Norma , patologia, psychopatologia vs. Psychologia kliniczna, psychopatia i nerwice, model psychoterapii.
Psychologia kliniczna-To dziedzina psychologii stosowanej mająca swój obszar badań i praktyki. To dziedzina nauki o zaburzeniach zachowania i zaburzeniach czynności. To nauka stosowana. To wiedza o sposobach postępowania z osobami zaburzonymi.
Psychopatologia- TO WIEDZA O ZABURZENIACH PSYCHICZNYCH. TO DZIEDZINA NAUKI ZAJMUJĄCA SIĘ TEORETYKĄ ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH.
Obszarem badań psychologii klinicznej są ZABURZENIA I ODCHYLENIA OD NORMY.
Za przedmiot badań psychologia kliniczna przyjmuje rozpoznawanie, opisywanie, wyjaśnianie przyczyn zaburzeń oraz PROGNOZĘ ZMIAN
Norma psychiczna
. Norma statystyczna( norma ilościowa)- wynika z pomiaru pewnej cechy w pewnej populacji. Wyniki pomiaru odzwierciedlają rozkład danej cechy w populacji. Tu określa się normalność jako takie nasilenie cechy, które mieści się w granicach nie odbiegających od wartości przeciętnej w danej populacji( krzywa Gaussa).
. Norma kulturowa( społeczna)
Tu wyróżnić można dwa poziomy tejże normy:
. Zachowanie i styl bycia- przeciętne- czyli charakterystyczne dla wzoru zachowań powszechnego w danej kulturze czy makrospołeczności. Normalne w tym ujęciu jest to, co konwencjonalne, zgodne ze zwyczajami; a człowiek normalny to człowiek typowy dla grupy, kultury.
. Normą jest spełnianie wyraźnie określonych powinności społecznych; uczestniczenie w kulturze.
. Norma teoretyczna
Jest stosowana gdy odnosi się stan jednostek lub grup do ogólnych prawidłowości i stwierdzeń zawartych w różnych teoriach człowieka i grupy. Tu o stanie normalnym bądź nienormalnym wnioskuje się, porównując pewne wskaźniki z twierdzeniami teoretycznymi. To podejście poszukujące normy jako WZORCA-IDEAŁU.
Lista kryteriów zdrowia psychicznego wg M. Jahody:
- Pozytywne nastawienie do siebie( przyjęcie siebie takim, jakim się jest; akceptacja wiedzy o sobie)
- Wzrost i rozwój osobisty( brak stagnacji; dążenie do samorealizacji, do wykorzystania swych możliwości, umiejętności).
- Autonomia( niezależność emocjonalna od otoczenia; gotowość postępowania wg własnych, wewnętrznych standardów; respektowanie samego siebie; szacunek wobec własnej osoby)
- Adekwatne spostrzeganie rzeczywistości (brak gotowych stereotypów; umiejętność mówienia „nie wiem”, oczekiwania na właściwą informację)
- Kompetencja w działaniu( kompetentne realizowanie zadań życiowych; spełnianie wymagań otoczenia i własnych oczekiwań, co sprzyja rozwojowi poczucia skuteczności)
- Pozytywne stosunki interpersonalne( czerpanie radości z towarzystwa innych; empatii, doznawania wsparcia, szanowania innych niezależnie od ich statusu; zdolność do kochania i bycia kochanym).
Lista kryteriów zdrowia psychicznego wg Moskowitza:
- Realizm zachowania
- Plastyczność zachowania
- Skuteczność zachowania
- Uspołecznienie
- Dojrzałość
- Zadowolenie z życia.
lista kryteriów zdrowia psych wg Kratochvila:
- realistyczne i atrakcyjne cele życiowe
- należyta organizacja czasu codziennego
- autentyczne kontakty interpersonalne
WNIOSKI;
- ocena normalności ma charakter społeczny.wynika ona że społ. interpretacji, a przekonania społ. łatwo mogą być nadużywane.
- nie istnieje jeden sposób, w jaki wszystkie nienormalne zachowania sądo siebie podobne.
