1.Pojęcie prawa cywilnego
Prawo cywilne stanowi jedną z gałęzi systemu prawa. podaje się różne cechy charakteryzujące te dziedzinę .Za najważniejsze z nich należy uznać następujące:
a) Prawo cywilne reguluje przede wszystkim stosunki społeczne o charakterze majątkowym(stosunki niemajątkowe rzadko stanowią przedmiot uregulowań cywilnoprawnych ).
b) Charakterystyczną dla prawa cywilnego jest metoda regulacji oparta na założeniu równorzędności podmiotów.
c) Spory miedzy uczestnikami obrotu cywilnoprawnego rozpoznają sady powszechne i to niemal wyłącznie na żądanie zainteresowanego.
2. Systematyka prawa cywilnego
W obrębię prawa cywilnego wyróżnia się tradycyjnie cztery działy:
1. Cześć ogólną prawa cywilnego w której uregulowano instytucje o podstawowym znaczeniu dla wszystkich pozostałych działów tej gałęzi prawa
2. Prawo rzeczowe normujące najistotniejsze społeczne formy korzystania z rzeczy
3. Zobowiązania odnoszące się do najważniejszych form wymiany dóbr i usług
4. Spadki ustalające zasady następstwa prawnego co do praw i obowiązków majątkowych zmarłego
Powyższy podział odpowiada systematyce przyjętej w kodeksie cywilnym.
3. Źródła prawa cywilnego
Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest kodeks cywilny .Do źródeł prawa cywilnego zaliczamy także:
1. Kodeks spółek handlowych
2. Ustawę o księgach wieczystych i hipotecznych
3. Ustawę o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów
4. Ustawę o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych
5. Ustawę prawo spłódielcze z 2004 r.
6. Prawo spłódielcze
7. Ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów
4.Przepisy i normy prawa cywilnego
Normy prawa cywilnego są to reguły zachowania .Normy prawa cywilnego dzielą się na :
1. Normy względnie obowiązujące
2. Normy bezwzględnie obowiązujące
3. Normy semiimperatywne
Ad.1. Sa to takie normy które znajdą swoje zastosowanie jedynie w wypadku braku odmiennego uregulowania danej kwestii przez same zainteresowane podmioty
Ad.2. Są to takie normy które ściśle wiążą strony nie dopuszczając w ogóle odmiennego uregulowania umownego.
Ad.3. Stosowane są one w celu wzmożenia ochrony jednej ze stron stosunku cywilnoprawnego , dopuszczając odmienne postanowienia umowy tylko wówczas gdy są one korzystniejsze dla strony objętej ochroną.
5.Pojęcie stosunku cywilnoprawnego.
Jest to każda więź międzyludzka ( lub łącząca jednostki organizacyjne uznane w przepisach za podmioty prawa ) uregulowana normatywnie z której to relacji wynikają określone uprawnienia i obowiązki a ich realizację można wymusić przy zastosowaniu odpowiednich instrumentów prawnych świetle zaproponowanej definicji za stosunek cywilnoprawny uznamy grupę stosunków prawnych unormowanych w przepisach prawa cywilnego.
6.Pojęcie i systematyka zdarzeń cywilnoprawnych.
Są to takie fakty z powstaniem których norma prawa cywilnego wiąże skutek w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego.
Systematyka zdarzeń cywilnoprawnych :
Dwie podstawowe grupy zdarzeń cywilnoprawnych:
1) Działania – które są uzależnione od woli człowieka . W grupie działań możemy wyróżnić dwojakiego rodzaju zachowania się podmiotów jedne będą zmierzać bezpośrednio i celowo do wywołania skutków prawnych w innych zwanych czynami wystąpienie tych skutków bywa niezamierzone.
2) Zdarzenia w ścisłym konstytutywne tego słowa znaczeniu - które są nie zależne od woli człowieka
Na czynności zmierzające bezpośrednio do wywołania skutków prawnych składają się trojakiego rodzaju zachowania :
1) Oświadczenie woli – np. złożenie kontrahentowi oferty zawarcia konkretnej umowy
2) Konstytutywne orzeczenia sądów – które statuują nowy stan prawny
3) Takie decyzje administracyjne które wywołują skutki w obrębie stosunków prawa cywilnego.
