Aleksander Dumas - Królowa Margot.pdf - ■ EBOOKI (FREE!!!!) ▀▀▀▀▀▀▀▀▀▀▀▀▀ - Agatix001

A LEKSANDER D UMAS

( OJCIEC )

K RìLOWA M ARGOT

L A R EINE M ARGOT

R OZDZIAý I

ý ACINA K SIĦCIA G WIZJUSZA

W poniedziaþek 18 sierpnia 1572 roku w Luwrze obchodzono wielkĢ uroczystoĻę.

Okna dawnego zamku krlewskiego, zawsze ciemne, zajaĻniaþy dzisiaj rzħsistym Ļwiatþem, a

place sĢsiednie i ulice, zwykle puste, skoro tylko uderzyþa godzina dziewiĢta na wieŇy

SaintÎGermainÎlÓAuxerrois, dnia tego jeszcze o pþnocy byþy zapchane posplstwem.

Tþum ten, groŅny, zwarty, niespokojny, moŇna byþo wziĢę w ciemnoĻciach nocnych za ponure i

koþyszĢce morze, ktre wynurzajĢc siħ z ulic des FossesÎSaintÎGermain i de Lastruce, rozlewaþo

siħ po bulwarach; fale jego podczas przypþywu roztrĢcaþy siħ o Ļciany Luwru, w czasie zaĻ

odpþywu odbijaþy siħ o stojĢcy naprzeciwko paþac Burbonw.

Pomimo uroczystoĻci na dworze, a moŇe wþaĻnie z powodu tejŇe, spostrzegaę siħ dawaþy jakieĻ

groŅne oznaki wĻrd ludu, ktry nie spodziewaþ siħ, Ňe uroczystoĻę ta jest tylko wstħpem do nowej,

w osiem dni nastĢpię majĢcej, w ktrej miaþ wziĢę czynny udziaþ.

Dwr obchodziþ zaĻlubiny Maþgorzaty de Valois, crki Henryka II i siostry Karola IX, z

Henrykiem de Bourbon, krlem Nawarry.

RzeczywiĻcie, tego poranku, na Wzniesieniu urzĢdzonym przy wejĻciu do katedry

NotreÎDame, kardynaþ de Bourbon pobþogosþawiþ temu zwiĢzkowi wedþug obrzħdu stosowanego

zwykle przy zaĻlubinach francuskich ksiħŇniczek.

MaþŇeıstwo to zadziwiþo wszystkich i daþo duŇo do myĻlenia tym, ktrzy gþħbiej rzeczy

pojmowali; w istocie, trudno byþo pojĢę zbliŇenie siħ dwch nieprzyjaznych stronnictw, jakimi byli

protestanci i katolicy.

Pytano siħ, czy mþody ksiĢŇħ Kondeusz bħdzie mgþ przebaczyę ksiħciu Andegaweıskiemu,

bratu krla, Ļmierę ojca swego, zabitego przez Montesquiou pod Jarnac; czy mþody ksiĢŇħ

Gwizjusz daruje admiraþowi de Coligny Ļmierę ojca, zamordowanego w, Orleanie przez Poltrota

de Mere.

Nie dosyę na tym: umarþa przed dwoma miesiĢcami Joanna de Navarre, odwaŇna maþŇonka

sþabego Antoniego de. Bourbon, ktra doprowadziþa do skutku zarħczyny syna swego Henryka z

ksiħŇniczkĢ krlewskiego domu.

Z powodu jej nagþej Ļmierci zaczħþy siħ rozchodzię dziwne pogþoski. Wszħdzie szeptano, Ňe

Katarzyna de Medici, obawiajĢc siħ, aŇeby siħ nie wydaþa straszna tajemnica wiadoma Joannie,

otruþa jĢ pachnĢcymi rħkawiczkami, przyrzĢdzonymi przez florentczyka nazwiskiem Ren, bardzo

zdolnego do robt tego rodzaju.

WieĻę owa jeszcze bardziej rozeszþa siħ i ustaliþa, skoro po Ļmierci tej wielkiej krlowej dwaj

lekarze, z ktrych jednym byþ sþynny AmbroŇy Pare, zostali na ŇĢdanie jej syna upowaŇnieni do

sekcji caþego ciaþa prcz gþowy.

PoniewaŇ zaĻ Joanna de Navarre zostaþa otruta jadowitym zapachem, w mzgu wiħc jedynie

naleŇaþo szukaę Ļladw strasznej zbrodni. Mwiħ Ï zbrodni, gdyŇ nikt nie wĢtpiþ, Ňe popeþniono

tu zbrodniħ.

To jeszcze nie wszystko.

Krl Karol obstawaþ przy tym zwiĢzku z uporczywĢ staþoĻciĢ; takie maþŇeıstwo bowiem nie

tylko przywracaþo w jego krlestwie pokj, lecz nawet sprowadzaþo do ParyŇa znaczniejszych

hugenotow francuskich.

PoniewaŇ narzeczony byþ wyznania protestanckiego, narzeczona zaĻ rzymskpkatolickiego,

naleŇaþo prosię o dyspensħ zasiadajĢcego wwczas w Stolicy Apostolskiej Grzegorza XIII.

Z wydaniem ŇĢdanej dyspensy ociĢgano siħ, co bardzo niepokoiþo zmarþĢ krlowĢ Nawarry.

Pewnego dnia powierzyþa ona Karolowi IX swĢ obawħ w tym wzglħdzie, na co krl

odpowiedziaþ:

Ï Nie martw siħ o to, moja ciotko. Nie jestem hugenotem, lecz teŇ nie dam siħ oszukaę; w

najgorszym razie sam wezmħ Margot za rħkħ i podczas kazania z synem twoim do oþtarza

poprowadzħ.

Sþowa te rozniosþy siħ po mieĻcie i nadzwyczaj uradowaþy hugenotow, daþy zaĻ duŇo do

myĻlenia katolikom, ktrzy sami nie wiedzieli, czy krl ich zdradza, czy teŇ odgrywa komediħ,

ktrej rozwiĢzania lada dzieı naleŇaþo oczekiwaę.

Nade wszystko niepojħtym byþo postħpowanie Karola IX wzglħdem admiraþa de Coligny, juŇ

od piħciu czy szeĻciu lat prowadzĢcego z nim bezustanne kþtnie. Krl wyznaczyþ za jego gþowħ

sto piħędziesiĢt tysiħcy talarw zþotem; pomimo to na niego siħ tylko zaklinaþ, nazywaþ go swoim

ojcem i oĻwiadczyþ, Ňe odtĢd jemu powierzaę bħdzie kierunek wojny.

Ta przemiana w postħpowaniu krla zaczħþa wreszcie niepokoię samĢ Katarzynħ de Medici,

dotychczas kierujĢcĢ jego wolĢ, a nawet Ňyczeniami; i rzeczywiĻcie miaþa sþuszny powd do obaw,

pewnego bowiem razu Karol IX w chwili szczeroĻci powiedziaþ do admiraþa, rozmawiajĢcego z

nim o wojnie flandryjskiej:

Ï Mj ojcze, jest tu jeszcze pewna okolicznoĻę, na ktrĢ niepodobna nie zwrcię uwagi. Idzie

o to, aby krlowaÎmatka, ktra jak wiesz, wszħdzie lubi wĻcibię swj nos, nic nie wiedziaþa o

naszych planach wzglħdem wojny flandryjskiej; trzeba wiħc, aŇebyĻmy je trzymali w najwiħkszej

tajemnicy, gdyŇ w wypadku porŇnienia siħ z nami, wszystko by nam popsuþa.

ChociaŇ Coligny byþ bardzo rozsĢdnym i doĻwiadczonym czþowiekiem, nie zdoþaþ jednak

zadoĻę uczynię zaufaniu, jakie w nim krl pokþadaþ;, i mimo Ňe przybyþ do ParyŇa peþen podejrzeı,

mimo Ňe przy odjeŅdzie z Chatillon jakaĻ wieĻniaczka rzuciþa mu siħ do ng, woþajĢc: áO! nasz

dobry ojcze, nie jedŅ do ParyŇa, gdyŇ ty i wszyscy, co z tobĢ bħdĢ, zginiecie niechybnieÑ Ï mimo

to wszystko podejrzenia te z biegiem czasu wygasþy w sercu admiraþa i jego ziħcia de Teligny, z

ktrym krl pozostawaþ w bardzo przyjaznych stosunkach, nazywajĢc go swoim bratem, tak jak

admiraþa nazywaþ swoim ojcem, i mwiĢc mu po imieniu, co miaþo miejsce tylko w rozmowach z

najbliŇszymi przyjaciþmi.

Hugonoci, z wyjĢtkiem kilku nieufnych, zupeþnie byli o swj los spokojni, a Ļmierę krlowej

Nawarry przypisywali pleurze. Obszerne sale Luwru napeþniþy siħ moŇnymi protestantami, ktrym

maþŇeıstwo mþodego ich wodza Henryka obiecywaþo niczym nie zakþconĢ przyszþoĻę. Admiraþ

Coligny, La Rochefoucault, mþody ksiĢŇħ Kondeusz i Teligny, jednym sþowem Ï Wszyscy

naczelnicy protestanckiego stronnictwa z triumfem patrzyli, jak potħŇni i dobrze przyjmowani w

Luwrze sĢ ci, ktrych przed trzema miesiĢcami krl Karol i krlowa Katarzyna chcieli kazaę

wywieszaę na szubienicach wyŇszych od tych, ktre przeznaczono dla mordercw.

Na prŇno tylko wszyscy hugonoci szukali marszaþka de Montmorency; jego bowiem Ňadna

obietnica nie byþa zdolna ujĢę, Ňaden pozr oszukaę; pozostaþ w swoim zamku de lÓIsleÎAdam,

wymawiajĢc siħ blem doznanym po Ļmierci ojca, wielkiego konstabla Anna de Montmorency,

zabitego strzaþem z pistoletu przez Roberta Stuarta w bitwie pod SaintÎDenis. Lecz skoro od tego

wypadku upþynħþo juŇ przeszþo dwa lata, a czuþoĻę byþa cnotĢ prawie zupeþnie w tej epoce

niemodnĢ, przeto rŇni rŇnie sĢdzili o tej dþugiej Ňaþobie. Wszystko zresztĢ wskazywaþo na to, Ňe

marszaþek de Montmorency nie miaþ racji, gdyŇ krl, krlowa, ksiĢŇħta Andegaweıski i dÓAlencon

przewybornie przyjmowali swych goĻci.

Sami nawet hugonoci winszowali ksiħciu Andegaweıskiemu zwyciħstw odniesionych przy

Jarnac i Moncontour w osiemnastym zaledwie roku Ňycia; w tak mþodym bowiem wieku nie

odnosili Îzwyciħstw ani Cezar, ani Aleksander Wielki, z ktrymi go porwnywano, stawiajĢc,

rozumie siħ, zwyciħzcw spod Issus i Farsalos niŇej od niego.

KsiĢŇħ dÓAlencon spoglĢdaþ na to wszystko swoimi przymilnymi i chytrymi oczyma, krlowa

Katarzyna, promieniejĢca i peþna uprzejmoĻci, winszowaþa ksiħciu Henrykowi Kondeuszowi

maþŇeıstwa, zawartego niedawno z MariĢ de Cleves, ksiĢŇħta Gwizjuszowie uĻmiechali siħ do

strasznych nieprzyjaciþ swego domu, a ksiĢŇħ de Mayenne prowadziþ z panem de Tavannes i

admiraþem rozmowħ o wojnie, ktrĢ bardziej teraz aniŇeli kiedykolwiek krl gotowaþ siħ

wypowiedzieę Filipowi II.

PoĻrd tych grup przechadzaþ siħ z pochylonĢ gþowĢ, chwytajĢc kaŇde sþwko, mþodzieniec lat

dziewiħtnaĻcie mieę mogĢcy, bystrego spojrzenia, czarnych, krtko ostrzyŇonych wþosw, għstych

brwi, orlego nosa, porastajĢcych wĢsw i brody i cierpkiego uĻmiechu. Mþodzieniec ten, ktry

zwrciþ na siebie uwagħ dopiero po bitwie pod ArnayÎleÎDuc, gdzie wyrŇniþ siħ mħstwem, byþ

ulubionym wychowaıcem admiraþa de Coligny, bohaterem tego dnia i przedmiotem

powszechnych pochwaþ. Przed trzema miesiĢcami, to jest jeszcze za Ňycia jego matki, nazywano

go ksiħciem de Bearn; teraz zaĻ krlem Nawarry, a pŅniej Henrykiem IV. Od czasu do czasu

chmura przebiegaþa po jego czole; zapewne przypominaþ sobie, Ňe zaledwie przed dwoma

miesiĢcami utraciþ matkħ; on bowiem, bardziej niŇ kto inny, nie wĢtpiþ o jej otruciu. Chmura to

jednak byþa przelotna i znikaþa jak bþyskawica, gdyŇ ci wþaĻnie co z nim rozmawiali i skþadali mu

powinszowania, byli zabjcami odwaŇnej Joanny dÓAlbret.

O kilka krokw od krla Nawarry rozmawiaþ z TelignyÓm mþody ksiĢŇħ Gwizjusz, o tyle

zamyĻlony i stroskany, o ile krl staraþ siħ byę wesoþym i otwartym. Mþody ten ksiĢŇħ

szczħĻliwszym byþ od Bearneıczyka, w dwudziestym bowiem roku w sþawie dorwnaþ swemu

ojcu, wielkiemu Franciszkowi Gwizjuszowi. Jego wysoki wzrost; piħkna powierzchownoĻę,

dumne spojrzenie nadawaþy mu okazaþĢ i prawdziwie ksiĢŇħcĢ postaę. ChociaŇ byþ jeszcze bardzo

mþody, katolicy uwaŇali go juŇ za swego jedynego obroıcħ, podobnie jak hugonoci Henryka krla

Nawarry, ktrego obraz tylko co nakreĻliliĻmy. Z poczĢtku nosiþ on tytuþ ksiħcia Joinville; na polu

bitwy pierwszy raz ukazaþ siħ przy oblħŇeniu Orleanu, pod dowdztwem swego ojca, ktry

oddawszy ducha na jego rħku, wskazaþ mu admiraþa Coligny jako swego zabjcħ.

Wtedy mþody ksiĢŇħ, podobnie jak Hannibal, uczyniþ uroczystĢ przysiħgħ: zemĻcię siħ za Ļmierę

ojca na admirale i jego rodzinie, Ļcigaę ciĢgle i bez litoĻci nieprzyjaciþ religii, obiecujĢc Bogu

dopty byę na ziemi anioþem niszczycielem, dopki, ostatni z hugenotw nie zginie.

Ze zdziwieniem patrzano przeto, jak ksiĢŇħ, znany z dotrzymywania swych obietnic, podawaþ

rħkħ ludziom, ktrym poprzysiĢgþ wiecznĢ nienawiĻę, i rozmawiaþ z ziħciem tego, ktrego na

rozkaz umierajĢcego ojca przyrzekþ zamordowaę. Lecz powiedzieliĻmy juŇ, Ňe wieczora tego

dziaþy siħ w Luwrze zadziwiajĢce wypadki.

RzeczywiĻcie, gdyby na uroczystoĻę tħ patrzyþ widz obdarzony siþĢ przewidywania przyszþoĻci,

siþĢ ludziom odjħtĢ, i obdarzony þatwoĻciĢ czytania w sercach ludzkich, czyli wþadzĢ, ktrĢ tylko

sam Bg posiada, ujrzaþby tu najciekawszy i zarazem najstraszniejszy widok, jakiego mogĢ

dostarczyę dziwne przeciwieıstwa tego Ļwiata.

Lecz widz taki nie znajdowaþ siħ w salach Luwru; z ulicy tylko patrzaþ wĻciekþym wzrokiem i

groŅnym huczaþ gþosem.

Byþ nim lud, obdarzony instynktem, ktry zaostrzyþa nienawiĻę; widziaþ on taıczĢce cienie

swoich nieubþaganych nieprzyjaciþ i tþumaczyþ ich uczucia z zupeþnĢ trafnoĻciĢ.

Rzecz dziwna; lud ten byþ w stanie czynię spostrzeŇenia nad tym, co siħ dziaþo wewnĢtrz Luwru,

stojĢc tylko przed salĢ balowĢ, dobrze strzeŇonĢ.

Muzyka unosi taıczĢcych, gdy tymczasem gapie stojĢcy na zewnĢtrz widzĢ tylko same

poruszenia i ĻmiejĢ siħ z nich, albowiem nie znajĢ przyczyn, ktre je spowodowaþy; nie sþyszĢ

muzyki.

MuzykĢ upajajĢcĢ hugenotw byþ gþos ich dumy.

Blaskiem, migajĢcym przed oczyma paryŇan poĻrd tej nocy, byþy bþyskawice nienawiĻci,

oĻwiecajĢce przyszþoĻę.

Pomimo to, wszystko uĻmiechaþo siħ wewnĢtrz paþacu; w tej nawet chwili przebiegþ po caþym

Luwrze jakiĻ cichy i miþy szept: wþaĻnie mþoda narzeczona, pozbywszy siħ uroczystego stroju Ï

dþugiego pþaszcza i welonu, weszþa na salħ balowĢ. Towarzyszyþa jej piħkna ksiħŇna de Nevers,

najlepsza jej przyjaciþka, krl zaĻ Karol IX, jej brat, widþ jĢ za rħkħ, przedstawiajĢc

znakomitszym goĻciom.

NarzeczonĢ tĢ byþa Maþgorzata de Valois, crka Henryka. II, perþa francuskiej korony, ktrĢ

Karol IX z braterskĢ czuþoĻciĢ nazywaþ zwykle siostrĢ Margot.

NowĢ krlowĢ Nawarry przyjħto oznakami wielkiego zachwytu, na co istotnie zasþugiwaþa.

Maþgorzata miaþa wtedy zaledwie dwadzieĻcia lat, a byþa juŇ przedmiotem pochwaþ wszystkich

poetw, z ktrych jedni porwnywali jĢ z JutrzenkĢ, drudzy z CyterĢ.

W samej rzeczy na dworze, gdzie Katarzyna de Medici zebraþa najpiħkniejsze wwczas kobiety,

aŇeby siħ otoczyę pocztem syren, Ňadna z nich nie mogþa wytrzymaę porwnania z MaþgorzatĢ:

Czarne lĻniĢce wþosy, ĻwieŇa cera, tchnĢce rozkoszĢ oczy, dþugimi rzħsami ocienione, wĢskie

malinowe usteczka, cudownie piħkna szyja, kibię peþna, gibka, i dziecinna nŇka w jedwabne

pantofelki uwiħziona Ï oto obraz Maþgorzaty. Francuzi pysznili siħ, Ňe na ich ziemi rozkwitþ tak

wspaniaþy kwiat, a cudzoziemcy, przez Francjħ przejeŇdŇajĢcy, powracali do swej ojczyzny

olĻnieni jej piħknoĻciĢ, jeĻli mieli sposobnoĻę widzieę jĢ, a zdumieni jej wiedzĢ, jeĻli z niĢ

rozmawiali. ņe Maþgorzata byþa nie tylko najpiħkniejszĢ, lecz i najbardziej oĻwieconĢ kobietĢ

owego czasu, dowodzĢ sþowa pewnego uczonego Wþocha, ktry rozmawiajĢc z niĢ caþĢ godzinħ po

wþosku, po hiszpaısku i po þacinie, wyrzekþ w uniesieniu: áWidzieę dwr nie widzĢc Maþgorzaty

de Valois to to samo, co nie widzieę ani Francji, ani dworuÑ.

Nie brakowaþo takŇe rozmaitych mw, pozdrawiajĢcych Karola IX i krlowĢ Nawarry; wszak

wiadomo, Ňe hugonoci byli doskonaþymi mwcami. W mowach tych zrħcznie wspominali o

przeszþoĻci i przyszþoĻci, lecz na te wszystkie przymwki Karol IX odpowiadaþ z chytrym

uĻmiechem:

Ï OddajĢc mĢ siostrħ Margot krlowi Nawarry, oddajħ jĢ wszystkim protestantom krlestwa.

Sþowa te, ktre jednych uspokajaþy, a drugich zniewalaþy do uĻmiechu, miaþy rzeczywiĻcie dwa

znaczenia: jedno ojcowskie, ktrym Karol IX nie chciaþ obciĢŇaę swojej gþowy, drugie Ï

krzywdzĢce mþodĢ narzeczonĢ, jej mħŇa i jego samego, gdyŇ zaczħþy siħ juŇ rozchodzię jakieĻ

gþuche i gorszĢce wieĻci, wynalezione przez plotkarzy dworskich, a majĢce na celu splamię

maþŇeıskĢ sukniħ Maþgorzaty.

KsiĢŇħ Gwizjusz rozmawiaþ, jak to juŇ wyŇej powiedzieliĻmy, z TelignyÓm, lecz podczas tej

rozmowy bardzo byþ nieuwaŇny; czasami oglĢdaþ siħ i rzucaþ spojrzenie na grupħ dam, wĻrd

ktrych jaĻniaþa krlowa Nawarry. Gdy wzrok jej napotykaþ wzrok ksiħcia, zdawaþo siħ, Ňe po jej

czole przebiegaþa chmurka, oĻwiecona drŇĢcym blaskiem diamentw zdobiĢcych gþowħ krlowej,

w ruchach zaĻ, niecierpliwych i niespokojnych, widaę byþo jakiĻ niepewny zamiar. KsiħŇna

Klaudia, starsza siostra Maþgorzaty, zaĻlubiona od kilku lat ksiħciu Lotaryıskiemu, spostrzegþa

niepokj siostry i chciaþa zbliŇyę siħ do niej, aby siħ dowiedzieę, co jest tego przyczynĢ; lecz

wþaĻnie w tej chwili wszyscy ustħpowali z drogi, aby zrobię przejĻcie krlowejÎmatce, ktra

kroczyþa wsparta na ramieniu mþodego ksiħcia Kondeusza; ksiħŇniczka wiħc znalazþa siħ bardzo

daleko od siostry.

Aleksander Dumas - Królowa Margot.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: