NR3-q.pdf

„Winiarz” zarejestrowany!

Nasze pismo zosta³o zarejestrowane w

miêdzynarodowym systemie informacji

o wydawnictwach ci¹g³ych Biblioteki

Narodowej w Warszawie i otrzyma³o

w³asny numer ISSN. Od tej pory

„Winiarz Zielonogórski”

z niemieckojêzyczn¹ wk³adk¹

„Gruenberger Winzer” bêdzie trafiaæ do

zbiorów ksi¹¿nicy i zostanie ujêty

w bibliografii narodowej –

Ÿródle informacji dla badaczy naszej

kultury i historyków. Bibliografia

narodowa stanowi tak¿e podstawowe

Ÿród³o wiedzy o polskiej produkcji

wydawniczej dla odbiorców

zagranicznych. „Winiarz” dotar³ ju¿ do

odbiorców za nasz¹ zachodni¹ granic¹,

ale nie tylko – tak¿e do Gruzji, Belgii

i na czeskie Morawy, wszêdzie budz¹c

zainteresowanie, a czasem zdumienie

takim zjawiskiem jak... polskie

winiarstwo. Pismo, które ambitnie

zamierza staæ siê miesiêcznikiem, jest

dzisiaj jedynym polskim periodykiem

o tematyce winiarskiej. Z tego powodu

redakcja bêdzie w nim poruszaæ tematy

interesuj¹ce dla wszystkich mi³oœników

winoroœli i wina, nie ograniczaj¹c siê

do regionu zielonogórskiego, a

dotychczasowy nak³ad 350 egzemplarzy

zamierzamy sukcesywnie zwiêkszaæ.

Z Winnego Wzgórza

Na zielonogórskiej winnicy przy

Palmiarni w 2004 r. posadzono ³¹cznie

oko³o 1300 sadzonek winoroœli.

Wiêkszoœæ z nich tworzy nowy sektor

sk³adaj¹cy siê z 13 odmian winoroœli,

ró¿ni¹cych siê wygl¹dem krzewu,

kolorem i smakiem owoców. W

momencie zakoñczenia okresu

wegetacyjnego mo¿na podsumowaæ, ¿e

odmiany Bianca, Himrod, Schuyler,

Per³a Zali, Steuben i Arkadia wyró¿ni³y

siê du¿ym przyrostem masy zielonej.

Pracownicy ZGKiM zabezpieczyli i

przygotowali tegoroczne sadzonki do

„snu zimowego” usypuj¹c kopczyk

ziemi nad ka¿d¹ roœlin¹. Ma to zapobiec

przemarzaniu. Ogrodników, którzy

pielêgnuj¹ winnice, czeka jeszcze

coroczne przycinanie krzewów, które

rozpocznie siê pod koniec listopada.

Agnieszka Stefaniak

Zbiór winogron w roku 1929, prawdopodobnie na ulicy Strumykowej

– hala z dwoma kominami widoczna w tle to zapewne zak³ady Beuchelta, dzisiejszy Zastal.

(ze zbiorów Dzia³u Winiarskiego Muzeum Ziemi Lubuskiej)

Winobranie 2004

Prezydenckie winogrona

Podczas uroczystoœci rozpoczêcia

tegorocznego Winobrania pani

prezydent miasta Bo¿ena Ronowicz

zosta³a obdarowana wielk¹ tac¹

piêknych winnych gron, ciesz¹cych oko

wszystkimi kolorami winnic. Co do

smaku niech wypowiedz¹ siê ci, którzy

je zjedli. Trzeba te¿ uczyniæ wiadomym,

¿e owoce nie pochodzi³y bynajmniej z

¿adnej z zielonogórskich plantacji.

Kompozycjê stworzy³, wybieraj¹c

najlepsze smako³yki spoœród swoich

120 odmian, winiarz z Lubina, pan

W³adys³aw Deptu³a, w³aœciciel

Specjalistycznego Ogrodnictwa Uprawy

Winoroœli „DEWIN”. Tym razem

zielonogórscy winiarze ust¹pili pola

winiarzowi z Lubina – kieruj¹c siê

przekonaniem, ¿e trzeba uhonorowaæ

pierwszeñstwo tamtejszych upraw przed

winnicami Zielonej Góry. Nasze tradycje

siêgaj¹ bowiem roku 1150, podczas

gdy o winnicach pod Lubinem wspo-

mina Geograf Bawarski ju¿ w roku 936.