- społecznieństwo może mylić sie nazywajac kogoś nienormalnym. pojęcie patologii może być przypisane wszystkim typom zachowań, które społ. w danym momencie uznaje za niewłaściwe.
- obserwatorzymogą być zgodni e ocenie, czy dane zachowanie zakwalifikować jako normalne
- czasem brak również zgody między obserwatorami a aktorem( a aktorzy nie są skłonni nazywać swych zachowań nienormalnymi, bardziej przychylnie patrzą na siebie).
Norma a patologiaNie ma precyzyjnych definicji patologii ani wolnych od błędów metod jej rozpoznawania. Nie istnieje żaden pojedynczy element, który służyłby wszystkim przypadkom patologii; ani żaden element, który byłby wspólny wszystkim przypadkom normy.
Patologia to odmienny sposób wartościowania siebie( pozytywnie bądź negatywnie) niż innych ludzi bądź przypisywanie ujemnego znaczenia zarówno sobie jak i otoczeniu społecznemu.
Właściwości patologii:
1. Cierpienie ( ono nie musi być obecne w zachowaniu patologicznym; bierzemy je pod uwagę przy percepcji patologii. To okoliczności, którym ono towarzyszy, decydują o tym, czy jest ono spostrzegane jako normalne czy też nie. Jesteśmy skłonni nazywać ludzi nienormalnymi, gdy przeżywają cierpienie psychologiczne. Im bardziej cierpią, tym bardziej jesteśmy pewni ich patologii.
2. Trudności w przystosowaniu( chodzi o określenie czy zachowanie człowieka jest funkcjonalne i adaptacyjne i w jakim stopniu umożliwia jednostce osiągnięcie pewnych celów. Jeśli wyraźnie kłóci się ono z jednostkowym bądź społecznym dobrostanem, gdy nie jest ono adaptacyjne stanowi istotny czynnik diagnozy patologii. Dobre funkcjonowanie jednostki to zdolność do pracy i utrzymywania satysfakcjonujących kontaktów z innymi ludźmi).
3. Nieracjonalność; dziwaczność( patologicznym jest zachowanie pozbawione sensu bądź sytuacja, gdy osoby prezentują niezrozumiałe, irracjonalne zachowania. Dotyczy to także zaburzeń myślenia, absurdalnych, dziwacznych przekonań i spostrzeżeń, nie mających podstaw w obiektywnej rzeczywistości).
4. Nieprzewidywalność i utrata kontroli( zachowanie winna cechować pewna stałość i przewidywalność; oczekuje się, że człowiek sam w znacznym stopniu potrafi kontrolować siebie. W świecie nieprzewidywalnym czuje się bezbronny i zagrożony. Zachowanie nazywamy nienormalnym gdy pękają zwykłe hamulce i zasady zachowaniem kierujące jak również gdy pojawiające się zachowanie jest bezzasadne).
5. Wyrazistość i niekonwencjonalność( konwencjonalne i normalne są dla nas zachowania jakie sami chcielibyśmy przejawiać, dlatego też określamy patologię czyjegoś zachowania na podstawie własnego. To co rzadkie jest bardziej widoczne; jeśli do tego jest jeszcze niepożądane- automatycznie uznawane jest za nienormalne).
6. Dyskomfort obserwatora
7. Naruszanie ideałów i norm moralnych( nienormalnym jest zachowanie niezgodne z owymi normami)
psychoterapia (j. aleksandrowicz) to taka forma oddziaływań psychospołecznych, która ma na celu korektę zaburzeń przeżywania i zachowania. ma usunąć obawy i przyczyny choroby, w tym cechy osobowości powodujące zaburzenia przeżywania. oddziaływania te mają postać relacji interpersonalnej.
psychoteraiawg Kratochvilla to lecznicze oddziaływanie na chorobę, zaburzenie bądź anomalie środkami psychologicznymi. to zamierzone korygowanie zaburzeń. to działanie, które ma za zadanie usunąć lub zmniejszyć trudności chorego a w miarę możliwości usunąć przyczyny tych trudności.
