Wykład 1                                                                                                                                                                        03.10.2003

Często występujące choroby psychiczne:

1. fobia – lęk przed czymś konkretnym 14% ludzi,
2. alkoholizm – 13% ludzi ma problem,
3. depresja – 8% z czego 6% ma szansę na wyleczenie,
4. schizofrenia – 1,5% ludzi.

Psychiatria – dyscyplina medyczna zajmująca się rozpoznawaniem, leczeniem i profilaktyką zaburzeń psychicznych.

Klasyfikacja zaburzeń psychiatrycznych:

Skala ICD-10

F00 – F09 – zaburzenia psychiczne organiczne np. choroba Alzheimera F00, otępienie F03, charakteropatia F07,

F10 – F19 – uzależnienia, nadużywania substancji psychoaktywnych; alkoholizm F10, uzależnienie od kokainy F14, środki halucynogenne F14, środki wziewne F18,

F20 – F 29 – schizofrenia i zaburzenia urojeniowe; paranoja F22, psychozy mieszane F25,

F30 – F39 – zaburzenia nastroju; stan maniakalny F30, 

F40 – F49 – zaburzenia nerwicowe,

F50 – zaburzenia odżywiania, bulimia, anoreksia,

F52 – dysfunkcja seksualna bez podłoża organicznego – somatycznego,

F60 – psychopatie, zaburzenia osobowości,

F65 – zaburzenia preferencji seksualnych,

F70 – F79 – zaburzenia upośledzenia umysłowego,

F90 – F98 – zaburzenia u dzieci i młodzieży.

Wykład 2                                                                                                                                                                         17.10.2003

Ocena stanu psychicznego. Stany nagłe (pobudzenie, agresja)

Wywiad:

1. sytuacja rodzinna chorego (z kim mieszka, mieszkał, jak się układa czy ktoś z rodziny był leczony psychiatrycznie, samobójstwo),
2. przebieg pracy zawodowej, wypoczynek,
3. szkoła, powtarzanie klas, szkoła specjalna,
4. miejsce pracy,
5. aktualna sytuacja pacjenta (stres, przykrości),
6. przebyte choroby (cukrzyca, gruźlica, zapalenie opon, serce, nerki, padaczka, leczenie psychiatryczne),
7. nazwy stosowanych leków.

Ocena funkcji psychicznych:

1. zachowanie (bezradność, otępiałość, majaczenie),
2. kontakt z pacjentem,
3. wygląd ogólny,
4. pamięć i intelekt,
5. nastrój (obniżenie nastroju – depresja),
6. motoryka, napęd,
7. urojenia, omamy, halucynacje.

Samobójstwo: najwięcej w Finlandii i na Węgrzech. Mężczyźni po 40 roku życia, obarczeni schorzeniami fizycznymi, nałóg. Mężczyźni: postrzał, powieszenie. Kobiety: leki.

Stany depresji i pobudzenia występują u chorych – psychopatów z zaburzeniami świadomości, u uzależnionych (alkohol, kokaina, morfina), osoby z zaburzeniami umysłowymi (niedorozwinięci umysłowe, starsi ze zmianami otępiennymi), schizofrenia.

Wykład 3                                                                                                                                                                        04.11.2003

Substancie psychoaktywne:

·         Alkohol,

·         LSD i środki halucynogenne,

·         Amfetamina,

·         Kokaina.

Najstarszy alkohol etylowy C2H5OH jest ogólnie dostępny. Ryzyko uzależnienia od alkoholu 10-13%. Nałogowcy wypijają 70-80% ogólnej liczby spożywanego alkoholu.

Polska → K:M = 1:8

USA → K:M = 1:4

Większość osób upijających się nie ma kontaktu z lekarzem.

Objawy upicia:

·         Oczopląs,

·         Zamotanie mowy,

·         Objawy ze strony układu nerwowego,

·         Podwyższone RR.

Klasyfikacja Jelinka:

Alkoholizm α – picie typowe dla osób z nerwicami, depresjami; sięgają po alkohol, żeby się wyluzować, rozluźnić nerwy, odprężyć się.

Alkoholizm β – stwierdza się zmiany somatyczne, np. marstkość wątroby, polineuropatię – zapalenie naczyń obwodowych, zapalenie trzustki.

Alkoholizm γ, Δ – pełny nałóg, odróżnia się utratę kontroli picia, ciągi picia, niemożność powstrzymania się od alkoholu, objawy abstynencyjne, piscie alkoholu non stop przez kilka dni, a nawet tygodni. Występowanie objawu abstynencyjnego jest dowodem na to, że mamy do czynienia z alkoholizmem (inaczej zespół odstawienia). Zespół ten występuje od kilku do kilkunastu godzin po zaprzestaniu picia lub po gwałtownym obniżeniu poziomu alkoholu we krwi. Objawy: niepokuj, kołatanie serca, lęk wewnętrzny, nadmierna potliwość lub wahanie temperatury, drżenie rąk, języka i głowy. Bez leczenia zespół ten ustępuje po około 4-5 dniach, jeśli nie przejdzie w coś gorszego.

Alkoholizm ε – forma niejasna.

Kobiety potrafią dłużej ukryć swój nałóg. Bardzo często piją w samotności.

Powikłania alkoholizmu:

·         Majaczenie (delirium),

·         Padaczka alkoholowa,

·         Zaburzenia psychoorganiczne (charakteropatia),

·         Zespół abstynencyjny,

·         Zespół Korsakowa.

Leczenie poprzez spotkanie z psychologiem lub psychoterapeutą (psychoterapia indywidualna lub grupowa. Estenol, Antikol – połykany lub wszywany.

LSD – 25 – modelowy przedstawiciel środków halucynogennych. Inne: psylocybina, meskalina. Głównie w formie doustnej lub palone. Dają omamy wzrokowe, zaburzenia czucia i przestrzeni, niepokój, pobudzenie układu współczulnego (kołatanie serca, nudności, silne poty). Objawy mogą przypominać schizofrenię paranoidalną.

Amfetamina:

Pochodne anfetaminy – środki pobudzające, dawniej w powszechnym użyciu u sportowców, a także w czasie wojny. Działanie pobudzające, wzrost RR, niepokój, kołatanie serca, przy przedawkowaniu nagła śmierć sercowa. Przewlekłe podawanie powoduje zmiany zwyrodnieniowe w układzie nerwowym i degradację fizyczną. Doskonale hamują łaknienie i powodują utratę masy ciała – hamują ośrodek głodu.

Kokaina – palenie i przez nos. Po zażyciu euforia, pobudzenie, zmniejszenie łaknienia, gonitwa myśli, pobudzenie seksualne. Powoduje wyniszczenie organizmu.

Konopie indyjskie – haszysz, marihuana. Głównie palone. Powoduje przyjemne stany marzeniowe, często przejście od błogostanu do lęku, zaburzenie poczucia czasu, halucynacje, pobudzenie seksualne. Sprzyjają konfliktom z prawem.

Wykład 4                                                                                                                                                                        14.11.2003

Świadomość i jej zaburzenia.

Świadomość – pewne przeżywanie siebie i otoczenia; umiejętność przeżywania siebie i otoczenia.

Zaburzenia świadomości - przejawia się jako wypaczenie własnego istnienia i poczucia rzeczywistości. Wyrażają się w zmniejszeniu lub zniesieniu pomocnych percepcji orientacji, mówienia czy myślenia. U pacjentów z zaburzeniami świadomości wywiad jest ciężki do zebrania. Zaburzenia dzielą się:

1.      Zaburzenia świadomości ilościowe:

1. 1. Senność – cechy: wzmożona potrzeba snu, utrudnienie kontaktu, słaba reakcja na bodźce. Przyczyną może być użycie dużej dawki leków psychiatrycznych, stany zapalne w obrębie OUN, niedożywienie, padaczka, cukrzyca, mocznica
   2. Półśpiączka, sen głęboki – cechy: minimalna reakcja na bardzo silne bodźce, osłabienie odruchów ocznych i neurologicznych (pacjent zwiotczony),
   3. Śpiączka (COMA) – cechy: nie zbierzemy wywiadu, tylko od rodziny. Kontakt jest zerowy, zniesiony. Nie ma reakcji na bodźce z otoczenia, niemożność uzyskania wybudzenia chwilowego nawet po bardzo silnych bodźcach. Przyczyny: cukrzyca, mocznica, wyniszczenie organizmu, hipotermia, zatrucie, zapalenie OUN. Może być wywołana sztucznie, celowo do operacji chirurgicznych.

2.      Zaburzenia świadomości jakościowe:

1. 1. Stan pomroczy – typowy nagły początek i przebieg rzutowy oraz nagły koniec. Jest tu pełna dezorientacja autopsychiczna (orientacja własnej osoby) i allopsychiczna (orientacja otoczenia),
   2. Majaczenie – zaburzenie orientacji głównie allopsychicznej, autopsychiczna zachowana w normie. Typowe omamy wzrokowe, lęk, pobudzenie, bezsenność. Przyczyną jest alkoholizm wieloletni. Nasilenie w nocy ()objaw czystej kartki lub objaw skubania nitki). Po spożyciu kokainy najczęściej omamy czuciowe (tzw. Robaczki kokainowe).
   3. Splątanie – pełne porozrywanie wątków myślowych, orientacja auto- i allopsychiczna zniesiona. Cechuje niepokój, pobudzenie w małym obszarze (najczęściej w łóżku). Przyczyny: urazy głowy, zatrucia.

Zespół Elpenora – odmiana stanu pomrocznego; po obudzeniu (nagłym) pełna sprawność ruchowa, ale mózg nie kontaktuje.

Wykład 5                                                                                                                                                                        18.11.2003

Schizofrenia

Eugeniusz BLEULER na początku XX wieku podał definicję schizofrenii i jej podział.

Schizo – rozszczepienie              rozszczepienie umysłu

Frenia – umysł

Jest to jedna z endogennych psychoz, choroba młodych ludzi. Zachorowanie pomiędzy 18-35 rokiem życia. Być może występuje na skutek zaburzeń przekaźników nerwowych (neuroprzekaźników). Przebieg jest różny: ostry, podostry, przewlekły. 40% chorych to ludzie, którzy przez część swojego życia przebywali w szpitalu psychiatrycznym, przyjmowali leki psychotyczne. Są 4 główne postacie schizofrenii i szereg pobocznych. Schizofrenia jest chorobą, która prowadzi do dużych zaburzeń afektu, często są zaburzenia myślowe, zaburzenia spostrzegania, poczucie derealizacji. Częste jest odczucie tego, że się samemu zmieniło (depersonalizacja) – interpretacja mglista i wodnista.

Podział schizofrenii:

1. schizofrenia paranoidalna – cechuje się występowaniem zaburzeń urojeniowych (urojenie – fałszywy sąd, który nie podlega korekcie). Najczęściej urojenia prześladowcze (ktoś chce zabić, otruć itp.), urojenia odnoszące = ksobne (chorobowa interpretacja), urojenia oddziaływania – najczęściej są to jakieś prądy, fale, oddziaływanie na odległość, hipnoza. Występuje objaw odsłonięcia – pacjent jest przekonany, że inni znają treść jego myśli; pacjent zna myśli wszystkich, ale nikt nie zna jego myśli. Objawy:
2. 1. rozkojarzenie myśli,
   2. urojenia,
   3. natłok myśli,
   4. dziwactwa,
   5. zaburzenia myślenia,
   6. omamy słuchowe i czuciowe.
3. schizofrenia prosta – zostaje na całe życie. Głównie dominują cechy negatywne: dziwactwo, autyzm, derealizacja, depersonalizacja. Ma bardzo złe rokowanie. Pacjent ma nieregularny stosunek do siebie i do życia, jest zamknięty w sobie.
4. postać katatonniczna – dominują zaburzenia psychomotoryczne. Czasem pacjent jest osłupiały (stupor) – tzw. Objaw giętkości woskowatej. Występują zaburzenia ruchowe, aż do stanów pobudzenia, często usztywnienie mięśniowe, pacjent milczy (mutyzm), wykazuje brak kontaktu z otoczeniem.
5. postać hebefreniczna – dominują objawy wesołkowato-głupkowate. Jest postacią rzadszą od schizofreni paranoidalnej. Rokowania są złe. Zachowanie jest nieodpowiednie. Nastrój jest podwyższony – pusto wesoły.

Im młodszy wiek zachorowania tym gorzej dla pacjenta.

Wykład 6                                                                                                                                                                        02.12.2003

Stany maniakalne (mania)

Jest to odwrotność depresji. Najczęściej u ludzi młodych (18-35 rok życia). Jest to psychoza endogenna rzadsza od depresji. Jedna z nielicznych chorób psychicznych przyjemnie odczuwana przez pacjenta.

Objawy stanu maniakalnego:

·         Podwyższony nastrój,

·         Podwyższony napęd (nienaturalnie ruchliwy),

·         Typowa nadaktywność myśli, przyspieszony tok myślenia,

·         Pacjent mało śpi,

·         Mnóstwo pomysłów.

Łagodny rozwinięty stan maniakalny. Często psychoza zatrzymuje się na tym. Doskonały humor, wielomówność, optymizm, energia zwiększona, problemów nie ma i nie będzie. Często nadużywanie alkoholu i nadmierne libido (zwiększony popęd płciowy). Ostra mania przebiega z furiami. Ludzie w stanie maniakalnym w ciągu sekundy podejmują życiowe decyzje. Orientacja pacjenta jest prawidłowa, pamięć nawet może się poprawić, świadomość bez zaburzeń.

Mania nieleczona trwa minimum 2 tygodnie do 3 miesięcy. Są pacjenci, którzy tylko raz mieli manie, u niektórych powraca co 2 lata.

Wykład 7                                                                                                                                                                        12.12.2003

Paranoja – obłęd

Charakteryzuje się jednym zaburzeniem urojeniowym. Zwarte logiczne urojenia. Jest znacznie rzadsza od schizofrenii. Jest oporna na leczenie, bardzo mało efektywne. Chory ma jeden tor urojeniowy, najczęściej paranoja prześladowcza. Pacjent nie ma omamów, halucynacji, zaburzeń pamięci i świadomości. Kontakt z pacjentem jest dobry.

1. paranoja prześladowcza – urojenia prześladowcze (jestem truty, śledzony, chcą mnie zabić),
2. paranoja ksobna (odnosząca) – urojenia ksobne,
3. urojenia wielkościowe, paranoje wielkościowe – prorocy, mesjasze, wynalazcy, reformator. Przeważnie przywódcy sekt, wielu przywódców państw.
4. paranoja pieniacza – dużo pism do prezydenta, premiera, np. w sprawie kąpiącej wody.

Zespół Otella:

Urojenia niewiary małżeńskiej. U ludzi, którzy są karani i leczą się u psychiatry, posługują się zaświadczeniami psychiatrycznymi. Chory jest przekonany, że partner zdradza, a niewykrycie dowodów to spryt kochanków. Przeszukuje cały dom w poszukiwaniu, np. listów świadczących o zdradzie. Częste są wymuszania siłą przyznania się do zdrady.

Wykład 8                                                                                                                                                                        16.12.2003

Zespoły depresyjne – depresje (melancholia)

Podział:

1.      Depresja endogenna:

1. 1. Przyczyny niejasne,
   2. Objawy: smutek lub uczucie zobojętnienia, nieudolność, przeżywanie wszelkich stanów emocjonalnych, obniżenie nastroju (wszystko w czarnych barwach), pesymizm, poczucie winy do urojeń winy. Anhedonia – zaprzeczanie przyjemności, pacjenta nic nie cieszy, poczucie ogólnej niewydolności intelektualnej i niesprawności fizycznej, motoryka prawidłowa, obniżona lub podwyższona. Lęk wolnopłynący – samoistne, nie wiadomo skąd wypływające uczucie lęku. Duży odsetek pacjentów ma myśli samobójcze, wielu podejmuje próby samobójcze. Wyczerpanie, zmęczenie. Typowy deficyt snu, późne zasypianie, ale gdy pacjent uśnie to śpi dobrze, gdy się obudzi to już nie uśnie. Utrata ochoty na seks, bóle głowy, utrata apetytu. Pacjenci są cisi, spowolnieni. Dobowe zmiany samopoczucia, wieczorem pacjent czuje się lepiej. Omamy, urojenia są nietypowe. Depresja może wikłać się ze schizofrenią. Wtedy nazywa się psychozą psychoaktywną. Dzieli się na :
   3. 1. Depresję prostą, typową,
      2. Depresję z zahamowaniem,
      3. Zespół depresyjno-urojeniowy, depresja urojeniowa,
      4. Depresja lękowa.

2.      Depresje somatogenne:

1. 1. Można znaleźć czynniki o podłożu organicznym w mózgu, np. padaczka, nowotwory mózgu, stwardnienie rozsiane.

3.      Depresja psychogenna:

1. 1. Depresja nerwicowa = nerwica depresyjna,
   2. Depresja reaktywna – jest czynnik urazowy np. egzamin, stres, poważny uraz psychiczny (utrata pracy, bliska śmierć kogoś innego, nieszczęśliwa miłość),
   3. Są najczęściej mniej nasilone i z czasem wygasają bez leczenia. Leczenie polega na usunięciu czynnika sprawczego.

Subdepresja – depresja łagodna.

Istnieje nieliczna grupa leków sprzyjających depresji, np. tabletki antykoncepcyjne, alkohol, leki na nadciśnienia (niektóre), sterydy, neuroleptyki (Holoperidol).

Choroba ta ma skłonność do nawrotów. 1 rzut 3 tygodnie do 8-9 miesięcy.

Skala Becka i Hamiltona – służy do oceny depresji.