S³oneczny tydzieñ 4-12 wrzeœnia wype³ni³y Dni Zielonej Góry

„Winobranie2004”. W tym roku, mocniej ni¿ w latach ubieg³ych, swój udzia³ w

obchodach œwiêta wina zaakcentowali lubuscy winiarze. W oddanym do ich dyspozycji

przez realizatora „Winobrania” – Centrum Biznesu, kierowanego przez Adama

Ruszczyñskiego – „Domu Winiarza”, usytuowanym obok ratusza, pe³nili dy¿ury

doœwiadczeni cz³onkowie stowarzyszeñ winiarskich, którzy udzielali porad w zakresie

uprawy winoroœli i wytwarzania wina. Ró¿norodne odmiany uprawianych przez siebie

winogron sprzedawa³ (czêstuj¹c równie¿ w³asnym winem) plantator z Lubina, pan

W³adys³aw Deptu³a. Obok pañstwo Ma³gorzata i Jaros³aw Lewandowscy z Winnicy na

Leœnej Polanie proponowali zakup swoich sadzonek i owoców odmiany Suroczyñski.

Oczywiœcie, przy degustacji smacznego bia³ego winka. W ofercie hurtowni Gama-2000

nie zabrak³o akcesoriów do wytwarzania wina oraz ró¿norodnych pami¹tek i gad¿etów

zdobionych elementami winoroœlarskimi.

Dalszy ci¹g na str. 2

Ci¹g dalszy ze str. 1

Tam te¿, w pi¹tkowy wieczór, podczas

prezentacji winnicy Danuty i Marka Krojcigów

w Górzykowie pod Cigacicami, mi³oœnicy

boskiego trunku mieli sposobnoœæ posmakowaæ

równie¿ bia³ego wina z piwnic zaprzyjaŸnionych

winiarzy z Ruedesheim. Godnym odnotowania

jest tak¿e udzia³ w Winobraniu naszych

niemieckich partnerów z Gubener Weinbau e.V.,

którzy w konkursie win wyst¹pili z doskona³ym

czerwonym wytrawnym z Grano. Na

odbywaj¹cym siê na zielonogórskim deptaku

Jarmarku Winobraniowym powodzeniem

cieszy³o siê ciekawie zaaran¿owane stoisko

Winnicy Kinga ze Starej Wsi. Kupuj¹cym

proponowano wiele odmian sadzonek, owoce

winogron, marynowane liœcie winoroœli (to do

pysznych go³¹bków – polecam, sam próbowa³em), mo¿na te¿ by³o spróbowaæ

wina z ubieg³orocznych zbiorów pañstwa Kowalewskich.

Mimo sprawnego przygotowania przez Urz¹d Miasta, ZGKiM oraz

cz³onków stowarzyszeñ winiarskich, frekwencja na II Zielonogórskim

Targowisku Winiarskim okaza³a siê poni¿ej oczekiwañ. Byæ mo¿e z powodu

odbywaj¹cego siê w tym samym czasie w zielonogórskiej „Palmiarni” Konkursu

Win Gronowych oraz du¿ej iloœci imprez w ca³ym mieœcie. Szkoda równie¿, ¿e nie

wszyscy uczestnicy Winobrania mogli obejrzeæ prezentowan¹ na „Targowisku”

wystawê fotograficzn¹ „Z ¿ycia lubuskich winiarzy” oraz wys³uchaæ ciekawych

informacji o zdrowotnych aspektach spo¿ywania wina - na spotkaniu z profesorem

Edmundem Grzeœkowiakiem z Katedry Farmacji Klinicznej i Biofarmacji

Akademii Medycznej w Poznaniu.

Trafionym pomys³em by³a mo¿liwoœæ otrzymania od organizatorów

Targowiska sadzonek winoroœli w zamian za przyniesione niepotrzebne ju¿ w

domu ksi¹¿ki, które przekazano placówkom opiekuñczym.

