelly" � nazwisko "Kelly" mia�o przekona� ludzi, �e faktycznie by�a �on� swojego kochanka Johna Kelly'ego), ur. 14 kwietnia 1842, zamordowana 30 wrze�nia 1888 na Mitre Square. � Mary Jane Kelly (podawa�a, �e naprawd� nazywa si� "Marie Jeanette Kelly," czasem "Mary Ann Kelly", zwana "Ginger"), podobno ur. w Limerick w Irlandii ok. roku 1863, zamordowana 9 listopada 1888 w swoim pokoju przy Miller's Court 13. Do powy�szej listy ofiar Kuby Rozpruwacza dodaje si� cz�sto ofiary innych atak�w i morderstw pope�nionych w okresie jego dzia�alno�ci w podobny spos�b. � Annie Millwood, ur. ok. 1850, zaatakowana 25 lutego 1888. Hospitalizowana z powodu licznych ran k�utych n�g i dolnej cz�ci cia�a. Po opuszczeniu szpitala zmar�a, podobno z przyczyn naturalnych, 31 marca 1888. � Ada Wilson, zaatakowana 28 marca 1888, otrzyma�a 2 rany k�ute w szyj�. Prze�y�a napa��. � Emma Elisabeth Smith, ur. ok. 1843. Zaatakowana 3 kwietnia 1888. Prze�y�a, jednak zapad�a w �pi�czk� i zmar�a nie odzyskawszy przytomno�ci 5 kwietnia 1888 roku. Podaje si�, �e przyczyn� �mierci by�y obra�enia narz�d�w rodnych spowodowane t�pym narz�dziem. � Martha Tabram (z domu Martha White, czasem jej nazwisko zapisywano jako "Tabran", znana tak�e jako Emma Turner), ur. 10 maja 1849, zamordowana 7 sierpnia 1888. Stwierdzono u niej 39 ran k�utych: 5 w lewe p�uco, 2 w prawe, 1 w serce, 5 w w�trob�, 2 w �ledzion� i 6 w �o��dek. � "Zagadka Whitehall", bezg�owe i pozbawione ko�czyn cia�o kobiety odnalezione 3 pa�dziernika 1888 w piwnicy budynku, kt�ry sta� si� p�niej siedzib� Scotland Yardu. � Annie Farmer, ur. 1848. Podaje si�, �e by�a ofiar� napadu z 21 listopada 1888. Prze�y�a, odnosz�c jedynie powierzchowne rany szyi, zadane t�pym no�em. Policja, podejrzewaj�c samookaleczenie, zamkn�a spraw�. � Rose Mylett (prawdopodobnie nazywa�a si� Catherine Mylett, ale znano j� jako Catherine Millett, Elizabeth "Pijan� Lizzie" Davis, "Jasnow�os�" Alice Downey lub "Jasnow�os� Clar�"), ur. 1862, zamordowana 20 grudnia 1888. Uduszona mocno zaci�ni�tym wok� szyi sznurem. � Elizabeth Jackson, prostytutka, kt�rej r�ne cz�ci cia�a wy�owiono z Tamizy mi�dzy 31 maja i 25 czerwca 1889. Pono� rozpoznana po bliznach na ciele, kt�re mia�a przed znikni�ciem i zamordowaniem. � Alice McKenzie (zwana Alice "Gliniana Fajka", podaj�ca si� te� za Alice Bryant), ur. w roku 1849, zamordowana 17 lipca 1889. Przyczyn� �mierci by�o przeci�cie lewej t�tnicy szyjnej, ale na ciele by�y te� pomniejsze obra�enia. � "Morderstwo z ulicy Pinchin", t� nazw� okre�lano przypadek podobny do "Zagadki Whitehall" � w dniu 10 wrze�nia 1889 roku, pod �ukiem wiaduktu przy Pinchin Street znaleziono bezg�owe i beznogie cia�o kobiety (jednak z nieodci�tymi d�o�mi). Wg niepotwierdzonego przypuszczenia zw�oki mia�y nale�e� do Lydii Hart, zaginionej prostytutki. � Frances Coles (znana tak�e jako Frances Coleman, Frances Hawkins, lub "Carrotty Nell"), ur. w roku 1865, zamordowana 13 lutego 1891. Obra�enia g�owy sugerowa�y, �e zosta�a powalona na ziemi�, nast�pnie poder�ni�to jej gard�o. Na ciele opr�cz tego nie znaleziono innych ran. � Carrie Brown (zwana "Stara Shakespeare", poniewa� po pijanemu mia�a zwyczaj recytowa� sonety Szekspira), ur. 1835, zamordowana 24 kwietnia 1891. Zosta�a uduszona, a jej cia�o zmasakrowane (szczeg��w okalecze� nie podano). Zab�jstwo to, cho� ��czone z morderstwami z Whitechapel, mia�o miejsce na Manhattanie w Nowym Jorku. Wnikliwi znawcy tematu twierdz�, �e z podstawowej listy ofiar nale�a�oby usun�� niekt�re nazwiska � najcz�ciej wymienia si� Elizabeth Stride i Mary Jane Kelly. Na s�uszno�� tej tezy wskazuj� odbiegaj�ce od schematu szczeg�y tych zbrodni (np. Stride nie mia�a poza poder�ni�tym gard�em �adnych okalecze�, Kelly za� by�a m�odsza od pozosta�ych ofiar, zabito j� w mieszkaniu, a jej zw�oki by�y zmasakrowane bardziej ni� inne). Z listy potencjalnych ofiar jako najbardziej prawdopodobna podawana jest z kolei Martha Tabram. G��wna trudno�� w identyfikacji rzeczywistych ofiar polega na znacznym rozpowszechnieniu atak�w z u�yciem no�a na kobiety w �rodowisku londy�skiego proletariatu w tamtych latach. Modus operandi (�ac. spos�b dzia�ania) tego konkretnego zab�jcy charakteryzowa�o zadawanie g��bokich ran szyi, okaleczanie genitali�w, usuwanie organ�w wewn�trznych i masakrowanie twarzy ofiar. Tak�e w�r�d ofiar z podstawowej listy wyst�powa�y r�nice w sposobie dzia�ania ich zab�jcy. Na przyk�ad, u Mary Ann Nichols i Elizabeth Stride nie usuni�to �adnych organ�w wewn�trznych. Annie Chapman wyci�to macic�, a Catherine Eddowes macic� i nerk�, natomiast Mary Jane Kelly usuni�to serce, a inne organy wewn�trzne zosta�y wyci�te i pozostawione na miejscu zbrodn Zbrodnie Kuby Rozpruwacza stanowi�y wa�ny prze�om w �yciu Brytyjczyk�w. Cho� nie by� to pierwszy odnotowany seryjny zab�jca, jako pierwszy spowodowa� og�lno�wiatow� psychoz�. Brak mo�liwo�ci postawienia zarzut�w konkretnej osobie zaowocowa� ci�giem domys��w i domoros�ych ponurych legend, kt�re mia�y sw�j wp�yw na odbi�r kolejnych w historii seryjnych morderstw. Przezwisko "Jack the Ripper" (Kuba Rozpruwacz) po raz pierwszy pojawi�o si� jako podpis, w li�cie datowanym na 25 wrze�nia 1888 roku, a nades�anym do Central News Agency 27 wrze�nia. List ten, w literaturze fachowej zwany "Dear Boss" (od pierwszych s��w), zosta� napisany przez kogo�, kto mieni� si� by� morderc� z Whitechapel. Tre�� tego listu, jak i kilku innych, przypisywanych Rozpruwaczowi, zostala opublikowana w ca�o�ci lub we fragmentach w prasie, przyczyniaj�c si� do spopularyzowania wymy�lonego przez autora przezwiska. Autentyczno�� tego listu jest jednak podawana w w�tpliwo��, a sama policja podejrzewa�a, �e mo�e on by� dzie�em jakiego� dziennikarza. W p�niejszych latach powszechn� praktyk� sta�o si� nadawanie przest�pcom przezwisk (np. Dusiciel z Bostonu, Zab�jca z Green River, Kat z Nowego Orleanu, Rozpruwacz z Yorkshire � ponad 100 lat p�niej niew�tpliwie nawi�zuj�cy swym przydomkiem do Kuby). Podejrzani [edytuj] W kwestii to�samo�ci Kuby Rozpruwacza powsta�o wiele hipotez. �adna nie jest w pe�ni przekonuj�ca, niekt�rych nie spos�b bra� powa�nie. W�r�d potencjalnych nazwisk wymienia si� m.in. nast�puj�ce: Joseph Barnett (1858-1926), handlarz ryb. By� kochankiem Mary Jane Kelly od 1887 roku do 30 pa�dziernika 1888, kiedy to pok��cili si� i zerwali ze sob�. M�wi si�, �e przychodzi� potem do niej codziennie, aby si� z ni� pogodzi�. Zosta� prawdopodobnie odrzucony, co mog�o si� sta� przyczyn� zamordowania by�ej kochanki. Niekt�rzy przypisywali mu te� pozosta�e zab�jstwa. William Henry Bury (1859 � kwiecie� 1889). Wkr�tce po przybyciu do Szkocji z Londynu zamordowa� w dniu 10 lutego 1889 roku swoj� �on� Ellen Elliot, by�� prostytutk�. Powiesi� j�, a potem zmasakrowa� zw�oki d�gni�ciami w brzuch. Marth� Tabram zabito w podobny spos�b. Bury'emu nie uda�o si� przekona� policji, i� jedynie odnalaz� zw�oki �ony i nie jest winny jej zab�jstwa. Zosta� oskar�ony, skazany i powieszony w Dundee w Szkocji. Lewis Carroll (pseudonim literacki Charlesa Lutwidge'a Dodgsona, 27 stycznia 1832 � 14 stycznia 1898). W 1896 r. Richard Wallace wyda� ksi��k� zatytu�owan� Jack the Ripper, Light-Hearted Friend (Kuba Rozpruwacz, przyjaciel-lekkoduch). Przedstawi� w niej sw� teori�, jakoby Lewis Carroll i jego znajomy Thomas Vere Bayne byli odpowiedzialni za morderstwa przypisywane Rozpruwaczowi. �wiadczy� o tym mia�y liczne anagramy utworzone z fragment�w utwor�w Carrolla � g��wnie z adaptacji Przyg�d Alicji w Krainie Czar�w dla ma�ych dzieci i z pierwszego tomu powie�ci Sylvia i Bruno. Oba tytu�y Carroll opublikowa� w 1889 r., pracuj�c nad nimi prawdopodobnie w okresie dzia�alno�ci Rozpruwacza. Wed�ug Wallace'a, obie ksi��ki zawiera�y ukryte, lecz szczeg�owe opisy zbrodni. Teoria ta wystarczy�a, by umie�ci� Carrolla na li�cie potencjalnych podejrzanych. Dalsze badania, zar�wno ze strony biograf�w Carrolla jak i pasjonat�w Kuby Rozpruwacza, wykaza�y, �e teorii tej raczej nie mo�na bra� pod uwag�. Karoline Leach w ksi��ce In the Shadow of the Dreamchild: A New Understanding of Lewis Carroll (W cieniu dziecka ze sn�w: Nowe spojrzenie na Lewisa Carrolla) z marca 1999 r. przedstawi�a niezbite argumenty przeciwko hipotezie Wallace'a: po pierwsze, metoda anagramowania mo�e by� zastosowana dla ka�dej ilo�ci utwor�w napisanych alfabetem �aci�skim w j�zyku angielskim, bez mo�liwo�ci dowiedzenia intencji autora (udowodni�a to na przyk�adzie Kubusia Puchatka A. A. Milne'a); po drugie, wykaza�a, �e miejsca pobytu Carrolla w czasie gdy pope�niono morderstwa przypisane mu przez Wallace'a by�y szczeg�owo znane (np. 3 kwietnia 1888 r., gdy w Londynie zaatakowano Emm� Elizabeth Smith, Carrol...
Adri45