Janina Mickiewicz.doc

Janina Mickiewicz, Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania dla uczniów klas młodszych

Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania

Wprowadzenie

Cykl zeszytów "Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania dla uczniów klas młodszych" tworzy spójny system metodyczny. Głównym celem opracowań jest doprowadzenie ucznia z trudnościami w czytaniu i pisaniu do opanowania umiejętności poprawnego pisania oraz całościowego i płynnego czytania. U dzieci z fragmentarycznymi zaburzeniami w rozwoju, tzw. uczniów dyslektycznych, opanowanie tych sprawności przebiega bardzo powoli i z trudem. Znacznym ułatwieniem dla takich uczniów jest metoda sylabowa, która umożliwia dokonanie analizy i syntezy wyrazów w sposób bardziej naturalny niż metoda głoskowo-literowa. Wydzielanie ze struktury słowa cząstek wyrazów (sylab) ułatwia też ich syntezę - odbiór słuchowy całego słowa, a więc i czytanie (przy analizie głoskowo-literowej dłuższych wyrazów dziecko często nie zapamiętuje wszystkich kolejnych głosek w wyrazie). W obrębie sylaby łatwiej też rozpoznać kolejne głoski niż strukturze całego wyrazu. Łatwiej zatem jest dokonać analizę słów przy pisaniu (z pamięci, ze słuchu czy w pisaniu samodzielnym).
Nauka czytania i pisania oparta na metodzie sylabowej przebiega poprzez pewne etapy, których kolejność uwarunkowana jest specjalnym doborem wyrazów do ćwiczeń. Jest on zdeterminowany nie tylko długością fonemową wyrazów, ale przede wszystkim ich strukturą sylabową - od prostych sylab i najprostszych wyrazów do coraz dłuższych i bardziej złożonych pod względem budowy fonemowo-graficznej. Sprzyja to stopniowaniu trudności opanowywania techniki czytania i pisania, a w rezultacie ułatwia dziecku dyslektycznemu nabywanie tych podstawowych umiejętności szkolnych.
Symptomatyczne jest to, że proponowany system doboru materiału wyrazowego do ćwiczeń w znacznym stopniu przypomina specyfikę i etapy rozwoju mowy dziecka w okresie wczesnodziecięcym - proces nabywania słownictwa i kształtowania się poprawności artykulacyjnej. Jest to zbieżność zamierzona.
Punktem wyjściowym ćwiczeń jest opanowanie samogłosek. Po tym następują ćwiczenia na prostych sylabach otwartych (spółgłoska + samogłoska), a potem kolejno: czytanie i pisanie prostych wyrazów dwu- i wielosylabowych o sylabach otwartych i zamkniętych, dających się łatwo wyodrębnić słuchem ze struktury słowa (w przypadku występowania dwu spółgłosek obok siebie, ulegają one rozdzieleniu przy podziale na sylaby np.: dom-ki, kom-pu-ter) i wreszcie opracowywanie wyrazów najtrudniejszych, z grupami spółgłoskowymi w obrębie sylaby, o różnej długości, o różnym typie i układzie sylab (Zeszyt 1).
Po opanowaniu przez dziecko umiejętności czytania i pisania wszelkiego typu wyrazów, których pisownia jest zgodna z ich brzmieniem przechodzi się do ćwiczeń kształcących umiejętność czytania i pisania wyrazów z głoskami specyficznymi dla języka polskiego - dwuznakami i zmiękczeniami (Zeszyt 2). Po opanowaniu przez ucznia tego materiału następuje przejście do kolejnego problemu ortograficznego - utraty dźwięczności głosek na końcu i w środku wyrazów (Zeszyt 3).
Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania dla uczniów klas młodszych - zeszytynr 1, 2 i 3 - to cykl ćwiczeń do nauki pisania i czytania przeznaczony dla uczniów pierwszego etapu edukacyjnego (klasy I-III) napotykających na trudności w nauce czytania i pisania, tzw. dzieci dyslektycznych. Mogą być też wykorzystywane do usprawniania tych umiejętności u uczniów bez specyficznych trudności w uczeniu się i do nauki uczniów szkół specjalnych.

Zeszyt 1 przeznaczony jest głównie dla uczniów klas najmłodszych (klasy I-II) i tych uczniów klas starszych, którzy z racji dysfunkcji rozwojowych nie nabyli umiejętności czytania i pisania lub ich osiągnięcia w tym zakresie znacznie odbiegają od oczekiwań na danym etapie edukacji. Zeszyt ten oparty jest na koncepcji metodycznej nauki czytania i pisania przedstawionej w książce "Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu - poradnik metodyczny do terapii dzieci dyslektycznych" (autorstwa ji.w.). Nauka czytania i pisania wsparta jest tu na metodzie sylabowej. Metoda pracy, specjalny dobór i układ materiału wyrazowego, od wyrazów prostych do coraz dłuższych i złożonych pod względem struktury fonetyczno-graficznej stopniuje trudność procesu czytania i pisania. Jest to metoda o dużej skuteczności w nauczaniu dzieci dyslektycznych. W materiale wyrazowym i w tekstach sylaby zostały oznakowane kolorami, by ułatwić dziecku analizę i syntezę wyrazów. Zeszyt zawiera różnorodne formy ćwiczeń pisania i czytania, ćwiczenia usprawniające funkcje percepcyjno-motoryczne, w tym percepcję słuchową i słuch fonematyczny, percepcję wzrokową i pamięć wzrokową oraz grafomotorykę.

Przykłady ćwiczeń

1. Przeczytaj tekst sylabami i całościowo. Płynnie przeczytaj całość.
Agata i Karolina kupiły lody owocowe na patyku. To są lody jagodowe i malinowe. Agata i Karolina idą do domu i liżą lody.

2. Uzupełnij tekst brakującymi sylabami.
A . . ta i . . ro . . na ku . . ły lo . . o . . co . . na . . tyku.
To są . . dy ja . . do . . i ma . . no . ..
A . . ta i Ka . . li . . i . . do do . . i li . . . . dy.

3. Przeczytaj tekst i pokoloruj obrazki.
Karolina i Dominika rysują i malują. Pokazują namalowane tulipany, maki i motyle.

4. Przeczytaj tekst sylabami i całościowo. Płynnie przeczytaj całość.
Bartek i Wojtek idą nad wodę. Idą na mostek. Tam tato łowi ryby. Mama dała garnek z zupą i termos z kawą. Tato je zupę. Bartek i Wojtek pilnują wędki. O! Tam ryba – pokazuje Wojtek. To tylko listek – mówi tato.

5. Uzupełnij tekst brakującymi wyrazami.

Bartek i .............. idą nad wodę.
Idą na ............... . Tam tato łowi ............... .
Mama dała .............. z zupą i ................ z kawą.
Tato je ............ . .............. i Wojtek pilnują wędki.
O! ........ ryba - pokazuje .................. .
To ............ ............... - mówi tato.

6. Podpisz uważnie jabłko i pokoloruj.

Zapamiętaj pisownię wyrazu jabłko.

7. Przeczytaj płynnie tekst.
Lubimy sport. Gramy w piłkę na boisku. Ale po ulewie jest pełno wody i błota. Zrobimy łopatą rowek i wykopiemy dołek. Woda spłynie do dołka. I boisko gotowe do gry.

8. Uzupełnij tekst brakującymi literami.
Lubimy s . or .. G . amy w piłkę na boi . ku. Ale po ulew . e jes . pe . no wody i . łota. . robimy łopatą rowek i wykopiemy dołek. Woda s . łynie do do . ka. I boi . ko gotowe do g . y.