psyhoterapia to usprawnianie zaburzonej czynności organizmu. jest to forma wywierania wpływu na osobę cierpiącą i poszukującą pomocy. jest oddziaływaniem na psychikę a za jej pośrednictwem na cały organizm.
proces psychoterapeutyczny:
celem jest doprowadzenie do zmian w przeżywaniu i zachowaniu się pacjęta. ujawniają tu swoje znaczenie takie procesy, jak wytworzenie pozytywnego oczekiwania uzyskanie nadziei i odwagi, samopoznanie i ekspresja samego siebie, konfrontacja z trudnościami, uzyskanie wglądu, korygujące doświadcznie emocjonalne, doświadczenie i ćwicznie nowego zachowania, wzmocnienie jak również uczenie się brakujących społecznych umiejętności.
Rodzaje psychoterapii:
) Psychoterapia dyrektywna- tu terapeuta oddziałuje na pacjenta poprzez bezpośrednie ukierunkowywanie jego myśli, postaw i zachowań. Przekazuje mu nakazy i porady. Wymaga wykonania określonych zadań.
) Psychoterapia niedyrektywna- tu psychoterapeuta jest katalizatorem. Swą przyzwalającą, neutralną postawą jedynie pobudza pacjenta do słownej bądź emocjonalnej wypowiedzi. Unika indoktrynacji, udzielania rad; etc.
) Psychoterapia objawowa- ukierunkowana na wyeliminowanie objawów chorobowych. Czasem z uwagi na brak czasu jest jedyną, dostępną formą pomocy.
) Psychoterapia przyczynowa- stara się odkryć a następnie usunąć przyczyny zaburzeń.
) Psychoterapia podtrzymująca- nie stara się zmienić osobowości, lecz dostarcza zrozumienia, podpory i pomocy takiej osobowości, jaka istnieje. Podkreśla jej pozytywne cechy, prowadzi do pozytywnego myślenia. Pomaga w radzeniu sobie z bieżącymi problemami.
) Psychoterapia rekonstrukcyjna- dąży do przebudowy osobowości zarówno przez głęboką analizę mechanizmów jej powstania, jak i poprzez zdecydowaną ingerencję w postawy, motywację i system wartości.
) Psychoterapia indywidualna- tu oddziaływanie ukierunkowane jest na jednostkę.
) Psychoterapia grupowa- ta wykorzystuje dla celów terapeutycznych dynamikę relacji powstających pomiędzy członkami planowo stworzonej grupy terapeutycznej
) Psychoterapia dynamiczna- koncentruje uwagę na wpływie minionych przeżyć oraz procesów nieświadomych na obecne problemy i trudności.
) Psychoterapia poznawczo-behawioralna- uczy pokonywania aktualnych problemów za pomocą ćwiczenia pożądanego zachowania i myślenia.
) Psychoterapia humanistyczna- zajmuje się samorealizacją, rozwojem wewnętrznego przeżywania i możliwości, zyskiwaniem sensu życia.
cele psychoterapii:
- usunięcie objawów zaburzeń psych. pacjęt przychodzi z trudnościami a zadaniem terapeuty jest uwolnienie go od tych trudności. to przywróceniezdolności przeżywania, kontaktowania się, odczuwania nadzei, umiejętności cieszenia się życiem.
- reedukacja, resocjalizacja, reorganizacja, restrukturyzacja rozwój bądż integracja osobowości pacjęta. tu osobowość jest przekształcona w kierunku lepszej adaptacji, większej dojrzałości i realizacji swoich celów życiowych. usunięcie objawów stanowi w tym podejściu efekt uboczny. oceny poprawy stany pacjenta dkonuje się poprzez osiągnięty stopień zmian osobowościowych.
niespecyficzne czynniki terapeutyczne:
nadzieja, oczekiwania(terapeuta jako wybawca), efekt placebo, redukcja aliencji(psych. grupowa), uspokojenie, wiara, sugestia.
Kierunki w psychoterapii:
. Psychoterapia głębinowa( Freud, Adler, Jung).
. Psychoterapia dynamiczna i interpersonalna( Horney, Sullivan, etc.)
. Psychoterapia behawioralna( terapia poznawcza; terapia poznawczo-behawioralna).
. Psychoterapia komunikacyjna.
. Psychoterapia egzystencjalna i humanistyczna
- funkcją psychotrerapii jest kontakt człowieka z człowiekiem;kontakt między cierpiącym a leczącym
- celem natomiast porzątkowanie chaotyczności w przeżyciach chorego
- efektem oddziływań psychoterapeutycznych winno być"wzmocnienie własnego portretu", przełamanie egocentrycznego zamknięcia się, wycofania, wgląd, podjęcie dalszgo rozwoju a nie tylko usunięcie objawów
psychoterpia wg a. kępistego to człowiek w relacji z którym pacjęt niezależnie od tego czy chce powraca do zdrowia
Zaburzenia nerwicowe to grupa zaburzeń niepsychotycznych o przewlekłym przebiegu, bogatej i różnorodnej symptomatyce, czasem szalenie intensywnej i sprawiającej choremu poczucie dyskomfortu i znaczące cierpienie.
Przyczyny nerwic:
) Psychologiczne konflikty i trudne sytuacje, problemy, których pacjent rozwiązać nie potrafi.
) Wymagania otoczenia, obciążenia życiowe i trudności w rozwiązywaniu konfliktów wewnętrznych przewyższających możliwości przystosowawcze jednostki.
Zaburzenia przejawiają się w sferach postrzegania, przeżywania, myślenia i zachowania.
Objawy dzieli się na: psychiczne, cielesne i zachowania- wszystkie prowadzą do narastających trudności w relacjach z innymi i pełnieniu określonych ról społecznych
Teorie etiopatogenezy nerwic:
. Psychoanaliza/ nerwica konsekwencją nieświadomych, wewnątrzpsychicznych konfliktów, nierozwiązanych w dzieciństwie
. Teorie uczenia się / objawy nerwicowe jako wyuczone reakcje powstające na drodze modelowania, naśladownictwa, warunkowania
. Teorie poznawcze /rolą wiążącą jest system ocen nadany wydarzeniom; pojęcie związków przyczynowo-skutkowych, nadawania znaczeń, etc.
Obiawy depresji:
. Patologicznie obniżony nastrój
. Spadek napędu psychoruchowego (zahamowanie tempa podstawowych procesów psychicznych i czynności ruchowych)
. Lęk
. Zaburzenia rytmów biologicznych i hormonalnych (zaburzenia procesów metabolicznych, fizjologicznych)
. Znieczulenie bolesne (AMNESIA DOLOROSA)- jako brak umiejętności przeżywania
. Depersonalizacja/ derealizacja
. Pseudootępienie depresyjne (zaburzenia pamięci, koncentracji, funkcji poznawczych)
. Zahamowanie sfery ruchowej (ruchy stają się powolne, ociężałe, etc.); czasem całkowity bezruch( osłupienie depresyjne)
. Hipomimia
. Liczne dolegliwości z zakresu narządu ruchu (męczliwość nóg, uczucie ogólnej ociężałości, bóle stawów i mięśni)
. Zwolnienie czynności serca
. Spadek ciśnienia tętniczego
. Przewlekłe, uporczywe zaparcia
. Suchość w jamie ustnej
. Zaburzenia w obrębie układu krążenia( ból analogiczny do bólu więcowego/ pseudodławica piersiowa)
. Stały niepokój, napięcie, poczucie zagrożenia
. SPECYFICZNY ŚWIATOPOGLĄD DEPRESYJNY
. Zubożenie zainteresowań
. Myśli i tendencje samobójcze( ruminacje samobójcze)
Leczenie depresji:
) Podstawowa metoda leczenia: psychoterapia
) Pomocnym jest samo wzbudzenie i umocnienie nadziei na wyleczenie, wiary w możliwość zyskania pomocy i ulgi/ „efekt placebo”- doskonała forma pomocy dla tych pacjentów
) Psychoterapia indywidualna ( tu intensywna więź emocjonalna)
) Formy psychoterapii: podtrzymująca i restrukturalizacyjna
) Psychoterapia treningowa
) Psychoterapia grupowa( głównie drama i odgrywanie ról)
dziubusek30