Wiêkszej liczby uczestników oczekiwano równie¿ podczas „Winobrania”

w Muzeum Etnograficznym w Ochli. Pokaz zbiorów i wyt³aczania winogron

(niestety – jeszcze nie ca³kiem dojrza³ych), ciekawy wystêp zespo³u

Zielonogórscy winiarze Czes³aw Fiedorowicz i Roman Grad z ma³¿onk¹ Ma³gorzat¹, tak¿e winiark¹,

byli w koñcu sierpnia goœæmi na Œwiêcie Jab³ek (Apfelfest) w Guben. Dziêki kontaktom

pana Fiedorowicza, by³ego pos³a na Sejm i prezesa Euroregionu Szprewa- Nysa-Bóbr,

nawi¹zaliœmy wspó³pracê z niemieckimi winiarzami skupionymi w Gubener Veinbau e.V.

folklorystycznego z Chociebu¿a (Cottbus)

oraz serwowanie trunków przez pana

Feliksa Kremera, szefa du¿ej rozlewni win

„Bartex” w Nowym Tomyœlu, powinno siê

chyba odbyæ w póŸniejszym terminie,

kiedy dojrzej¹ zielonogórskie winogrona,

mo¿e w po³¹czeniu z Targowiskiem

Winiarskim w skansenie.

Ciesz¹cy siê rosn¹cym zaintere-

sowaniem konkurs win gronowych,

pouczaj¹ce wyk³ady naukowców o tematy-

ce winiarskiej, zwiêkszaj¹ce siê iloœci

stoisk i pokazów lubuskich winiarzy,

ograniczenie sprzeda¿y piwa na rzecz wina,

zak³adanie nowych winnic oraz dekora-

cyjne nasadzenia winoroœli na terenie

miasta, zarówno w oczach mieszkañców

Zielonej Góry jak i odwiedzaj¹cych nasze

miasto goœci w widoczny sposób pokazuj¹,

¿e próby odrodzenia tradycji winiarskich w

regionie nie s¹ tylko przys³owiow¹ „par¹ w

gwizdek”. Tak trzymaæ!

Roman Grad

Prezydent RP uhonorowa³ Danutê i Marka Krojcigów nagrod¹ „Piêkniejsza Polska”.

Dyplom zosta³ wrêczony podczas Bankietu Prezydenckiego, wydanego w Palmiarni

przez pani¹ prezydent miasta Bo¿enê Ronowicz.

Goœciem tegorocznego winobrania w Zielonej Górze by³ dr Tejmuraz

Glonti, enolog z dalekiej Gruzji, kierownik katedry w Naukowo-Badawczym

Instytucie Winiarstwa w Tbilisi i wydawca pisma „Gruziñskie Wino”.

Profesora Glonti pozna³em przed kilkoma laty w czasie moich wêdrówek

dziennikarskich po Kaukazie. Napisa³em wtedy o nim reporta¿ „Gruziñskie

z³oto”, poœwiêcony najwiêkszej pasji naukowca: technologii wytwarzania

koniaku.

„Kiedy winne jagody dojrzej¹ na krzaku, w³aœciciel winnicy zbiera je i

przywozi na targ. Ka¿dy Gruzin, który szanuje swój stó³ i przyjació³, robi wino

samodzielnie. Znawcy jad¹ po surowiec do Kachetii, gdzie krzewy starej,

s³ynnej, ukochanej odmiany Rkaciteli daj¹ najwartoœciowszy plon.

Tejmuraz Glonti kupuje ka¿dego roku, oko³o 10 paŸdziernika, pó³ tony

winogron Rkaciteli. Na miejscu bada wstêpnie zawartoœæ cukru: jeœli sok z

rozgniecionej jagody lepi siê do palców, zawiera oko³o 17 procent cukru. Aby

wino by³o dobre, wytrawne jak nale¿y, nie mo¿e mieæ s³odyczy mniej, i nie

trzeba, aby mia³ wiêcej.

Nastêpnie przy pomocy rêcznej miazgownicy jagody rozgniata siê i

umieszcza - razem z grzebieniami - w dwóch czanach fermentacyjnych,

otwartych beczkach o pojemnoœci 240 l. Ten sposób wytwarzania wina z ca³ych gron, ze skórk¹ jagód, nasionami i grzebieniami, nazywa

siê kachetyjskim. Wina typu imeretyñskiego zawieraj¹ tylko 5 procet miazgi - reszta to moszcz, wyciœniêty z winogrona. Sposób

europejski - to fermentowanie moszczu.

Na drugi lub trzeci dzieñ miazga zaczyna fermentowaæ. Tejmuraz pilnuje, aby proces nie przebiega³ burzliwie i by temperatura w

czanie nie przekracza³a 20 stopni, gdy¿ wtedy zaczynaj¹ uciekaæ z roztworu cenne lotne zwi¹zki. Co 5 - 6 godzin trzeba miazgê mieszaæ,

aby zanurzyæ w cieczy tzw. czapkê, tworz¹c¹ siê na powierzchni.

Ca³y ten proces trwa 10- 12 dni, a przy niskiej temperaturze powietrza - dwa tygodnie. W tym czasie ca³y cukier zawarty w miazdze

zamienia siê w alkohol, miazga opada na dno czana i wino siê klaruje. Mo¿na ju¿ zlaæ je znad miazgi, mo¿na te¿ jeszcze przez dwa

tygodnie trzymaæ w czanie.

Zlane wino umieszcza siê w hermetycznie zamkniêtych zbiornikach. Drugi raz mo¿na wino przelaæ w lutym - marcu nastêpnego

roku. Do tego czasu opadaj¹ na dno resztki dro¿d¿y i na œciankach zbiornika osadza siê kamieñ winny. Od marca pojawia siê swoisty dla

danego wina bukiet, wino zaczyna dojrzewaæ, zw³aszcza jeœli trzymane jest w ch³odnej piwnicy. Najlepsza do przechowywania takiego

m³odego wina jest dêbowa beczka - wino w niej oddycha, w przeciwieñstwie do szklanych naczyñ, w których pojawia siê „zamkniêty”

posmak. Wina produkowane sposobem kachetyjskim, ale „po ch³opsku”, trzymane s¹ na miazdze a¿ do lutego, a nawet marca, a wiêc

przez piêæ miesiêcy. W tym czasie nabieraj¹ barwy mocnej herbaty i cierpkiego posmaku, który nadaj¹ im grzebienie winnych gron.

Wino dojrzewa do trzech lat. Dopiero w trzecim roku pojawiaj¹ siê charakterystyczne, swoiste cechy bukietu. Potem nie warto

trzymaæ go w beczkach, powinno zostaæ rozlane do butelek, w których mo¿e czekaæ na nas jeszcze wiele lat”.

Profesor Glonti zosta³ z honorami podjêty w zielonogórskim w ratuszu. Pani prezydent Bo¿ena Ronowicz zapowiedzia³a

nawi¹zanie kontaktów partnerskich miasta ze stolic¹ Gruzji, a tak¿e z gruziñsk¹ miejscowoœci¹ , co w t³umaczeniu oznacza w³aœnie...

Zielon¹ Górê. W tej gruziñskiej, która jest po³o¿onym wœród gór i lasów kurortem, mieœci siê s³ynne na ca³y Kaukaz uzdrowisko

ampelograficzne, gdzie pacjentów leczy siê winogronem i jego przetworami, wœród których nie ostatnie miejsce zajmuje czerwone wino.

Pani prezydent obieca³a tak¿e rozwa¿yæ zakup przez miasto na w³asnoœæ nowej, wyselekcjnowanej przez tbiliski instytut odmiany

winoroœli, wszechstronnie odpornej i odpowiadaj¹cej naszym warunkom klimatycznym. Tak¹ odmianê, do której miasto naby³oby prawa

w³asnoœciowe, mo¿na nazwaæ na przyk³ad Monte Verde (czyli Zielona Góra), i pod tak¹ nazw¹ by³aby znana na ca³ym œwiecie. Pad³y tak¿e

zapewnienia o wspólnej organizacji winiarskiego sympozjum naukowego i wspó³pracy w zakresie edukacji winiarskiej.

Profesor Glonti wyg³osi³ w Sali Witra¿owej Muzeum Ziemi Lubuskiej wyk³ad o winiarstwie Gruzji, a potem udziela³ miejscowym

winiarzom cennych wskazówek jak zrobiæ dobre wino. Od swojego przyjaciela, selekcjonera nowych odmian profesora Wa¿y Gociridze

przywióz³ pismo, którego treœæ prezentujemy ni¿ej. Degustowa³ tak¿e miejscowe wina z ró¿nych winnic. Zapytany o ich jakoœæ odrzek³

dyplomatycznie, ¿e „s¹ zupe³nie inne ni¿ u nas”. Ale ja sk¹din¹d wiem, ¿e profesor ceni gruziñskie wina najwy¿ej ze wszystkich na

œwiecie. Kto trafi do Gruzji rych³o sam siê przekona, ile jest w tym racji.

Pan Miros³aw Kuleba.

Pozdrawiam Pana, ¿yczê szczêœcia, zdrowia i sukcesów we wszystkich sferach Pañskiej dzia³alnoœci.

Otrzyma³em listy od Pana i jestem gotów pomóc w szlachetnej sprawie odrodzenia winiarstwa w Pañskim kraju. Muszê zachowaæ ostro¿noœæ,

aby siê nie pomyliæ i rekomendowaæ tylko takie odmiany, które bêd¹ w waszym regionie perspektywiczne. Dla odmian sto³owych nie jest to takie trudne.

Posiadam szczepy mojej w³asnej selekcji, endemiczne oraz introdukowane, które wymagaj¹ sumy aktywnych temperatur ok. 2500 stopni. Przygotujê spis

i sadzonki, myœlê ¿e uda siê z 10-15 odmianami, które zostan¹ zaszczepione.

Trudniejsze zadanie jest z odmianami technicznymi. Jak wynika z Pañskiego listu, rosn¹ u was szczepy francuskie – Pinot, Aligote, Merlot i in.

Nasze, gruziñskie odmiany s¹ g³ównie póŸne i bardzo póŸne. Przygotujê dla Pana spis i materia³ szkó³karski. Myœlê, ¿e powinniœcie zorganizowaæ

niewielk¹ kolekcjê z³o¿on¹ choæby z 15-20 odmian, ka¿da po 5-10 krzewów. W wyniku obserwacji na polu mo¿na wybraæ odmiany przysz³oœciowe i

zorganizowaæ ich produkcjê.

Dziêkujê za zaproszenie. Z przyjemnoœci¹ zapoznam siê z sytuacj¹ na miejscu, a wtedy ³atwiej bêdzie s³u¿yæ rad¹. Jeœli chodzi o przekazanie

prawa do nazwania nowej odmiany imieniem „Zielona Góra”, zgodzê siê z przyjemnoœci¹, trzeba tylko uœciœliæ, która z odmian bêdzie najlepsza dla

waszych warunków. Wtedy te¿ bêdziemy rozmawiaæ o prawach.

Dobrze by³oby zawrzeæ umowê o wspó³pracy. Móg³by Pan przyjechaæ do nas w sierpniu-wrzeœniu i na miejscu wybraæ szczepy i formy, które siê

spodobaj¹.

Z powa¿aniem – Wa¿a Gociridze

Prof. Tejmuraz Glonti podczas przyjêcia w ratuszu (fot. Roman Grad)

Konkurs win domowych w Palmiarni wygra³o czerwone wytrawne pana Janusza Dragi

(fot. Roman Grad)

Ma³gorzata i Jaros³aw Lewandowscy, w³aœciciele Winnicy Na Leœnej Polanie

w Proczkach ko³o Zaboru, przy swoim stoisku winobraniowym w Domu Winiarza

(fot. Roman Grad)

O czym szepta³a Bachusowi pani prezydent Zielonej Góry, Bo¿ena Ronowicz – utonê³o w winie (fot. Ewa Duma)

Starzy winiarze z Lubuskiego Stowarzyszenia Winiarskiego ucz¹ m³odego winiarza,

Romana Grada

Na wniosek Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Plantatorów Winoroœli i Producentów

Wina Miros³aw Kuleba otrzyma³ w tym roku Nagrod¹ Kulturaln¹ Miasta Zielona Góra

(fot. Ewa Duma)

Der Mittelpunkt des Weinbaues war unsere Kreis- und

Rebenstadt Gruenberg. Mein Vater sprach immer noch

davon, dass u.a. neben dem Kaiser-Wilhelm-Platz zum

Bahnhof links, wo die neuen Villen standen, in seinen

juengeren Jahren Weinberge waren. Gruenberg war jedenfalls der Ort mit seinen vielen

Weinpressen, Grosskeltereien und Weinbergen, wo wir aus unserem westlichen

Kreisgebiet unsere geernteten Weintrauben verkauften. Dort wurde auch der Preis

festgelegt, nachdem vom Staatlichen Weinbaukontrolleur der Grad Oechsle festgestellt

worden war. Ebenso wurde, nach Kabinettsorder Friedrich Wilhelm des IV, vom Magistrat

der Beginn der Weinlese bestimmt. Die Kirchenglocken laeuteten sie ein. Tags zuvor

wurden schon alle Faesser und Tonnen nachgesehen und hergerichtet. Am Morgen ging es

zeitig los. Man hoerte ueberall das Donnern und Poltern der Tonnen und Kuebel. Vater

nahm Opas Jagdflinte mit, um sich in die Boellerschuesse, die man in der Umgegend

hoerte, einzureihen. Wir Jungs besorgten uns die langen Schwaermer, damit wir etwas

mitknallen konnten. Da war endlich der Tag gekommen, wo wir nach Belleben die

schoensten Trauben essen konnten. Mit Weinscheren und scharfen Messern mussten wir

erst den Weinstock aufschneiden, dann ging es an die Trauben. Holzkannen und Eimer

fuellten sich, der Gruene fuer sich und der Blaue auch. Mutter hatte einen Korb fuer

Ausschneidetrauben fuer Freunde und Verwandte und wir legten auch eine ganze Huerde

voll, die wir auf dem Oberboden bis

Weihnachten aufbewahrten. Zum

zweiten Fruehstueck gab es suessen Kaffee und Kaesebrote, fuer die der

Magen nach dem Wein besonders dankbar war. Die Ernte musste

moeglichst bis abends beenden sein, denn am anderen Morgen ging es

ganz zeitig in die Stadt. Um 3 Uhr kamen oft schon die Wagen voll

beladen aus den hinteren Doerfern durchgedonnert. Es wurde trotzdem

spaet, wenn auch viele Abnahmestellen bestanden. Am Vormittag reihten

sich Fuder an Fuder in einer Schlange ein paar hundert Meter aus der

Stadt heraus. Die Fuhrwerke mit den leeren Tonnen kamen dann oft erst

im Finstern nach Hause, die Pferde mitunter gescheiter als der

Wagenlenker, denn so ein Pferd kannte den Weg in seinen Hof genau. Die

Tiere mussten ja auch nach dem langen Warten vor der Heimfahrt erst

einmal richtig gefuettert werden.

Die Kutscher assen waehrend dieser Zeit im Gasthof „Zum halben

Mond” ihr Wurstbrot. Man kann sich denken, dass dazu keine Milch

getrunken wurde: denn schliesslich hatten sie vom Verkauf des Heurigen

die blanken Taler in der Tasche und damit den Lohn fuer die Arbeit und

Muehe des ganzen Jahres. Meistens fiel er auch nicht zu reichlich aus.

Wenn die Pferde mit ihrem Futter fertig waren, ging es die 12 km auf die

Heimfahrt. Unterwegs kam man noch an drei Gasthaeusern vorbei, wo

meistens noch andere Heimkehrer hielten. Da wurde immer noch ein

Glas auf den guten Heurigen getrunken. Autos gab es noch nicht,

Unfallgefahr bestand weniger, weil abends die Strassen leer waren. Es ist

aber vorgekommen, dass manche leere Tonne runter gefallen ist, dass die

Linsen, wenn sie nicht mit Draht festgemacht waren, heraus sprangen,

die Kapsel runter fiel und dass sie ein Stueck weiter das Rad verloren

haben. Natuerlich war das Wiederfinden in dukler Nacht gar nicht so

einfach, denn die Pferde wollten nicht stehen.

Schloss Weingarten in Buchelsdorf, 1925.

Winnica przy pa³acu w Bucha³owie, 1925r.

Weinlesefest Zielona Góra 2004. Unsere Freunde aus dem

Gubener Veinbau e.V.

Winobranie Zielona Góra 2004. Nasi przyjaciele z organizacji

niemieckich winiarzy w Gubinie (fot. Roman Grad)

Der Gruenberger Bacchus und die Gubener Aepfelkoenigin anno 2004.

Zielonogórski Bachus i Królowa Jab³ek (rocznik 2004) z Guben

(fot. Ewa Duma)

Paul Schulz: „Chronik eines schlesischen Dorfes Buchelsdorf, Kreis

Gruenberg”; „Gruenberger Wochenblatt”.

Gute Orte fuer Weinberge, an suedlichen Abhaengen,im alten historischen Weinbaugebiet,zur vieljahrigen Pacht oder zum Kaufe.

Gemeindeamt Œwidnica bei Zielona Góra, Urz¹d Gminy, ul. D³uga 38, 66-008 Œwidnica, tel. (004868) 327 31 15

Paul Schulz

Die Weinlese

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: