CHRYSTOLOGIA
Skrypt z książki
(notatki z wykładów do użytku wewn.)
LEKTURY:
ü G. Strzelczyk, Traktat o Jezusie Chrystusie, Biblioteka Więzi, t. 1, Warszawa 2005.
ü Kard. Ch. Schonborn, Bóg zesłał Syna swego. Chrystologia, Pallottinum, Poznań 2002.
ü G. L. Muller, Chrystologia – nauka o Jezusie Chrystusie, (traktat V, podręcznik teologii dogmat.), Wyd. M., Kraków 1998.
ü
ü KKK (nr 422-682)
ü ”Jezus Chrystus Jedyny Zbawiciel świata wczoraj i dziś i na wieki (Oficjalny Dokument Papieskiego Komitetu Obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000), Katowice 1997
ü ”Dominus Jesus”(Kongregacja Nauki i Wiary 06.08.2000)
I. Różne koncepcje chrystologii:
Chrystologia - to teologiczna nauka o Jezusie Chrystusie.
Wykształciły się 3 koncepcje chrystologiczne:
1.Chrystologia oddolna: takie patrzenie na osobę Jezusa Chrystusa gdzie najpierw dostrzegamy Go jako człowieka (syn cieśli). Takim Go też poznali apostołowie (syn człowieczy – syn Boży) (Dz. 2,22-24 „Mężowie izraelscy, słuchajcie tego, co mówię: Jezusa Nazarejczyka, Męża, którego posłannictwo Bóg potwierdził wam niezwykłymi czynami, cudami i znakami, jakich Bóg przez Niego dokonał wśród was, o czym sami wiecie, tego Męża, który z woli postanowienia i przewidzenia Boga został wydany, przybiliście rękami bezbożnych do krzyża i zabiliście. Lecz Bóg wskrzesił Go, zerwawszy więzy śmierci, gdyż niemożliwe było, aby ona panowała nad Nim, bo Dawid mówił o Nim...” Dz. 2,33 „Wyniesiony na miejsce po prawicy Boga, otrzymał od Ojca obietnicę Ducha Świętego i zesłał Go” Dz. 10,38-43 „Znacie sprawę Jezusa z Nazaretu, którego Bóg namaścił Duchem Świętym i mocą. Dlatego że Bóg był z Nim, przeszedł On, dobrze czyniąc i uzdrawiając wszystkich, którzy byli pod władzą diabła. A my jesteśmy świadkami wszystkiego, co zdziałał w ziemi żydowskiej i w Jeruzalem. Jego to zabili, zawiesiwszy na drzewie. Bóg wskrzesił Go trzeciego dnia i pozwolił Mu ukazać się nie całemu ludowi, ale nam, wybranym uprzednio przez Boga na świadków, którzyśmy z Nim jedli i pili po Jego zmartwychwstaniu. On nam rozkazał ogłosić ludowi i dać świadectwo, że Bóg ustanowił Go sędzią żywych i umarłych. Wszyscy prorocy świadczą o tym, że każdy, kto w Niego wierzy, przez Jego imię otrzymuje odpuszczenie grzechów”.)
Bóg potwierdza bóstwo Chrystusa. W historii kościoła przez jakiś czas dominowała chrystologia oddolna (Sobory Chalcedoński (431r) i Konstantynopolitański III (680 – 681) szczególnie ją akcentowały). Skrajne postrzeganie koncepcji oddolnej doprowadziło do herezji – nestorianizmu (Jezus = osoba Boża + osoba ludzka < czyli 2 osoby >).
2.Chrystologia odgórna: czyli chrystologia preegzystencji (Chrystus istniał przed wcieleniem jako Bóg). Punktem wyjścia jest Tajemnica Boga - Syn BOŻY (2 Osoba Trójcy Świętej) poniża się i staje człowiekiem). (J 1,1-18 „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, [z tego], co się stało. W Nim było życie, a życie było światłością ludzi, a światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła. Pojawił się człowiek posłany przez Boga - Jan mu było na imię. Przyszedł on na świadectwo, aby zaświadczyć o światłości, by wszyscy uwierzyli przez niego. Nie był on światłością, lecz [został posłany], aby zaświadczyć o światłości. Była światłość prawdziwa, która oświeca każdego człowieka, gdy na świat przychodzi. Na świecie było [Słowo], a świat stał się przez Nie, lecz świat Go nie poznał. Przyszło do swojej własności, a swoi Go nie przyjęli. Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzą w imię Jego – którzy ani z krwi, ani z żądzy ciała, ani z woli męża, ale z Boga się narodzili. A Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas. I oglądaliśmy Jego chwałę, chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca, pełen łaski i prawdy. Jan daje o Nim świadectwo i głośno woła w słowach: «Ten był, o którym powiedziałem: Ten, który po mnie idzie, przewyższył mnie godnością, gdyż był wcześniej ode mnie». Z Jego pełności wszyscy otrzymaliśmy – łaskę po łasce. Podczas gdy Prawo zostało dane za pośrednictwem Mojżesza, łaska i prawda przyszły przez Jezusa Chrystusa. Boga nikt nigdy nie widział; Ten Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca, [o Nim] pouczył". Flp 2,6-11 „On to, istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem, lecz ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stając się podobnym do ludzi. A w zewnętrznej postaci uznany za człowieka, uniżył samego siebie, stając się posłusznym aż do śmierci – i to śmierci krzyżowej. Dlatego też Bóg Go nad wszystko wywyższył i darował Mu imię ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i podziemnych. I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest PANEM – ku chwale Boga Ojca”.)
