Materiały pomocnicze do nauki

ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO

Zebrał i opracował

Bogusław Gulski

ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE

Genezą – nieciągłość i wysoka turbulencja otoczenia, które skłoniły do rozważań na temat zasobów strategicznych, identyfikowania i reagowania na słabe sygnały z otoczenia, tworzenia elastycznych systemów zarządzania, uwarunkowań kulturowych efektywności organizacji co w końcu doprowadziło do poważnych zmian w teorii i praktyce czyli zarządzania strategicznego.

ISTOTA ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO

Poziomy zarządzania w organizacji:

-          najwyższy (top mangement) – zarząd przedsiębiorstwa – obejmuje swoim zasięgiem decyzje strategiczne, taktyczne i operacyjne wszystkich głównych funkcji sfery realnej; określa  misję przedsiębiorstwa, identyfikuje strategię, a w tym cele strategiczne (co czynić? w jakim kierunku podążać?) a także niektóre środki i metody realizacji celów – podstawowe funkcje zarządzania strategicznego.

-          średni (middle management) – kierownicy dużych i ważnych jednostek operacyjnych; zasięg taktyczno – operacyjny decyzji tego poziomu obejmuje wszystkie lub niektóre funkcje sfery realnej; kładzie akcent na sposoby realizacji celów. Określa jak realizować, wyznacza bardziej szczegółowe metody i dezagreguje środki realizacji celów strategicznych.

-          niższy – tworzony przez kierowników komórek wykonawczych sfery realnej; decyzje tych kierowników maja charakter operacyjny i dotyczą zwykle jednej wyspecjalizowanej funkcji sfery realnej; zarządzanie operacyjne formułuje odpowiedzi na pytania: kto? gdzie? kiedy? Za pomocą jakich metod czy środków będzie realizował cele przedsiębiorstwa.

Inne podejście do określenia – punktem wyjścia

RODZAJE AKTYWNOŚCI SYSTEMU.

·         Reakcja systemu – zdarzenie zachodzące w systemie, dla którego inne zdarzenie w systemie lub otoczeniu jest warunkiem wystarczającym –następstwo zdarzeń ma charakter przyczynowo – skutkowy,

·         Odpowiedź systemu – zdarzenie zachodzące w systemie, dla którego wystąpienie wcześniej innego zdarzenia w otoczeniu lub systemie jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym; odpowiedź systemu nie jest jednoznacznie zdeterminowana,

·         Działanie systemu – zdarzenie zachodzące w systemie, dla którego żadne zdarzenie w systemie ani w otoczeniu nie jest warunkiem wystarczającym ani koniecznym

Stąd wynikają TRZY POZIOMY  ZARZĄDZANIA:

Istotą zarządzania strategicznego jest dążenie do kreacji nowych modeli i do otwierania nowych opcji działania, ich wypróbowywanie, w świetle kryteriów zarówno instrumentalnych (np. wydajności) jak i autotelicznych. Jest przede wszystkim tworzeniem kontekstu, w którym odbywa się proces rutynizacji i strukturyzacji działania w ramach zarządzania taktycznego.

STRUKTURA PROCESU ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO

Najczęściej, w zarządzaniu strategicznym wyróżnia się dwa (trzy) podstawowe składniki:

·         Formułowanie strategii,

·         Implementację strategii.

·         Redefinicję strategii.

PROCES ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO

System warto-ści menedżerów

Specyficzne kryteria przetrwania organiz.

Identyfikacja strategii organizacji

Implementacja strategii organizacji

nie

tak

Stan i perspektywy firmy – czy satysfakcjonują ?

Kontrola strategiczna

Realizacja strategii

SKUTKI JAKOŚCI IDENTYFIKACJI I REALIZACJI STRATEGII

Formułowanie / Identyfikacja strategii jest zdeterminowana:

·         możliwościami, jakie stwarza otoczenie, określonymi w kategoriach szans i zagrożeń,

·         kompetencjami i zasobami firmy, określonymi w kategoriach mocnych i słabych stron,

·         systemem  wartości i oczekiwań menedżerów wyrażanych przez sens istnienia, definiowanie przedsiębiorstwa oraz przez cele,

·         tzw. gospodarczą odpowiedzialność przedsiębiorstwa.

Implementacja strategii obejmuje przede wszystkim:

·         Strukturę organizacyjną,

·         Zachowania i procesy związane z doborem i rozwojem kadry kierowniczej, motywowania i kontrolowania.

Podstawa koncepcji: konieczność dopasowania potencjału firmy egzemplifikowanego jej mocnymi i słabymi stronami do możliwości tkwiących w otoczeniu. Wygrywająca strategia jest oryginalna (unikalna) na tle postępowania konkurentów.

ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE TO :

·         Dysponowanie zasobami ludzkimi i kapitałowymi w celu zapewnienia organizacji istnienia i rozwoju w długim horyzoncie czasu.

·         Proces identyfikacji i implementacji strategii.

·         Proces definiowania i redefiniowania strategii w reakcji na zmiany otoczenia i wyprzedzający te zmiany, a nawet je wywołujący, oraz sprzężony z nim proces implementacji, w którym zasoby i umiejętności organizacji są tak dysponowane, aby realizować przyjęte długofalowe cele rozwoju, a także aby zabezpieczyć istnienie organizacji w potencjalnych sytuacjach nieciągłości.

FORMUŁOWANIE / IDENTYFIKACJA STRATEGII

Czynnikami determinującymi sposób opracowania strategii może być władza i jej źródła oraz wielkość organizacji i jej tradycje. Stąd można wyróżnić następujące

Sposoby identyfikacji strategii:

1. Przedsiębiorczy – agresywna, odważna i ryzykowna postawa wobec otoczenia; realizowany zwykle przez założyciela firmy w pierwszej fazie jej istnienia poprzez aktywne wyszukiwanie okazji i scentralizowane zarządzani. Decyzje podejmowane na podstawie własnej wiedzy i intuicji.
2. Dostosowawczy – właściwy dla organizacji, w której kapitał jest znacznie rozproszony pomiędzy udziałowców; ich sprzeczne żądania wobec zarządu trudno przełożyć na konkretne zadania. W efekcie przyjęta i realizowana strategia ma charakter:

·         Cząstkowy (dotyczy wybranych segmentów otoczenia firmy), wymuszony przez określone grupy nacisku,

·         Defensywny względem konkurentów,

·         Dostosowawczy w formie nieśmiałych, nie powiązanych ze sobą „drobnych kroczków”.

3. Planowy – polega na postępowaniu zgodnie z dobrze strukturalizowaną  procedurą, która zmusza planistów do firmy do systematycznej analizy otoczenia i organizacji.

PODEJŚCIA DO IDENTYFIKACJI STRATEGII:

·         Z zewnątrz do wewnątrz – inspiracją – niezaspokojony rzeczywisty lub potencjalny popyt; może istnieć popyt na dobro lub usługę, które jeszcze nie istnieją. Stąd nacisk na prace b + r . Może także istnieć wiara w potencjalny popyt – stąd ”tworzenie klienta” przez intensywne kampanie reklamowe.

·         Od wewnątrz na zewnątrz – identyfikacja dziedziny, w której firma jest lepsza od innych, co ma w sobie oryginalnego, na czym może budować swoja strategię.

W praktyce oba podejścia uzupełniają się;

W obu podejściach uwzględnia się jednocześnie:

·         Potencjalne potrzeby lub pragnienia rynku,

·         Okazje lub ograniczenia nakładane przez otoczenie,

·         Umiejętności i zasoby firmy.

Strategie wynikają ze wspólnego pola sytuacji powstałego z nałożenia tych zmiennych.

WIZJA I MISJA ORGANIZACJI

Wizja – wyobrażenie właściciela (udziałowców), ważne – świadome, wewnętrzne przekonanie do wizji. Problemy:

·         Czy tylko odkodowujemy to co tkwi w świadomości czy też kreuje się nowe wartości?

·         Stopień udziału intuicji i rozumu w tworzeniu wizji,

·         Czy wizja to tylko wyobrażenie roli i miejsca firmy w przyszłości czy także wyobrażenie tej przyszłości?

Możliwe są różne opcje.

Misja przedsiębiorstwa – przedmiot jego aspiracji- trwałych dążeń wyznaczających zakres społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa.

Funkcje misji:

·         daje podstawy konsolidacji wokół celów organizacji,

·         dostarcza bodźców i wskazówek do alokacji zasobów,

·         definiuje wewnętrzną atmosferę i klimat organizacji,

·         daje wskazówki do przydzielenia zadań i odpowiedzialności w organizacji,

·         ułatwia projektowanie systemu kontroli.

Możliwości wykorzystania misji:

·         tworzenie image firmy w otoczeniu,

·         daje podstawy identyfikacji firmy prze otoczenie,

·         legitymuje firmę w otoczeniu,

·         określa możliwości wyboru działań przez członków organizacji poprzez określenie filozofii działań dla niej właściwych,

·         określa zasady etyczne obowiązujące w organizacji,

·         wyznacza poziomy zaangażowania ludzi w instytucji.

Misja odpowiada na pytania:

1. Po co istniejemy?
2. Do czego dążymy?
3. Co mamy osiągnąć?
4. ...