Savoir-vivre idzie z duchem czasu.pdf

Henry Samuel /13.07.2006 16:10

Savoir-vivre idzie z duchem czasu

Zwracanie się per „ty” do obcego, osoby starszej albo przełożonego było kiedyś uważane

we Francji za przejaw złych manier

Tak poważne wykroczenie tolerowano tylko wówczas, gdy popełniali je czerwoni ze

wstydu cudzoziemcy, usiłujący przypomnieć sobie, jak się mówi po francusku

„pan”. To się jednak zmieniło. „Vous” traci popularność na rzecz bardziej

nieformalnego „tu” we francuskim biznesie i polityce.

Według dziennika „Le Figaro” należy za to winić świat anglojęzyczny, w którym do relacji

społecznych podchodzi się znacznie bardziej swobodnie.

Opierając się na wywiadach z menedżerami, politykami i lingwistami gazeta pisze, że

zwracanie się do drugiej osoby per „pan” uznawane jest dziś często za staroświeckie i

świadczące o niechęci do podążania z duchem czasu.

Użycie formy „ty” ma takie samo źródło jak koncepcja zarządzania poziomego, zgodnie z

którą wszyscy powinni być na tej samej stopie – uważa socjolog Pierre Le Goff. Zaś

Aurelien Letort, inżynier w grupie Sopra, mówi: „Dzięki temu można zbliżyć do siebie

różne szczeble hierarchii, co ułatwia komunikację. Człowiek ma tendencję większej

szczerości, jeśli zwraca się do rozmówcy per »ty«”.

Przechodzenie na „ty” to najnowszy rozdział w batalii między tymi dwiema formami,

trwającej od czasów Rewolucji Francuskiej. W 1793 roku wydano we Francji dekret

zakazujący, pod groźbą kary więzienia, używania we administracji tego kraju formy „pan”.

Za czasów generała De Gaulle’a „panowanie” stało się znów modne, ale zwolennicy

„tykania” odnieśli wielkie zwycięstwo podczas studenckiej rebelii w maju 1968 roku, kiedy

patriarchalna wizja społeczeństwa prezentowana przez generała znalazła się z

defensywie.

Dziś wielu przedsiębiorców otwarcie opowiada się za byciem na „ty”. Podobna zmiana

jest także zauważalna w polityce, gdzie zasady lingwistyczne są dla postronnej osoby

trudne do zrozumienia, ale często wiele mówią doświadczonemu obserwatorowi.

Prezydent Jacques Chirac, który wciąż zwraca się do swojej żony Bernadette per „pani”,

nigdy nie powie „ty” do swych najbardziej szanowanych współpracowników, takich jak

premier Dominique de Villepin. Ale jego młodszy rywal, ambitny minister spraw

wewnętrznych i faworyt w rywalizacji prezydenckiej, Nicolas Sarkozy, musi przełykać

protekcjonalne „ty”. Sarkozy w odpowiedzi zwraca się do prezydenta per „pan”.

Bycie na „ty” jest obowiązkowe wśród socjalistów, gdzie stanowi językowy aspekt ich

wizerunku jako „towarzyszy”. Były prezydent Francois Mitterand nie znosił jednak tego

zwyczaju. Podczas pewnego słynnego spotkania w Pałacu Elizejskim jeden z

socjalistycznych deputowanych zaproponował, by wszyscy mówili sobie na „ty”, bo

„wszyscy tak robią w partii socjalistycznej”. „Skoro pan chce” – odparł chłodno Mitterand.

Deputowany zrozumiał aluzję.