Duże znaczenie tej koncepcji nadały Sobory Efeski (431r) i Konstantynopolitański II (553r.). Skrajność – herezja monofizytyzm (Jezus miał tylko jedną naturę – Boską, bóstwo pochłonęło człowieczeństwo).
3.Chrystologia integralna (koncentryczna): punktem wyjścia jest fakt zmartwychwstania Chrystusa, jako najważniejsza prawda chrześcijańska. (Dz. 4,33 „Apostołowie z wielką mocą świadczyli o zmartwychwstaniu Pana Jezusa, a wielka łaska spoczywała na wszystkich.”). Zmartwychwstanie uwiarygodniło cale życie Chrystusa. Ta koncepcja wykształtowała się po Soborach Watykańskich I i II). Taką chrystologię przedstawia kard. Casper.
Wszystkie trzy koncepcje są ważne!!!
II. Proroctwa mesjańskie ST:
Pan Bóg nawet po grzechu pierworodnym nie odwrócił się od człowieka. Człowiek otrzymał światło zbawienia. Pan Bóg systematycznie przybliżał ludziom postać Mesjasza Zbawiciela (Noe-Abraham-Izaak-Jakub-dom Juda-dom Dawida-Jezus Chrystus).
W ST można wyróżnić 4 koncepcje Mesjasza:
a) Mesjasz jako KRÓL (Władca) - nawet apostołowie mieli takie założenia (lecz w kategoriach ludzkich, politycznych)
b) Mesjasz jako ESCHATOLOGICZNY WŁADCA - Jezus jest Władcą bezpośrednio posłanym przez Boga, władca zstępujący z nieba. (zwłaszcza w ks.Dn).
c) Mesjasz jako KAPŁAN – szczególnie w Psalmach
(Ps 110 „Dawidowy. Psalm. Wyrocznia Boga dla Pana mego: «Siądź po mojej prawicy, aż Twych wrogów położę jako podnóżek pod Twoje stopy». Twoje potężne berło niech Pan rozciągnie z Syjonu: «Panuj wśród swych nieprzyjaciół! Przy Tobie panowanie w dniu Twej potęgi. W blaskach świętości, z łona jutrzenki jak rosę Cię zrodziłem». Pan przysiągł i nie pożałuje: «Tyś Kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka». Pan po Twojej prawicy zetrze na proch królów w dniu swego gniewu. Będzie sądził narody, wzniesie stosy trupów, zetrze głowy jak ziemia szeroka. Po drodze będzie pił ze strumienia, dlatego głowę podniesie”). Jego posłannictwo ma polegać na oddawaniu Bogu czci i składaniu ofiary, ale nie z samego siebie. (Ta koncepcja jest najmniej popularna w ST).
d) Mesjasz jako CIERPIĄCY SŁUGA PAŃSKI – (Iz - Mesjasz został posłany na ziemię , a Jego męka i śmierć są wynagrodzeniem za grzechy ludzi. W zamian Jezus otrzymuje narody).
Najbardziej są rozpowszechnione koncepcje a i b
Termin Mesjasz pochodzi od hebr. „meszija” - „pomazaniec” , ”namaszczony” (Boże namaszczenie). W ST był nim król , arcykapłan.
Proroctwa Mesjańskie:
1).Rdz 3,15 („Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie a niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono ugodzi cię w głowę, a ty ugodzisz je w piętę”.) Protoewangelia - pierwsza Dobra Nowina. Zapowiedź nieprzyjaźni pomiędzy wężem a niewiastą. Kluczowe słowo - „ONO” (potomstwo) - pierwsza zapowiedz Mesjasza. Potomstwo zmiażdży głowę węża.
Słowo „ONO” w Septuagincie zostało przetłumaczone jako „ON” („potomek”), w tradycji izraelskiej istniało przekonanie, że Mesjaszem będzie mężczyzna.
Św.Hieronim (Wulgata) przetłumaczył „ONO” jako „ONA”(zapowiedź Maryi).
Dzisiejszy stan wiedzy raczej uznaje tłumaczenie „ONO”(„potomstwo”).
W Rdz 3,15 jest też wątek o uwolnieniu ludzkości od grzechu. Tradycja izraelska uznaje, że ludzkość pokona węża dzięki jednej osobie (Chrystusowi). Termin „niewiasta” – pierwsza niewiasta to Ewa, jest tu też zapowiedź drugiej Ewy- Maryi. (Maryja jest niepokalaną, dlatego szatan nie może się do niej zbliżyć).
2). (Rdz 12,3 „Będę błogosławił tym, którzy tobie błogosławić będą, a tym, którzy tobie będą złorzeczyli, i Ja będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi.” Rdz 22,18 „Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia [takiego, jakie jest udziałem] twego potomstwa, dlatego że usłuchałeś mego rozkazu)
Abraham (wypełnia wolę Boga – idzie za Nim, przynosi w ofierze syna) jako ojciec pokolenia, z którego wywodzi się Mesjasz. Bóg udziela Abrahamowi dwukrotnego błogosławieństwa, które poprzez niego ma spłynąć na wszystkie narody.
3). Rdz 49,10 („Nie zostanie odjęte berło od Judy ani laska pasterska [zabrana] spośród jego kolan, aż przyjdzie ten, do którego ono należy, i zdobędzie posłuch u narodów!”)
-Jakub błogosławił synom, szczególnie pokoleniu Judy. Berło – znak władzy królewskiej, laska pasterza-znak władzy pasterskiej "Król”(pasterz) oznacza, że z pokolenia Judy wyjdzie największy król. On będzie panował nad całym światem. (Jest to koncepcja, że Mesjasz będzie Królem) .
4). 2 Sam 7,12-15 („Kiedy wypełnią się twoje dni i spoczniesz obok swych przodków, wtedy wzbudzę po tobie potomka twojego, który wyjdzie z twoich wnętrzności, i utwierdzę jego królestwo. On zbuduje dom imieniu memu, a Ja utwierdzę tron jego królestwa na wieki. Ja będę mu ojcem, a on będzie Mi synem, a jeżeli zawini, będę go karcił rózgą ludzi i ciosami synów ludzkich. Lecz mu nie cofnę mojej życzliwości, jak cofnąłem Saulowi, twemu poprzednikowi, którego opuściłem.”)
-proroctwo jakie Natan skierował do Dawida, proroctwo mesjańskie. Ono ma podwójny sens:
v konkretna zapowiedź panowania króla Salomona, który zbuduje świątynie (bezpośredni potomek Dawida).
v Wyjątkowy król, potomek Dawida. Tron, który będzie stał na wieki (królestwo będzie utwierdzone na wieki). Jedno z najważniejszych proroctw ST - Mesjasz- Syn Dawida.
Proroctwa w ks.Psalmów:
(autor tekstów - Dawid)
Ps 2,7-9 („Ogłoszę postanowienie Pana. Powiedział do mnie: «Tyś Synem moim, Ja Ciebie dziś zrodziłem. Żądaj ode Mnie, a dam Ci narody w dziedzictwo i w Twoje posiadanie krańce ziemi. Żelazną rózgą będziesz nimi rządzić i jak naczynie garncarza ich pokruszysz”)
Ps 22,9 („Zaufał Panu, niechże go wyzwoli, niechże go wyrwie, jeśli go miłuje”) -to słowa, które stojąc pod krzyżem mówili do Jezusa arcykapłani i inni ludzie.
Ps 22,17-19 („Bo psy mnie opadają, osacza mnie zgraja złoczyńców. Przebili ręce i nogi moje, policzyć mogę wszystkie moje kości. A oni się wpatrują, sycą mym widokiem; moje szaty dzielą między siebie i los rzucają o moją suknię) -opis męki Chrystusa (dosłowna zapowiedz śmierci męczeńskiej) - koncepcja Mesjasza Męczennika.
Ps 72 („Salomonowy. O Boże, przekaż Twój sąd królowi i Twoją sprawiedliwość synowi królewskiemu. Niech sądzi sprawiedliwie Twój lud i ubogich Twoich – zgodnie z prawem! Niech góry przyniosą ludowi pokój, a wzgórza – sprawiedliwość! Otoczy opieką uciśnionych wśród ludu, ratować będzie dzieci ubogich, a zetrze na proch ciemiężyciela. I będzie trwał długo jak słońce, jak księżyc przez wszystkie pokolenia. Zstąpi jak deszcz na trawę, jak deszcz rzęsisty, co nawadnia ziemię. Za dni jego rozkwitnie sprawiedliwość i wielki pokój, dopóki księżyc nie zgaśnie. I panować będzie od morza do morza, od Rzeki aż po krańce ziemi. Nieprzyjaciele będą mu się kłaniać, a jego przeciwnicy pył będą zlizywać. Królowie Tarszisz i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daninę. I oddadzą mu pokłon wszyscy królowie, wszystkie narody będą mu służyły. Wyzwoli bowiem wołającego biedaka i ubogiego, i bezbronnego. Zmiłuje się nad nędzarzem i biedakiem i ocali życie ubogich: od krzywdy i ucisku uwolni ich dusze, a krew ich cenna będzie w jego oczach. Przeto będzie żył i dadzą mu złoto z Saby, zawsze będą się modlić za niego, nieustannie mu błogosławić. Obfitość zboża niech będzie na ziemi, niech szczyty gór nią zaszumią! Jak Liban niech plon jego kwitnie, niech będzie jego kwiat jak polna trawa! Imię jego niech trwa na wieki; jak długo świeci słońce, niech wzrasta jego imię! Niech się wzajemnie nim błogosławią! Niech wszystkie narody ziemi życzą mu szczęścia! Błogosławiony Pan, Bóg Izraela, który sam jeden czyni cuda! Błogosławione na wieki chwalebne Jego imię; niech się cała ziemia napełni Jego chwałą! Niech się tak stanie – niech się stanie! (Skończyły się modlitwy Dawida, syna Jessego)”)
Ps 89,4-5 („Zawarłem przymierze z moim wybrańcem; przysiągłem słudze memu, Dawidowi: Utrwalę na wieki twoje potomstwo i tron twój utrwalę z pokolenia na pokolenie.”) –tron Dawida, który będzie trwał na wieki.
Ps 89,27-28 („On będzie wołał do Mnie: Ty jesteś moim Ojcem, Bogiem moim i opoką mojego ocalenia. A Ja go ustanowię pierworodnym, największym wśród królów ziemi.”) - Mesjasz-Syn Pierworodny (por. Rz 8,29 „Albowiem tych, których przedtem poznał, tych też przeznaczył na to, by się stali na wzór obrazu Jego Syna, aby On był pierworodnym między wielu braćmi.”);
Kol 1,15-18 („On jest obrazem Boga niewidzialnego – Pierworodnym wobec każdego stworzenia, bo w Nim zostało wszystko stworzone; i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne, czy to Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie. I On jest Głową Ciała – Kościoła. On jest Początkiem. Pierworodnym spośród umarłych, aby sam zyskał pierwszeństwo we wszystkim.”) ; Hbr 1,6 („A skoro ponownie wprowadzi Pierworodnego na świat, powie: Niech Mu oddają pokłon wszyscy aniołowie Boży.”); Ap 1,5 („i od Jezusa Chrystusa, Świadka Wiernego, Pierworodnego wśród] umarłych i Władcy królów ziemi. Temu, który nas miłuje i który przez swą krew uwolnił nas od naszych grzechów,”)
a) wywyższenie Mesjasza. Sam Jezus wyjaśnia ten psalm w Mt 22,41-45 („Gdy zebrali się faryzeusze, Jezus zadał im takie pytanie: «Co sądzicie o Mesjaszu? Czyim jest synem?» Odpowiedzieli Mu: «Dawida». Wtedy rzekł do nich: «Jakżeż więc Dawid natchniony przez Ducha może nazywać Go Panem, gdy mówi: Rzekł Pan do Pana mego: Siądź po prawicy mojej, aż położę Twoich nieprzyjaciół pod stopy Twoje. Jeśli więc Dawid nazywa Go Panem, to jak może być On [tylko] jego synem?»”)
Nazywany Ewangelistą ST, aż 85 jego proroctw jest cytowanych w NT.
w Iz 7,14 –("Dlatego Pan sam da wam znak: Oto PANNA pocznie i porodzi Syna i nazwie Go imieniem EMMANUEL") "alma" – dziewica, panna lub młoda mężatka – to zwrot występujący w jęz.hebrajskim; Septuaginta używa "partenos" – dziewica. W Wulgacie "virgo" – dziewica, panna. Mt 1, 22 – 23 ("A ...
HelenaK