Działania określone mianem czynów dzielimy na:
1) Czyny bezprawne- które zostały wyraźnie wyodrębnione w kodeksie cywilnym
2) Czyny zgodne z prawem – obejmują zakres różnorodnych zachowań uregulowanych w wielu przepisach.
7.Struktura stosunku cywilnoprawnego.
Tradycyjnie w ramach stosunku cywilnoprawnego wyróżnia się jego następujące elementy składowe:
1) Podmioty stosunku cywilnoprawnego
2) Przedmiot tego stosunku
3) Uprawnienia
4) Skorelowane z owymi uprawnieniami obowiązki
Element trzeci i czwarty ujmuje się często łącznie jako treść stosunku cywilnoprawnego.
8.Podmioty stosunków cywilnoprawnych
Art. 11 KC wymienia dwie grupy podmiotów stosunków cywilnoprawnych
1) Osoby fizyczne
2) Osoby prawne
Cechy inwidualizujące osobę fizyczną:
1.Nazwisko i imię – są oznaczeniem indywidualnym osoby fizycznej; Identyfikacja osoby fizycznej poprzez ujawnienie jej nazwiska Lub imienia nie jest konieczna we wszystkich fazach istnienia każdego stosunku prawnego. Z kolei w czynnościach prawnych dokonywanych pisemnie z reguły konieczne jest określenie podmiotu co najmniej przez wskazanie jego nazwiska, i to już w momencie powstania określonego stosunku prawnego.
2.Dodatkowe dane osobowe – są to: data i miejsce urodzenia, imiona rodziców i nazwisko rodowe matki (lub ojca jeśli je zmienił)
3.Stan rodzinny – czyli usytuowanie człowieka w tzw. rodzinie małej.
4.Płeć – cecha przyrodzona człowieka (płeć żeńska i męska)
5.Wiek – ustala się go na podstawie daty urodzenia człowieka, rejestrowanej w księgach stanu cywilnego
6.Stan cywilny
7.Miejsce zamieszkania
9.Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych.
Zdolność prawna – właściwość polegająca na zdolności do tego, aby być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Jest nieodłączną cechą każdego podmiotu prawa. Podmiotowość prawna i zdolność prawna to pojęcia tożsame. Nie można w drodze czynności prawnej ograniczyć, ani wyłączyć zdolności prawnej.
· Człowiek W chwili urodzeni ma zdolność prawną.
· Nasciturus tzn. mający się urodzić. Okres ten rozpoczyna się z chwilą zapłodnienia komórki jajowej. Nasciturus posiada warunkową zdolność prawną, że urodzi się żywy. Przy zdolnośći warunkowej prawa podmiotowe nie mogą być wykonywane , a jedynie zabezpieczone, w oczekiwaniu czy dziecko urodzi się żywe
Każdemu przysługuje zdolność prawna w takim samym zakresie. Wszyscy więc ludzie w równej mierze mogą być podmiotami cywilnych praw i obowiązków dostępnych wedle obowiązującego systemu prawnego dla osób fizycznych
· USTANIE –zdolności prawnej ustaje zawsze w chwili śmierci. Dowodem śmierci człowieka jest Akt zgonu.
ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚĆ PRAWNYCH – nie zawsze musi ona przysługiwać każdemu podmiotowi obdarzonemu zdolnością prawną. W okresach gdy podmiot nie ma zdolności do CZ. P. zastepuje go ktoś inny np. rodzic nieletniego dziecka.
· Zakres zdolności CZ. P. nie może być szerszy od zakresu zdolności prawnej
· Brak zdolności do CZ. P. nie pozbawia osoby możliwości bezpośredniego nabywania praw lub obowiązków na podstawie innych niż czynność prawna zdarzeń, np. dziedziczenie
OSOBY PRAWNE-działają one przez swoje organy natomiast jeżeli z braku powołanych do tego organów nie mogą prowadzic swoich spraw a w tym i dokonywać CZ. P. sąd ustanawia dla nich kuratora. Do jego zadań należy przede wszystkim niezwłoczne powołanie właściwych organów. W razie potrzeby przeprowadzenia ich likwidacji.
OSOBY FIZYCZNE-człowiek do podejmowania tych czynności musi osiągnąć konieczną dojrzałość i mieć odpowiednią sprawność umysłową.
10.Pełna,ograniczona, brak zdolności do czynności prawnych.
1) Pełan zdolność do czynności prawnych - pełną zdolność do czynności prawnych – uzyskuje pełnoletni, tzn. osoba, która ukończyła 18 rok życia lub wcześniej zawarła związek małżeński (art. 10 KC). Zdolność tę zachowuje się do śmierci, jeżeli nie nastąpiło ubezwłasnowolnienie lub ustanowienie doradcy tymczasowego w toku postępowania o ubezwłasnowolnienie.
2) Ograniczona zdolność do czynności prawnych - osoby które ukończyły 13 rok życia, a nie ukończyły jeszcze 18 raku życia; zawarcie związku małżeńskiego przed 18 rokiem życia powoduje uzyskanie pełnoletności.
- osoby częściowo ubezwłasnowolnione, ukończenie 18 roku życia, osoba potrzebuje pomocy (choroba psychiczna, alkoholowa), orzeczenie sądowe ma charakter konstytutywny, ustanawia się przedstawiciela ustawowego - kuratora, możliwość zawarcia związku małżeńskiego za zgodą sądu, ustaje wspólność majątkowa
- osoba dla której ustanowiono tymczasowego doradcę (sąd ustanawia doradcę na czas postępowania sądowego o ubezwłasnowolnienie)
3) brak zdolności do czynności prawnych
- osoby które, nie ukończyły lat 13
- osoby całkowicie ubezwłasnowolnione (może być osoba, która ukończyła 13 lat; osoba która nie jest w stanie kierować swym postępowaniem wskutek choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa i narkomanii; ma charakter konstytutywny; osoba taka nie może zawrzeć związku małżeńskiego, sporządzić testamentu, uznać dziecka, ustanawia się dla niej przedstawiciela ustawowego - rodzice, opiekun, kurator; ustaje wspólność małżeńska).
Czynności prawne dokonywane przez osoby, które nie mają zdolności do czynności prawnych są bezprawnie nieważne (art. 14 §1 KC). Zasada ta chroni wspomniane osoby przed niekorzystnymi dla nich konsekwencjami czynności prawnych, ale równocześnie dotkliwie ogranicza ich udział w stosunkach cywilnoprawnych. W imieniu tych osób czynności tych dokonują przedstawiciele ustawowi (z reguły rodzice lub ustanowieni przez sąd opiekunowie).
11.Pojęcie i rodzaje osób prawnych
Osoba prawna – jednostka organizacyjna, która została przez normę prawną wyposażona w zdolność prawną, która zatem może być podmiotem stosunków cywilnoprawnych. Jest nią twór społeczny, prezentujący się w postaci zorganizowanej formy działalności ludzkiej, czyli realnego zjawiska.
Art. 33 KC – „Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.”
Rodzaje osób prawnych
1) panstwowe osoby prawne np. przedsiębiorstwa państwowe, banki , szkoły wyższe.
2) Komunalne osoby prawne np. gminy orza ich związki
3) Niektóre organizacje społeczne np. spłódzielnie , zarejestrowane stowarzyszenia
4) Niektóre spółk prawa handlowego np. spółka z.o.o. czy spółka akcyjna
5) Kościelne osoby prawne.
12.Powstanie i ustanie osób prawnych .
Wyróżnia się trzy podstawowe systemy powoływania osób prawnych:
1) System aktów organów państwa – w którym osoba prawna powstaje na podstawie tzw. Aktu erekcyjnego
2) System normatywny – w którym przepisy określają ogólnie tylko warunki jakie muszą spełnić założyciele danej osoby prawnej
3) System koncesyjny – uzależniający powstanie osoby prawnej od udzielonego zezwolenia właściwego organu państwowego – koncesji .
Ustanie osób prawnych
Osoby prawne mogą ustać w związku z zaistnieniem różnorodnych zdarzeń.Może to nastąpić na podstawie stosownego aktu prawnego ,w drodze likwidacji reorganizacji czy rozwiązania czy upływu czasu na który kreowano daną osobę prawną.
13. Cechy osoby prawnej.
Jednostka organizacyjna posiadajaca:
1) Własny cel
2) Własną strukturę
3) Własne organy
4) Własne zobowiązania
5) Własny majątek
Za swoje zobowiązania osoba prawna odpowiada własnym majątkiem.Nie należy utożsamiać członków osoby fizycznej z osobą prawną.
14.Ułomne osoby prawne.
Ułomne osoby prawne – jednostki organizacyjne lub twory społeczne, które w myśl art. 33 k.c. nie mają osobowości prawnej, ale nabywają prawa i zaciągają zobowiązania , a więc są traktowane w obrocie tak, jakby były osobami prawnymi, z tym zastrzeżeniem, że stają się one nosicielami praw i obowiązków nie w pełni, lecz ograniczonym zakresie .
W obecnym stanie prawnym do ułomnych osób prawnych zaliczamy:
1) Spółkę jawną
2) Spółkę partnerską
3) Spółkę komandytową
4) Spółkę komandytowo-akcyjną.
15.Przedmioty stosunków cywilnoprawnych.
Przedmiot stosunku cywilnoprawnego dzieli się na:
Rzeczy które z kolei dzielą się na:
1.Rzeczy ruchome - kompleksy majątkowe:
a. Przedsiębiorstwa w rozumieniu przedmiotowym
b. Gospodarstwa rolne
Pożytki – naturalne ( dochód w toku normalnej eksploatacji ),cywilne ( dochód jaki rzecz przynosi na podstawie stosunku cywilnoprawnego) , praw ( dochód przynoszony przez prawo ).
2.Rezczy nieruchome – grunty,budynki,lokale mieszkalne i użytkowe
3.Części składowe rzeczy - wszystko to co nie może być odłączone od rzeczy bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości lubodłączonej części. dzielące się na :
Dobra niematerialne- energia,dobra osobiste,dobra intelektualne,pieniądz,papiery wartościowe.
Przedmioty materialne nie będące rzeczami .
4.Przynależności- rzecz ruchoma potrzebna do korzystania z innej rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem o ile przynależność i główna rzecz należą do tego samego właściciela i pozostają ze sobą w faktycznym związku odpowiadającym wspomnianemu celowi.
16.Pojęcie prawa podmiotowego.
Prawo podmiotowe można zdefiniować jako określony i zabezpieczony przez normę prawną zakres możlowości zachowania się podmiotu w ramach danego stosunku cywilnoprawnego,skorelowany z obowiązkami drugiej strony tego stosunku a przyznany ze względu na interes uprawnionego,który ustawodawca uznał za godny ochrony.
17.Normatywne postacie praw podmiotowych. Dzielą się na:
1. Prawa bezpośrednie
2. Roszczenia
3. Prawo kształtujące
4. Zarzuty
Ad.1. Takie w przypadku których ustawodawca wprost określa podstawoweuprawnienia praw podmiotowych.
Ad.2. Jest to możliwość domagania się określonego roszczenia .dzielia się na :
- niewymagalne – roszczenia co do których nie zaszło zdarzenie upowarzniające do wymagania spełnienia świadczenia
- wymagalne- roszczenie upoważniające do spełnienia świadczenia.
Ad.3.Polega na tym że jedna ze stron stosunku cywilnoprawnegomoże swoim jedno stronnym oświadczeniem woli doprowadzić do ustania lub zmiany stosunku cywilno prawnego.
Ad.4. Zarzut – ma na celu obezwładnienie roszczenia i dzieli się na Trwale (pernamentnie)- wytrwale obezwładnia roszczenie np. zarzut przedawnienia
Przejściowo- przejściowo obezwładnia roszczenie.
18.Bezwzględne i względne prawa podmiotowe.
Prawa bezwzględne – chronione są w odniesieniu do wszystkich podmiotów które powinny powstrzymać się od jakichkolwiek działań kolidujacyh ze sferą wyłączności postępowania uprawnionego.prawa bezwzględne są skuteczne wobec wszystkich.
Prawa względne – chronione są zaś wyłącznie wobec konkretnego zobowiązanego.
19.Majatkowe i niemajątkowe prawa podmiotowe.
Majatkowe- uosabiają określoną wartość ekonomiczną np. prawo własności, hipoteka,zastaw,służebność.
Niemajątkowe ( osobiste ) – dotyczą konkretnej osoby i nie są dzidziczne.Służą ochronie dóbr osobistych.
20.Zbywalne i niezbywalne prawa podmiotowe.
Zbywalne – Mogą być przenoszone na inne osoby np. prawo własności
Niezbywalne...
dicort